DSC�82

widzenio-wszechwicdza wiążą się organicznie z jego nlebiańąw naturą. Takaż natura jest udziałem Waruny (Rig-W._t 5₈₅* i nast.; 7.86,1; itd.), niezależnie od jego dyskusyjnych powiąż etymologicznych z greckim Ouranos-Niebo z tejże natury ^ pływa również wszechwiedza-wszystkowidzenie Waruny, raczę* niż z jego, dominującego skądinąd, charakteru władcy⁸. Koncepcja Waruny upodabniająca go do orientalnego władcy, który jest o wszystkim informowany przez swoich sprawozdawców (Giintcrt) •, nie tłumaczy bynajmniej, dlaczego miałby mieć jako „szpiegów” gwiazdy, a jako „oko” słońce i dlaczego miałby nosić, I r obok innych, epitet caturanika „o czworgu obliczach” (Rig-W.,

5.48,5) — w związku z czterema stronami świata czy też czterema kierunkami, w których biegnie jego wzrok, z pewnością wzrok władcy, lecz boga niebios.

Mitrawaruna

Waruna pojawia się często w Wedach w ścisłym związku z Mitrą.

Również i Mitra patrzy, nigdy nie zamykając oczu:

Mitra przygląda się ludziom oczyma, które się nie zamykają (Rig-W., 3.59,1).

Ale Mitra w Wedach nie występuje prawie nigdy sam. Zawsze niemal towarzyszy mu Waruna (Rig-W., 4.5,4), czasem w tak wielkim zbliżeniu, że stanowią jedną istotę określaną podwójnym mianem Mitrawaruna „Mitra-i-Waruna”.

To skojarzenie sięga bardzo dawnych czasów. Już w jednym z tekstów akkadyjskich z XIV w. p.n.e., pisanym pismem klinowym i odnalezionym w Boghazkói, spotykamy dwuimienną istotę Mitra-Waruna, której funkcją jest czuwanie nad pewnymi określonymi uczynkami ludzkimi. Na przykład w przymierzu zawartym przez Hetytów (króla Szuppiluliumę) z Mitannami (królem Mattiwazą), gdzie zgodnie z odwiecznym obyczajem wzywa się liczne bóstwa jako poręczycieli i strażników paktu, wymienione są wezwane przez Mitannów dwa połączone bóstwa, „Mitra-Waruna” ⁿ.

Rig-Weda przypisuje w równej mierze Mitrze i Warunie atrybut wszechwiedzy-wszystkowidzenia ludzkich uczynków.

i

13o. Strona przednia: Wojownik sardyóskl z czworgiem wzroku, którą czerpie z wód sakralnych.

116