dupa0022

w

charakteryzować się prostą budową, atrakcyjną formą i zwięzłym, czytelnym opisem.

W trakcie opisu zbiorowości statystycznej wykres występuje albo zamiast tablic (szeregów), albo obok nich, dla wyraźniejszego podkreślenia charakterystycznych właściwości badanych zjawisk. Dlatego też wymogi formalne, jakie stawia się wykresom, są podobne do tych, które występują przy' budowie tablic. A zatem wykres musi mieć wyczerpująco (co? gdzie? kiedy?) sformułowany tytuł, wyszczególnione źródło danych, opis skali oraz objaśnienie użytych symboli, barw lub sposobów kreskowania, czy li tzw. legendę.

Do najczęściej stosowanych graficznych form prezentacji należy zaliczyć wykresy: punktowe, obrazkowa, powierzchniowe, liniowe, kombinowane, mapowe. Dobór formy jest uzależniony od rodzaju szeregu, w którym są zapisane informacje oraz od charakteru prawidłowości, które wykres ma pokazywać.

Wykresy punktowe mają postać punktów¹, z których każdy prezentuje jedną obserwację (szereg szczegółowy) lub też określoną liczbę jednostek zbiorowości, posiadających ten sam wariant cechy ilościowej (szereg rozdzielczy punktowy).

Wykresy obrazkowe przedstawiają rozmiary badanej zbiorowości lub zjawisk za pomocą symboli (obrazków), różniących się wielkością lub liczbą. Głównie są stosowane do prezentacji danych przedstawionych w szeregach strukturalny ch, tzn. oparty ch na cesze jakościowej.

Wykresy powierzchniowe mają postać figur płaskich, najczęściej prostokątów, kwadratów i kól. Prezentują one wielkość i strukturę badanych zbiorowości. Używane są do przedstawiania różnego rodzaju szeregów, między innymi rozdzielczych strukturalnych, rozdzielczych wielostopniowych (histogram), czasowych i przestrzennych.

Wykresy liniowe mają postać linii wykreślonej w układzie współrzędnych prostokątnych. Są stosowane do prezentacji szeregów czasowych oraz szeregów rozdzielczych przedziałowych (krzywa liczebności), a także do przedstawienia szeregów rozdzielczych punktowych (wielobok liczebności).

Wykresy mapowe przedstawiają przestrzenne zróżnicowanie zjawisk. Są formą graficznej prezentacji szeregów' geograficznych. Mogą przedstawiać różnice w natężeniu badanego zjawiska za pomocą skali barwnej (kartogram) lub też łączyć mapę z wykresami powierzchniowymi lub obrazkowymi (kartodiagram).

Wykresy złożone występują w różnych postaciach łączących w sobie odmienne formy graficzne, np. wykres liniowy i powierzchniowy. Za ich pomocą można przedstawiać jednoczesne zmiany poziomu i struktury' zjawisk rozpatrywanych w czasie (wykres warstwowy) lub też efekt nakładania się zjawisk logicznie powiązanych (wykres saldowy).

Rozmaitość form graficznych wykresów uniemożliwia ich pełną prezentację w skrypcie. Pogłębioną wiedzę z tego zakresu możemy uzyskać chociażby przy studiowaniu Malago Rocznika Statystycznego, w którym zamieszczono wiele różnorodnych wykresów. Bogaty zasób możliwości graficznego przedstawiania danych można znaleźć w programach komputerowych, m in. Qualtro Pro, Exccl. Korzystając z tych programów, trzeba jednak szczególną wagę przykładać do właściwego doboru formy graficznej, odpowiadającej analizowanemu szeregowi statystycznemu, jak również mieć na względzie rodzaj prawidłowości, którą wykres ma pokazywać. Poniżej prezentujemy przykłady najczęściej stosowanych wykresów.

PI.27. Szereg rozdzielczy strukturalny został przedstawiony za pomocą wykresów powierzchniowych. Wariant (a) i (b) pokazują liczbę ludności ogółem oraz liczbę osób w wyróżnionych grupach wieku, a zatem zwracają uwagę na liczebność całej badanej zbiorowości oraz. jej części składowych. W wariantach (c) i (</) podstawą sporządzenia wykresu były wskaźniki struktury w procentach.