DSC˜87

Wahrhrit «* dar Religion (Prawda i tolerancja w rei jH), za którą urvxhnł’dok?órat honoris causa.

Stawia mu siÄ™ zarzuty, że kontynuuje luteraAskÄ… wyznanlo-\.ość mistrza. Ale wÅ‚aÅ›nie nic kto inny, tylko on, w laicyzacji od-.s dl najdalej od religioznawstwa od Ru doi. a Otto. Chociaż jest teologiem luteraÅ„skim, budzi w krÄ™gach misjonarskich zgorszenie negowaniem wartoÅ›ci misji i postulat* m kompletnego równo-ciirze ;cijaÅ„siwa z innymi l- iigiami. CÅ‚osi bowiem,

<    .9 90    _____ # t

nic dojrzałej, naukowej

wszystkie roli pic sU»jq nu lMiwriy+ii^piiiwach w obliczu Å›wiÄ™to-' i, numinc 'Wk która jak księżyc odbija s^ł’ę w różnych taflach wolTyl WytyKTsiÄ™ mu, że zanadto sehematyzuje, żc poÅ›wiÄ™ca zbyt dużo uwagi zagadnieniom ogólnym, a za maÅ‚o wnika w historyczne transformacje religii. To pozostaje już sprawÄ… temperamentu naukowego. Systematyków w naszej r.auee nie Lylo dużo, stanowiÄ… oni pożądane uzupeÅ‚nienie historyków i badaczy dziedzin szczegółowych. ZarzucajÄ… niektórzy Mcnschingowi zbytniÄ… popularyzacjÄ™ i kompilatorslwo, choć jego liczne wydania tekstów religijnych wielkich religii Å›wiata uderzajÄ… sumiennoÅ›ciÄ… i erudycjÄ… komentarza. To pewna, że jego Soziologie d :r Rcligion (Socjologia religii) z 1947 roku ustÄ™puje analogicznemu dzieÅ‚u Joachima Wacha, jak znów jego wzmiankowana już Die Religion nie może siÄ™ mierzyć z Phanomcnologie der Rcligion Gerarda van der .Leeuwa. Ale za to w stawianiu problemów kompnrattystycznych jest Mensching jednym z najlepszych. II. J. SchoeÄ™s tak o r.im pisze: „Gustav Mensching jest dziÅ› z pewnoÅ›ciÄ… czoÅ‚owym, a na pewno najprociuktywniojszym przedstawicielem rcligioznaw-stwa na obszarze jÄ™zykowym Niemiec... W swym zasadniczym stanowisku, w trzymaniu siÄ™ z daleka od wszystkich jawnie czy ukrycie trok ^ cznych punktów widzenia dzieÅ‚o Menschinga jest

p *a wd-. wym r 1 igiozna wst wem*’ ²³.

DziaÅ‚alność m akowa Menschinga krąży uparcie wokół kilku bardzo ogólnych problemów, którym, ze znamiennÄ… koncentracjÄ… f pewnym ni> dÄ™ty schematyzmem, daje coraz bardziej sprecyzowanÄ… postać. Przede wszystkim lansuje tu tzw. Lcbenstnitte» Urn-iii ;i:.o pi/a tiumaczalny na obce jÄ™zyki, .oznaczajÄ…cy gÅ›rodek życio.w c?y •<./ Å›rodowisku życiowe religii. W rozważa-

!r bm: jo duefia^ TT \ dućK odcina sTę wielo-

Mensching ujÄ…Å‚ tÄ™ koncepcjÄ™ ottowskiej indy-

»zczcgólnych religii w kategorię Lebcnsmilte dla

! dana roli gin czerpie swe życic z pewnego wyjścio-> na. trój u religijnego, pewnego zas d niczego klimatu ducho-

I

-linach kanonicznych spotkanie założyciela religii ze świctoś-cią tak, a nie inaczej dostrze/ÓT". « y raczej przeczuwaną. Dana

V kiedy jednak nat imy tu na pe nieporadnoÅ›ci. Np. Lc-. nitte religii greckiej ma polegać na odczuciu numinosum w uionizyjskim uniesieniu i w spokojnym apolliÅ„skim Å‚adzie, dwóch elementach anlagonistycznych. Lebensmitte religii staro-egipskiej — na odczuciu numinosum we wszechobccnoÅ›ci sÅ‚oÅ„ca v.; .cznoÅ›ci cii leÅ›nego życia. Koncepcja Lebensmitte natrafia na dniczÄ… trudność: jakie przeżycie Å›wiÄ…t    -V

konstylutywnÄ™ dla danej religii oraz jak wytÅ‚umaczyć proces przeksztaÅ‚cania siÄ™ religii: czy jako uparte nawracanie do nastroju wyjÅ›ciowego, czy też osobiste interpretowanie lego nastroju przez silne indywidualnoÅ›ci religijne. Przy takim monadologicz-ⁿym ujmowaniu oÅ›rodka życiowego kiżdej religii niewytÅ‚umaczalne Jaja siÄ™ zjawiska synkretyzmu. Jest to w każdym razie â€¢.y>.ta psychologizacja, a możliwoÅ›ci obiektywnych badaÅ„ Le-bensmUte wystawione zostaÅ‚y na niebezpieczeÅ„stwo subiektyw-' ego odczucia badacza bez nadziei intersubiektywnej kontroli, co -*<wi już zresztÄ… wewnÄ™trznie w samym zaÅ‚ożeniu Lebensmitte.

i^)rugi żelazny temat, posławiony w sposób najdojrzalszy i*naj-• ''niejszy, rzec by można ostateczny, w Die Religion, to zasadni-^C7*y dualizm strukturalny religii. Według ucznia Otto ntamy reli-*‘^ł0 iiarodgwę i robgie światowe, zv ane później przez Menschinga i uniwersalnymi (V olksreligionen nnd Welr- od er Unieer&clreligio-^?/? ■ Rozróżnienie, przeprowadzone jeszcze w ubiegłym wieku

0czekało się podjęcia na nowo z w ’•;