DSC 67

dziej może niż gdzie indziej, z szokującymi nasze racjonalistyczne umysły skrajnościami. Spotykamy tu eremitów, którzy postanowili zachowywać aż do utraty sil po-zyeję nieruchomą czy przebywać niezależnie od pogody wyłąrzfYfe pod otwartym niebem. Szczególną sławę, zwłaszcza od czasów Szymona Słupnika Starszego (389—459), uzyskali tak zwani słupnicy, mieszkający stale na drzewach czy słupach. Przykład tego świętego ilustruje szczególnie dobitnie tezę o ważności uwzględnienia kontekstu towarzyszącego tego rodzaju zjawiskom.

Szymon jako młody jeszcze chłopak zaczął prowadzić w okolicach Antiochii zjecie ascetyczne. W poszukiwaniu jak najostrzejszych form pokuty postanowił spędzić czterdziestodniowy okres wielkiego postu zamurowany, nic nie jedząc ani pijąc.. Rychło zaczęły go oblegać tłumy ludzi z prośbami o rady i modlitwę. Wtedy to dopiero, chcąc pogodzić ideał izolacji od ludzi z pragnieniem służenia im radą i pomocą, powziął Szymon myśl schronienia się na specjalnej kolumnie, początkowo 3-metrowej, ale rychło podniesionej do wysokości 18 m. Na jej szczycie, ponad kapitelem, gdzie miał do dyspozycji przestrzeń w kształcie kwadratu o powierzchni mniej więcej 4 m², otoczoną balustradą, przeżył około trzydziestu lat. Tam modlił się, spoczywał, a całe popołudnia poświęcał ludziom, nauczając, radząc, odpowiadając na stawiane pytania. Tłumy cisnęły się do niego zewsząd tak dalece, że w pobliżu powstało całe miasteczko dla ich obsługiwania. Po śmierci Szymona oddział 600 żołnierzy cesarskich z największym trudem zdołał obronić jego dało przed rozszarpaniem przez tysiące czcicieli. Wokół nienaruszonej kolumny wzniesiono już w V wieku ogromną bazylikę, której imponujące ruiny podziwiać można do dziś w Kalaat-Semaan. na wschód od Antiochii.

W IV wieku obserwujemy początki znanego nam już zjawiska skupiania się uczniów przy wybitnych anacho-retach i tworzenia się w ten sposób zgrupowań mnichów--eremitów. Liczne zgrupowania tego typu powstały w IV—V wieku zwłaszcza w Egipcie i Palestynie. Jedna z nich. w Sketis (Quadi Natroun), na zachód od delty Nilu. przetrwać miała do naszych czasów. W Palestynie ustala się na określenie wspólnot anachoreckich nazwa ławra (ławra). Szczególnie wiele ławr powstało na obsza-

rze mało zaludnionej Pustyni Judzkiej, między Jęrozol.mą a Jordanem i Morzem Martwym. Szczupłe liczebnie przypominały jakby wielkie rodziny. Na tygodniowych spotkaniach wysłuchiwano między innymi rad ojca duchowego grupy. Wspólnotę gospodarczą realizowano zdając co tydzień wykonaną pracę ekonomowi, który wydzielał zarazem każdemu mnichowi tygodniową porcję żywność, i surowców.

Ten typ wspólnot anachoreckich daleki był jeszcze od prawdziwie wspólnego życia mniszego i w części tylko łagodził wyraźnie ujemne skutki trybu życia, w którym ludzie zdani byli wyłącznie na siebie, dochodząc nierzadko do skrajnego indywidualizmu. W czasach późniejszych od V wieku, gdy tradycja wspólnego życia wyraźnie s.ę już ustaliła, przeważała w środowiskach mniszych opin a, że życie eremity może podjąć z istotnym duchowym pożytkiem dla siebie jedynie mnich bardzo już wypróbowany w życiu wspólnym. Nie ulega wątpliwości, że w miarę wzrostu liczby adeptów życia anachoreckiego potrzeba wytworzenia form odpowiadających nie tylko zupełnie wyjątkowym jednostkom stawała się coraz bardziej paląca. Na tym tle plastyczniej występuje historyczne znaczenie wybitnej osobowości Pachomiusza. właściwego twórcy cenobitalnych form życia mniszego.

Pachomiusz żył krócej od Antoniego. Urodzony u schyłku III wieku, zmarł w 346 r.. a więc na dziesięć lat przed Antonim. Pochodził z chłopskiej rodziny egipskiej znad średniego Nilu. Prowadzony jako rekrut do armii rzymskiej, zetknął się po raz pierwszy z chrześcijanami, którzy udzielili bezinteresownej, serdecznej pomocy m.eszczę-snym rekrutom. Spotkanie to zadecydowało o nawrócenii Zaraz po chrzcie, około 307 r., Pachomiusz rozppezął rycie anachorety, po kilku latach jednak doszedł do wniosku że nie odpowiada ono jego ideałowi miłości chrześcijańskiej. Opuszcza starego i sławnego mistrza życia duch -wego Pafomana i wraz z kilku towarzyszami <>ada około 315 r. w opuszczonej miejscowości Tabehńa ITaben-nisi) nad brzegiem Nilu. Tutaj powoli, trochę po otr.acs... Pachomiusz szuka i wypróbowuje zasady życia wspcln^ > mnichów, wykazując przy tym umiarkowanie : znajomość psychologii ascetów.

Proste, ale z punktu widzenia rozwoju *; c a nna: „

41