Foto2883

12 Rozdział

wego wraz z reagowaniem na codzienne zdarzenia, aż pó zakończenie odbudowy ze zniszczeń (przygotowanie, reagowanie, odbudowa)”¹,

-    „całokształt rozwiązań systemowych w sfeize ochrony ludności, wypełnianych przez władze publiczne wszystkich szczebli, we współdziałaniu z wyspecjalizowanymi organizacjami i innymi sytuacjami w celu zapobiegania sytuacjom niebezpiecznym stwarzającym zagrożenie dla życia, zdrowia obywateli oraz Środowiska”²,

-    „proces decyzyjny zmierzający do wyboru racjonalnej strategii przeciwdzia- j łania realnym i/Iub potencjalnym sytuacjom kryzysowym; sposób zarządzania f specyficznymi zasobami systemu zapewniający powrót do stanu normalnego 5 ze stanu kryzysu lub utrzymania tego stanu mimo wystąpienia symptomów c sytuacji kryzysowej”¹,

-    „proces kierowania w państwie mający na celu zapobieganie sytuacjom kry-1 zysowym, a w wypadku jej zaistnienia - zwrócenie kierunku rozwoju na-1 głych i niebezpiecznych wydarzeń, zagrażających żywotnym interesom spo-1 łeczeństwa”³,

-    „całokształt rozwiązań systemowych w zakresie ochrony ludności, realizowa-1 nych przez władze publiczne wszystkich szczebli, we współdziałaniu z wyspę-1 cjalizowanymi organizacjami i instytucjami, celem zapobiegania sytuacjom I trudnym, niebezpiecznym, stwarzającym zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia, fc

_:: środowiska i infrastruktury; przygotowania systemu reagowania, a w razie I wystąpienia zagrożeń kształtowanie i kontrolowanie ich przebiegu (reagowanie) i ' w sposób zapewniający minimalizowanie strat i akceptowany poziom bez-1 ' • pieczeństwa oraz odbudowy struktur społecznych po katastrofie”*.

Analiza powyższych definicji pozwala stwierdzić, iż celem zarządzania kry-1 zysowego jest minimalizacja potencjalnych zagrożeń oraz sprawne i skuteczne | przeprowadzenie działań w przypadku ich wystąpienia. Owa sprawność i sku-1 teczność zależy w dużym stopniu od umiejętności, kompetencji i wiedzy żarów-1 no osób kierujących działaniami, jak i jednostek biorących udział w akcjach | ratowniczych. Sprawność oznacza tutaj zdolność do osiągnięcia zaplanowanych 1 celów, a skuteczność - stopień ich osiągnięcia. Zarządzanie kryzysowe ma za-1 pewnić również racjonalność w podejmowaniu działań i gospodarowaniu zaso* I bami, czyli umożliwić taki ich dobór i alokację, która zapewnia maksymalizację K efektów. Biorąc jednak pod uwagę, że celem w zarządzaniu kryzysowym jest minimalizacja zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi, a także mienia i środowiska, niewłaściwe wydaje się być jego odniesienie do racjonalności gospodarowania w aspekcie doboru środków i zasobów z ekonomicznego punktu widzenia. Chodzi tutaj raczej o sposób ich wykorzystania.

Istotą zarządzania kryzysowego jest formułowanie celów działania, planowanie, pozyskiwanie i organizowanie zasobów (ludzkich i rzeczowych), dowodzenie oraz kontrola, co stanowi podstawowe funkcje zarządzania. Naturę zarządzania kryzysowego obrazują fundamentalne definicje zarządzania, zgodnie z którymi jest to:

-    „szczególny rodzaj kierowania, w którym podstawą oddziaływania na przedmiot kierowania jest sformalizowana hierarchiczna nadrzędność podmiotu kierowania (władza wynikająca z formalnej hierarchii)”⁴,

-    „zespół działań lub proces mający na celu koordynację i integrację użytkowania zasobów dla osiągnięcia celu organizacyjnego (wydajności i satysfakcji) przez ludzi przy użyciu techniki i informacji w zorganizowanych strukturach”⁵.;

-    „proces decyzyjny realizowany na wielu poziomach organizacji, który ma zapewnić eliminację wykrytych zagrożeń, wykorzystywanie zarysowujących się szans oraz efektywne spełnianie przez organizację wszystkich funkcji niezbędnych do osiągania postawionego celu”^{6 7},

-    „rodzaj kierowania, w którym tytuł do wywierania wpływu na hierarchie i systemy wartości, interesy i dążenia oraz postawy i organizacyjne zachowania kierowanych wynika głównie, choć nie wyłącznie z faktu dysponowania przez kierującego zasobami materialno-energetycznymi lub normalnymi i informacyjnymi o szczególnym znaczeniu dla rozwoju i funkcjonowania organizacji bądź samego przeświadczenia kierowanych, że kierujący ma możliwość pozyskiwania tych zasobów” ,

-    „szczególnego rodzaju kierowanie, występujące wówczas, gdy władza nad ludźmi wynika z własności rzeczy stanowiących dla nich niezbędne przedmioty i narzędzia pracy (...) lub z upoważnienia otrzymanego od właściciela

...tych rzeczy”⁸.

Według B. Mikuły rozwiniętą interpretację terminu zarządzanie można ująć w poniższy sposób⁹:

1) „jest to proces będący postępowaniem normującym i dyspozycyjnym, który ma powodować osiągnięcie założonych celów przez podmiot gospodarczy (instytucję) i jego podsystemy,

1

, . ¹⁰ J. Pawłowski, Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego. Wydawnictwo AON. Warszawa 2002, s. 166. _r

2

•K. Zieliński, Bezpieczeństwo obywateli podczas kryzysów nlemilitamych oraz reagowanie w razie katastrof I klęsk żywiołowych, Wydawnictwo AON, Warszawa 2004, s. 29.

3

   R. Wróblewski, Zarys teorii kryzysu, zagadnienia prewencji i zarządzania kryzysami, Wydawnictwo AON, Warszawa 1996, s. 39.

4

* J. Kumał (red.), Twórcy naukowych podstaw organizacji, PWE, Warszawa 1972, s. 16.

5

   A.K. Koźmiński (red.), Współczesne koncepcje zarządzania, PWN, Warszawa 1985, s. 7.

6

   A. Zawiślak, Pułapy i pułapki zarządzania, „Iskry", Warszawa 1982, s. 44.

7

L. Krzyżanowski, Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1998, s. 207.

8

   J. Zieleniewski, Organizacja zespołów ludzkich, PWN, Warszawa 1982, s. 393.

9

   B. Mikułą, Organizacje oparte na wiedzy, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2006, s. 119.

10

   P. Sienkiewicz, P. Górny, Analiza systemowa sytuacji kryzysowych. Wydawnictwo AON. Warszawa 2001,$. 32.