DSC�49 (2)

graficznego odniesienia, ale to odniesienie ześlizguje się, nie działa na korzyść swej realności, nie podkreśla swego dawnego istnienia, nie czepia się mnie: nie jest zjawą. Tak jak świat realny, świat filmowy jest podtrzymywa-! ny przez przypuszczenie, „że doświadczenie Klawi będzie dalej przebiegać w ten sam ustanowio-I ny sposób”. Ale Fotografia przełamuje „usta-J nowiony sposób” (dlatego budzi zdziwienie), jest bez przyszłości (stąd jej patetyzm, jej melancholia). Nie ma w niej żadnego ruchu „ku”, podczas gdy kino jest w ruchu i stąd nie ma w nim melancholii (jakie jest więc? jest po prostu „normalne”, jak życie). Będąc nieruchoma, Fotografia kieruje się od przedstawienia ( do zatrzymania go.

Mógłbym to powiedzieć inaczej. Oto znów Zdjęcie z Cieplarni. Jestem sam wobec niego, z nim. Koło się zamknęło, nie ma wyjścia. Cierpię w znieruchomieniu. Sterylna, okrutna niemożność: nie mogę przekształcić mego zmartwienia, nie mogę odwrócić wzroku. Żadna kultura nie przychodzi mi z pomocą, bym mógł wypowiedzieć to cierpienie, które przeżywam

jako skończoność obrazu (dlatego, pomimo kodów, nie mogę czytać zdjęcia). Zdjęcie, moje Zdjęcie — jest poza kulturą: gdy jest bolesne, nic w nim nie może przekształcić smutku w żałobę. A jeśli dialektyka jest właśnie tą myślą, która opanowuje to, co może ulec zepsuciu i przemienia negację śmierci L*»ue-w potęgę pracy, to znaczy, że Fotografia i 87 jest niedialektyczna. Jest teatrem o zmienionej naturze, gdzie śmierć nie może „oglądać” siebie, zastanowić się nad sobą czy uwew-nętrznić się. Lub inaczej: Fotografia jest martwym teatrem Śmierci, wyłączeniem Tragizmu; wyklucza wszelkie oczyszczenie, wszelką ca-tharsis.

Mógłbym wielbić Wizerunek, Obraz, Posąg, ale zdjęcie? Mogę umieścić je w rytuale (na stole, w albumie), ale tylko unikając w pewnym sensie oglądania go (lub unikając jego spojrzenia na mnie). W ten sposób zwodzę celowo jego niemożliwą do zniesienia pełnię i, właśnie przez to niezwracanie na nie uwagi, każę zdjęciu dołączyć do zupełnie innej klasy fetyszów: ikon, które w prawosławnych koś-

153