File0042 (4)

V.

Każdy ustrój, o ile ma być skutecznym środkiem do realizacji szczęścia narodu w nim zorganizowanego, musi opierać się na tendencjach epoki. Wtedy bowiem tylko jest możliwe twórcze wyładowanie się sił żywotnych, tkwiących w narodzie. które powiększa wartość bezwzględną cywilizacji narodowej.

To jest przystosowanie ustroju do charakteru epoki. Jednakże tak samo. jak ogólne tendencje epoki nabierają specjalnego naświetlenia na tle określonego środowiska narodowego, tak i ogólne wytyczne ustrojowe danej epoki nabrać winny specjalnych cech, jako ustrój danego narodu. Tutaj następuje przystosowanie ustroju do charakteru narodu, któremu ma on służyć.

Przy tych przystosowaniach w naszej nowej epoce pamiętać jednak trzeba, że granicą ich jest zdolność ustroju do realizacji szczęścia jednostek w nim zorganizowanych, szczęścia wynikającego w realizacji dobra pojętego bezwzględnie, wyprowadzonego z wnętrza naszych sumień, a nie z konjunktur życiowych* Tak bowiem nakazuje pęd do wartości bezwzględnych. występujący w czasach nowych ze specjalną siłą.

W' związku z tern przystosowanie ustroju do tendencyj epoki i charakteru narodowego musi być tak pomyślane, aby opierając się na tendencjach epoki, ulepszyć charakter narodowy. Przystosowanie zatem ustroju do charakteru narodowego nie ma dotyczyć ujemnych cech tego charakteru, przeciwnie musi być dokonywane z myślą o usunięciu wad narodowych. Przystosowanie musi być dokonywane poto, aby od rzeczywistości stworzyć dostęp do ideału, ale nie poto, żeby w tej rze-

43