Foto0760

Jednak w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego i drogowego Indywl* dualna i społeczna wyobraźnia zaczyna się jakby ,budzić” z trwającego przez kilka dziesięcioleci 'błogostanu”. Niepokój wiąże się jednak z faktem, te w dalszym dogu co roku na polskich drogach ginie kilka tysięcy osób, a zdecydowanie więcej zostaje kalekami. Niedobrze jest, kiedy do tych zatrważających liczb zaczynamy powoli przyzwyczajać się. Podobne zjawiska można dostrzec w Innych sferach bezpieczeństwa, także zdrowotnego i ekologicznego, a w pierwszych miesiącach 2009 roku również w sferze bezpieczeństwa ekonomicznego.

Doświadczenia wykazują, że zmiana tego stanu rzeczy nie jest łatwa, a efekty podejmowanych w tym zakresie działań nie są. adekwatne do wysiłków ponoszonych przez odpowiednie służby. Badania empiryczne⁷⁶ wykazują te np. poprawienie bezpieczeństwa ruchu drogowego wymaga zmian kultury bezpieczeństwa użytkowników dróg publicznych. Potrzeba doskonalenia kultury bezpieczeństwa dotyczy także innych sfer życia i działalności człowieka, takich jak: bezpieczeństwo ekologiczne i zdrowotne, ekonomiczne i polityczne oraz wiele innych. Jest to jeden z podstawowych warunków zrównoważonego roz-Uwoju z myślą o bezpieczeństwie przyszłych pokoleń.

Alternatywą dla tego rozwiązania może być znana, zresztą nie tylko z literatury, wizja Orwella . Optymizmem może napawać jednak fakt, że nie gmajduje ona zbyt wielu zwolenników w naszym kraju. Świadczy o tym - chociażby - wzrastające zainteresowanie kierunkami studiów „bezpieczeństwo**, ale ! także podejmowane przez obywateli wysiłki samoorganizujące, służące podnoszeniu poziomu ich osobistego i zbiorowego bezpieczeństwa⁷⁸. Wskazuje to, że zmienia się - chociaż bardzo wolno - kultura bezpieczeństwa wielu społeczeństw, także społeczeństwa polskiego. Przyśpieszone zmiany cywilizacyjne wymagają jednak podejmowania wysiłków mających na celu doskonalenie kultury bezpieczeństwa ogółu obywateli, a szczególnie osób i struktur organizacyjnych poczuwających się do szczególnej odpowiedzialności za bezpieczeństwo innych. W XXI wieku, w społeczeństwie wiedzy, kultura bezpieczeństwa będzie prawdopodobnie stanowiła podstawę szeroko rozumianej obronności. Wymaga to dodatkowych wysiłków badawczych, edukacyjnych i organizacyjnych, o czym świadczy przykład krajów najwyżej rozwiniętych. W przeciwnym razie proces społecznego „budzenia się” może trwać jeszcze bardzo długo, a jego koszty nie liczą się li tylko w wymiarze materialnym.

⁷⁶    Patrz: W J. Baczyński, Szkolenie kierowców a kultura bezpieczeństwa ruchu drogowego, niepublikowana praca magisterska. Instytut Pedagogiki AP, Siedlce 2008.

⁷⁷    Po 11 września ten rodzaj zagrożenia stał się jakby bardziej realny.

⁷¹ A. Skrabacz, Pozarządowe formy organizacji bezpieczeństwa narodowego, [w:] Jakubczak R-, Flis J. (red. nauk.), Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku. Wyzwania i strategie. Warszawa 2006.

Korzystają? z metafory budzenia się {wiadomości obywatelskiej i związanej z nią kultury bezpieczeństwa warto zauważyć, jak trudno jest, będąc spanym^w, podejmować i kalkulować ryzyko*, a tym bardziej zarządzać nim, Ta metaforyczna refleksja zdaje się wskazywać, Ze wiele społeczeństw - w tym takZe polskie społeczeństwo •* prawdopodobnie czeka odrabianie przez najbiiż-sze lata poważnej „pracy domowej”. Niektóre społeczeństwa cieszące się przez dłuższy czas suwerennością i niepodległością wykonały tę pracę już wcześniej, w dłuższym przedziale czasu. Wykonywały to nic tylko w „w szkołę żyda” ucząc się na błędach i zdobywając doświadczenie, ale także - a może przede wszystkim - w odpowiednio zorganizowanym procesie edukacyjnym®. Być może niniejsza książka będzie również do tego przydatna.

⁷⁹    U. Beck, Społeczeństwa ryzyka. Warszawa 2004.

⁸⁰    Wielokrotnie wspominano już o tym, że np. Szwajcaria przeznacza na edukację około 20% PKB.

229