P1020276

164 Rozdział V

od tego, jak będzie on reagował na konflikt. Wymiar pionowy wskaziye stopień koncentracji na sobie i poziom asertywności¹, wymiar poziomy zaś pokazuje, na ile człowiek jest skłonny do współdziałania i na ile ważne są dla niego związki z innymi ludźmi. Tak więc ludzie wysoce asertywni i nastawieni na siebie samych będą sytuacje konfliktowe traktowali jako sytuacje współzawodnictwa lub kooperacji. I odwrotnie, ludzie nisko asertywni oraz z małą koncentracją na sobie będą starali się sytuacji konfliktowych unikać lub łagodzić je. Kombinacja dwóch wy. miarów. z których jeden mówi nam, na ile jesteśmy w stanie skoncentrować się na własnym interesie, drugi natomiast, na ile jesteśmy zdolni do brania pod uwagę interesu strony przeciwnej, daje w rezultacie wypadkową, która pozwala nam umiejscowić swój styl reagowania w sytuacji konfliktowej. Idealną wypadkową jest styl kompromisowy, wszystkie skrajne zostały opisane w rogach tej przestrzeni. Pamiętać należy, że rzadko zdarza się tak. aby ktoś rzeczywiście reagował w sposób skrajny Należy raczej mówić tutaj o pewnych skłonnościach w tym lub innym kierunku. Ponieważ każdy styl ma pewne cechy charakterystyczne, jest stosowany w różnych rodzajach konfliktów, omówimy je tutaj pokrótce.

Unikanie to styl charakterystyczny dla ludzi, dla których samo napięcie emocjonalne i frustracja spowodowana konfliktem są na tyle silne, że wolą wycofać się i konfliktu niż w sposób konstruktywny rozwiązać go. Takie podejście jest spowodowane prawdopodobnie tym, że w przeszłości jakieś konflikty na tyle mocno zraniły daną osobę, że pamięć tego bólu powoduje reakcję wycofywania się. Takie podejście może być również przekonaniem, że konflikt sam w sobie jest złem, że jest zbędny i poniżający. Ludzie w różny sposób unikają konfliktu. Poprzez fizyczne wycofanie się z miejsca, gdzie odbywa się kon-

flikt, lub poprzez zastosowanie wcześniej opisanych tradycyjnych metod radzenia sobie z sytuacją konfliktową, takich jak odwlekanie, pokojowe współistnienie, ignorowanie i pomijanie milczeniem.

Oczywiście unikanie może być także sensownym stylem reagowania, kiedy przedmiot konfliktu jest czymś nieistotnym bądź mało wartym, kiedy są małe szanse na rozwiązanie konfliktu, kiedy trzeba zyskać na czasie i wszędzie tam, gdzie polecaliśmy wyżej wspomniane tradycyjne sposoby rozwiązywania konfliktów.

Łagodzenie polega nąjogólnięj rzecz ujmując na postępowaniu zgodnym z interesem strony przeciwnej. Postępują tak przede wszystkim osoby, które nastawione są na utrzymanie dobrych stosunków z innymi bez uwzględniania własnych interesów. Wolą zrezygnować z własnych celów przed obawą osamotnienia, utraty dobrych stosunków z innymi. Podobnie jak ludzie stosujący strategię unikania, osoby łagodzące spory są przekonane, że konflikt jest czymś złym. Ponadto mogą również upatrywać przyczyny większości konfliktów w postawach egoistycznych. Ludzie tacy często zajmują się działaniami charytatywnymi, są uznawani za hojnych i miłych.

Łagodzenie jest całkiem niezłym stylem reagowania w sytuacji, kiedy doszliśmy do wniosku, że jesteśmy w błędzie, i kiedy powinniśmy skorygować nasze stanowisko wobec strony przeciwnej. Postępowanie zgodne z tym stylem będzie odebrane wówczas jako rozsądne lub jako oznaka dobrej woli. Takie postępowanie jest również jedną z najlepszych możliwości w sytuacji, kiedy stronie przeciwnej bardzo zależy na przedmiocie konfliktu, my natomiast nie przywiązujemy do niego większej wagi. Jest ono również dobre i uzasadnione racjonalnie wówczas, gdy partner ma nad nami zdecydowaną przewagę, a my potencjalne zyski i korzystniejsze porozumienia lokujemy w dalszej perspektywie czasowej.

Konkurencja to sposób patrzenia na konflikt jako na grę do wygrania. Wygrana oznacza sukces i dobry wynik, przegrana natomiast porażkę, słabość i utratę prestiżu. Człowiek reagujący zgodnie z tym stylem będzie

1

Pojecie asertywności oznacza umiejętność realizowania własnych praw i interesów, ich obronę w razie zagrożenia, ale z równoczesnym uwzględnieniem praw i interesów innych ludzi. Zobacz także: G. Linde-en field. Aaerlyumóść, czyli jak być otwartym, skutecznym i naturalnym. Wydawnictwo Bavi, Lodź 1994.