dupa0004

podejmowanych decyzji. Znajdują one zastosowanie wszędzie tani, gdzie dokonuje się pomiaru, rejestracji i ewidencji osób, przedmiotów czy zdarzeń. Mogą być zatem stosowane w różnych dziedzinach, a więc przy opisie i analizie zjawisk przyrodniczych, technicznych i ekonomicznych. Jeśli idzie o interesujące nas szczególnie zjawiska i procesy ekonomiczne, statystyka jest szeroko stosowana zarówno w zarządzaniu gospodarką narodową, kierowaniu przedsiębiorstwem, jak też w rozwiązywaniu problemów życia codziennego. Metody statystyczne są wykorzystywane między innymi w badaniach jakości produkcji, w⁷ analizie rynku, w działalności firm ubezpieczeniowych.

Statystyczne metody badania prawidłowości charakteryzujących badane zjawiska występują w formie opisu statystycznego oraz w formie wnioskowania statystycznego.

Opis statystyczny jest opisem liczbowym i może być realizowany w postaci danych liczbowych zestawionych w szeregi i tablice (tzw. opis tabelaryczny), w postaci wykresów ujawniających prawidłowości (tzw. opis graficzny) oraz w^r postaci charakterystyk liczbowych, zwanych parametrami, odnoszących się do różnych prawidłowości (tzw. opis parametryczny). Na przykład parametrem opisującym w syntetyczny sposób kształtowanie się plac osób zatrudnionych w polskiej gospodarce jest średnia płaca, parametrem opisującym stan zdrowia społeczeństwa jest wskaźnik umieralności na choroby nowotworowe, a charakterystyką opisującą proces inflacji - wskaźnik (indeks) cen detalicznych. Dziedzina statystyki zajmująca się metodami opisu nosi nazwę statystyki opisowej.

Wnioskowanie statystyczne odnosi się do metod mających na celu uogólnienie wyników badania części zbiorowości zwanej próbą na całą zbiorowość (populację), z której ta część pochodzi. Uogólnianie to jest obarczone pewnym błędem, stąd też metody wnioskowania statystycznego są oparte na rachunku prawdopodobieństwa. Wnioskowanie statystyczne wchodzi w zakres statystyki matematycznej.

Statystyka opisowa jest dyscypliną zajmującą się metodami gromadzenia, opracowywania, prezentacji i analizy danych liczbowych dotyczących badanych zbiorowości osób, rzecz)' lub zdarzeń. Można wyróżnić trzy podstawowe grup)' metod analiz)', odnoszące się do:

•    opisu struktury zbiorowości poprzez określenie przeciętnego poziomu, dyspersji, asymetrii i koncentracji cech;

•    opisu współzależności poprzez analizę korelacji i regresji;

•    opisu zmian zjawisk w czasie poprzez analizę indeksowy oraz analizę składników' szeregów czasowych (trend, wahania sezonowe i wahania przypadkowe).

Metody statystyki opisowej są wykorzystywane głównie wtedy, gdy obserwacja statystyczna jest oparta na badaniu pełnym, obejmującym całą zbiorowość. Jeżeli natomiast obserwacja odnosi się tylko do części zbiorowości, opis statystyczny dostarcza materiału do przeprowadzenia wnioskowania statystycznego. Dlatego też metody omawiane w skrypcie mogą być użyteczne dla studentów' jako przygotowanie do poznawania metod wnioskowania statystycznego, jak i dla osób wykorzystujących dane liczbowe w analizie różnorodnych zagadnień, bądź też zamierzających przeprowadzić badanie statystyczne.

Zasadnicz)m celem, jaki autorki postawiły przed sobą, było dostarczenie pewnego rodzaju „przewodnika”, umożliwiającego samodzielne przeprowadzenie badania statystycznego - od sformułowania celu badania, przez dobór cech, obserwację statystyczną, a następnie opracowanie materiału i analizę prawidłowości charakteryzujących badaną zbiorowość.

7