DSC62

Sorbony, kapłan zwolniony przez papieża Leona X ze ślubów zakonnych _s dzięki swoim licznym zajęciom pedagogicznym i wiedzy teologicznej, zysW poważanie i autorytet na skalę europejską. Najwybitniejsza i najbardziej znają z wielu prac Erazma „Pochwała głupoty” zyskała popularność dzięki poddaniu krytyce ówczesnych stosunków, panujących wśród różnych warstw społec*. nych. W pracy tej zostali poddani osądowi wszyscy, nie wyłączając rządzą, cych, Kościoła, uniwersytetów, nauczania kobiet. Jak wszyscy z jego epol^ wierzył w nieograniczone możliwości wychowania i kształcenia. Jako jeden z nielicznych przyznawał prawo do edukacji wszystkim, niezależnie od statusu majątkowego, pochodzenia czy płci. Jego zdaniem, kryterium decydującym o nabywaniu wiedzy są zdolności. Zachęcał do nauczania dzieci dobrego za. chowania, higieny, serdeczności wobec bliźnich. Pisał: Kiedy mówisz, bad byś nie mówił za szybko, nie jąkał się ani nie mruczał przez zęby, ale wytwór-nie, głośno i wyraźnie wypowiadał swoje myśli. Gdy mijasz jakąś osobę star szą urzędnika, kapłana, doktora czy innego poważnego męża, pamiętaj odsłonić głowę, nie wstydź się też zgiąć kolana. [...] Przy stole bądź pogodny, ale zawsze pamiętaj o tym, co przystoi twojemu wiekowi. Ostatni ze wszystkich wyciągaj rękę do półmiska. Jeśli dalej częstują, skromnie odmów, jeśli nalegają nałóż sobie i podziękuj. [...] Nikomu się nie sprzeciwiaj, nikomu nie stawiaj za przykład samego siebie, nie pysznij się i nie patrz z góry na innych Bądź uprzejmy dla towarzyszy biedniejszych od siebie. Nikim nie pogardzaj, Niech twój język nie będzie nikczemny¹.

We wskazówkach udzielanych uczniom zawarł podstawowe zasady wychowawcze. Nauczyciel powinien osiągnąć cel przez rozwijanie w uczniach zdolności, zainteresowań. Przywiązując duże znaczenie do doboru treści nauczania, proponował Erazm opanowanie niezbędnych reguł gramatycznych, zalecając jednocześnie konwersację jako najlepszą metodę nabywania wpraw) językowej w łacinie. Podkreślał konieczność uczynienia z nauki zajęcia miłego i pociągającego. „Książę humanistów” chciał stworzyć jednolitą, wspólną wszystkim narodom europejskim kulturę, opartą na dorobku cywilizacyjnym starożytnych.

JAN LUDWIK VIVES (1492-1540)

Drugim, obok Erazma z Rotterdamu, wybitnym intelektualistą doby Renesansu był Hiszpan Jan Ludwik Vives, który znakomitą część swego życia spfr

dził w Niderlandach. Obok filozofii interesowały y,. i wychowania. W jego poglądach pedagogicznych jcm myśli Kwintyliana.

Atmosfera pragmatycznych Niderlandów wpłynęła n Vivesa. Jego najwybitniejsze dzieło „Dc disciplini wia zwarty system pedagogiczny. Krytyczny stosunek średniowiecznych wyrażał się m.in. odrzuceniem <rcdm zakładających istnienie w świecie pojęć powszechnych nych idei, tzw. uniwersaliów. Vives proponował porzuć teorii na rzecz istniejących obiektywnie faktów, oparł; zmysłowym. Twierdził, że zmysły są pierwszym naucz;, nich opiera się królestwo rozumu. Na wiedzę użyte elementy: rzetelne doświadczenie zmysłowe i racjonal

Jan Ludwik Vives podkreślał, że nauczanie spójnym systemem, a nie przypadkowo polać/ r Koncepcja pedagogiczna Vivesa ma wszystkie człowieka.

Edukacja etyczna jest oparta na idei wvchow dza, która nie doskonali wnętrza człowieka, nie j przydatna. Zdobywanie wiedzy ma nie tylko wyj kształtować osobowość ucznia. Formowanie jest wskazówką postępowania dla nauczyciela, a /ara. treści nauczania. Zdaniem Vivesa, do kształcenia r Jeśli chodzi o uczniów z miernym albo naw et całkte należy zaraz tracić nadziei, tak jak i nie ufne l w tyciu obywatelskim i w szkole byw amy świadku* lektualnej i charakterze, przy czym z r< >u. •,/;/ skażenia dej są to zmiany na gorsze. To. że umysł nie jest doi jeszcze, że mamy do niego stracić wszelką nadzieję. N» n piero z czasem³. Oznaczało to, że każde dziecko, a w łase ca, należy poddać kształceniu i obserwacji po to. ah\ r» cydować o jego dalszej edukacji i karierze W procesie Vives, powinno się uwzględniać nie tylko    , ,

też stan fizyczny, zdrowie i usposobienie moralne • .

Program nauczania w szkole Vi\esa miał mice charakta wy. Oznaczało to, że obok przedmiotów humani't\t /n\v nowożytny) przekazywano wiedzę przyrodniczo-maicnMfyt kacji była łacina, której autor „Dc disciplinis” ka/oł nam

³ Tamże, t. I, s. 229.

58

1

„Źródła do dziejów...**, t. I, s. 219.