dupa0059

rozdz. 1). co w analizowanym przykładzie jcsl praktycznie niemożliwe ze względu na znaczne dysproporcje w rozpiętościach przedziałów. Jednakże nawet bez analizy graficznej, na podstawie obserwacji rozkładów liczebności i wskaźników struktury dostrzegamy zmiany, jakie nastąpiły w strukturze miast. W 1990 r. było w Polsce o 59 miast mniej aniżeli w 1970 r. Zmniejszyła się liczba miast małych, liczących mniej niż 10 tys. mieszkańców, wzrosła natomiast liczba miast większych. Pomimo tych zmian struktura miast w rozpatrywanych dwóch momentach czasu wykazuje znaczne podobieństwa, bowiem najliczniejszą grupę stanowią miasta małe. liczące mniej niż 5 tys. mieszkańców, a kolejne klasy wielkości miast występują z coraz, mniejszą częstotliwością. Skupienie obserwacji przy niskich wartościach cechy wskazuje, że oba porównywane rozkłady charakteryzują się asymetrią dodatnią o dużej sile. Wskaźnik podobieństwa struktur 7. = 0,77 świadczy o dość dużej zgodności rozkładów.

2. Ponieważ informacje są zapisane w szcrcgacli o otwartych przedziałach klasowych, a rozkłady charakteryzują się silną asymetrią, do opisu własności należy użyć parametrów pozycyjnych.

•    Wszystkie miary położenia obliczone dla rozkładu miast w 1990 r. są wyższe od od miar opisujących ro/klad w 1970r., co jest następstwem omówionych wcześniej zmian w liczebnościach wyróżnionych klas miast. Na przykład połowa miast w 1970 r. miała nic więcej niż 6955 mieszkańców, natomiast dwadzieścia lat później mediana rozkładu wynosiła 9477, a więc zwiększyła się o 2,5 tys. osób. Zwraca uwagę fakt. że kwantylc znajdujące się w drugiej połowic rozkładu ( kwartyl trzeci, decyl dziewiąty) zwiększyły się w znacznie większym stopniu aniżeli kwantylc znajdujące się bliżej początku rozkładu.

•    Nastąpił wzrost dyspersji rozkładu, bowiem zarówno rozstęp międzykwarlylowy, jak i rozstęp międzydccylowy w 1990 r. był większy o połowę od obliczonego dla 1970 r. Dyspersja rozkładu mierzona odchyleniem ćwiartkowym dotyczy środkowej połowy miast (o liczbie mieszkańców pomiędzy kwartylcm pierwszym i kwartylcm trzecim); jest ona wysoka w obu porównywanych okresach. Współczynnik zmienności w 1970 r. wynosił 86.2%. a w dwadzieścia lat później wzrósł do 98.4%.

•    Asymetria środkowej połowy miast jest dodatnia, o umiarkowanej sile, współczynnik oparty na kwarlylach w 1970 r. wynosił 0,42. a w 1990 r. 0,44. Jednakże poddając obserwacji środkowe 80% miast, dostrzegamy w tej części rozkładu dużą silę asymetrii; współczynniki oparte na decylach wynoszą odpowiednio 0,72 i 0,75. Z porównania miar wynika, że w ciągu dwudziestu lat nic nastąpiły istotne zmiany w asymetrii rozkładu miast.

•    Współczynnik koncentracji Pcarsona, który obliczono, wykorzystując dane o liczbie ludności w poszczególnych klasach miast, w obu porównywanych okresach przyjął niemal tę samą wartość i świadczy o dość dużej koncentracji ludności w miastach. Stwierdzenie to koresponduje w sposób wyraźny z. zaobserwowanymi wartościami decyla dziewiątego, który' informuje, że np. w 1990 r. 90% miast w Polsce nic miało więcej niż 59.3 tys. mieszkańców, a tylko 10% stanowiły miasta zamieszkiwane przez większą liczbę osób.

2.10. Wykorzystanie programu EXCEL do obliczania parametrów struktury zbiorowości

Obliczanie parametrów opisujących strukturę zbiorowości można wykonywać za pomocą komputera. Można w tym celu korzystać z podanych w skrypcie wzorów i wtedy komputer wykonuje wskazane operacje liczbowe, spełniając rolę sprawnego kalkulatora. Można również korzystać z programów zawierających funkcje statystyczne. Szereg funkcji statystycznych, obliczających parametry omówione w tym rozdziale, znajdziemy w dość popularnym programie EXCEL. Omówimy kilka z nich o podstawowym znaczeniu dla analizy struktury-.

Każda funkcja składa się z nazwy i z argumentów, którymi mogą być liczby, adresy komórek lub tablice (obszary) zawierające liczby. Ponieważ w omawianym programie obliczenia są dokonywane na podstawie danych nic pogrupowanych, które wpisujemy do kolejnych komórek arkusza, stąd też przy opisie funkcji statystycznych będziemy się posługiwać adresami komórek skrajnych dla utworzonego obszaru, np. badana zbiorowość liczy 200 jednostek, a wartości interesującej nas cechy zmiennej zapisaliśmy w pierwszej kolumnie, w komórkach od Al do A200, to właśnie te komórki zostaną użyte jako argumenty funkcji, oddzielone znakiem „ : ”, tzn. (Al:A200). Nazwy funkcji zostaną podane zarówno w wersji polskiej, jak i angielskiej - w kolejności takiej, w jakiej omawiano charakterystyki liczbowe opisujące strukturę zbiorowości. Nazwę funkcji należy poprzedzić znakiem „ = ”, a argumenty funkcji zapisać w nawiasach.

113