0133

Bogdan Rąckowski - BHP w praktyce Rozdział 6

od tego poziomu stwierdzone u osoby ze słuchem upośledzonym można przedstawić na standardowej karcie do zapisu wyników badań audiometrycznych przedstawionej na rysunku.

64    125 500 1000 2000 4000 8000 10000 Hz

Krzywa a na tym rysunku jest przykładem audiogramu odpowiadającego trwałemu uszkodzeniu słuchu, które w zasadzie nie przeszkadza w pracy i jest przez daną osobę przeważnie niezauważalne. Krzywa b jest audiogramem poważniejszego uszkodzenia - osoba z takim uszkodzeniem czuje, że jej słuch jest przytępiony, nie dosłyszy dźwięków wysokich, a uszkodzenie to przeszkadza jej w normalnym prowadzeniu rozmowy. Krzywa c jest charakterystyczna dla ostatniego stadium głuchoty - w stadium tym porozumiewanie się ustne, nawet gdy rozmówca mówi głośno, jest znacznie utrudnione lub nawet niemożliwe.

WIBRACJA

Drgania mechaniczne

Wibracja oddziałuje na organizm pracownika w miejscu styczności tkanek ze źródłem drgań (czyli na drodze bezpośredniego działania mechanicznego) oraz wpływa przez układ nerwowy na organizm jako całość. Główne przyczyny powstawania drgań mechanicznych w maszynach i urządzeniach:

⁰ konstrukcyjne (gdy maszyny posiadają mechanizmy korbowodzikowe, mechanizmy krzywkowe, zapadkowe, wibratory),

•    technologiczne (gdy maszyny mają niedokładności montażowe, niewywa-żenie elementów obrotowych, luzy łożyskowe itp.),

⁰ eksploatacyjne (gdy maszyny zużywają się, powstają luzy, poprzez niewłaściwe smarowanie, zniekształcenie powierzchni itp.).

Zasięg mechanicznego oddziaływania wibracji na organizm pracownika zależy od jej parametrów fizycznych oraz od właściwości impedancyjnych tkanek.

W zależności od drogi przenoszenia na człowieka drgania dzielimy na drgania o oddziaływaniu:

•    ogólnym - kiedy drgania są przenoszone na korpus człowieka przez nogi, miednicę, plecy lub boki; oddziałują najczęściej przez podłoże, na którym pracują ludzie, lub przez siedziska pojazdów [X 607],

•    przez kończyny górne - kiedy drgania przenoszone są na korpus człowieka przez ręce; oddziałują głównie przez używane narzędzia lub maszyny wytwarzające drgania (wiertarki, pilarki ręczne, szlifierki, młoty pneumatyczne itp.) [X 606].

Drgania oddziałujące na organizm człowieka przez kończyny górne i o ogólnym działaniu są charakteryzowane przez:

•    zakres częstotliwości,

⁰ sumę wektorową skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyspieszeń drgań wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y, Z,

•    czas oddziaływania drgań na organizm człowieka.

Zakres częstotliwości

Drgania oddziałujące na organizm człowieka przez kończyny górne są charakterystyczne dla zakresu częstotliwości od 5,6 do 1400 Hz. Drgania o oddziaływaniu ogólnym na organizm człowieka są charakterystyczne dla zakresu częstotliwości od 0,7 do 90 Hz. Szczególnie niebezpieczne dla człowieka są częstotliwości niskie z uwagi na możliwość powstania rezonansu. Jeżeli częstotliwość drgań własnych pokryje się z częstotliwością drgań urządzenia, może powstać rezonans, który znacznie zwiększa natężenie drgań i może być przyczyną rozerwania narządów, wybroczyn i rozległych krwotoków.

Częstotliwość rezonansowa wynosi przykładowo: dla płuc i serca - 4-9 Hz, dla żołądka - 8 Hz, dla narządów jamy brzusznej - 4,5-10 Hz, dla pęcherza moczowego - 10-18 Hz, dla gałki ocznej - 60-90 Hz.

Czas oddziaływania drgań na organizm człowieka

Stopień oddziaływania drgań zależy od wrażliwości osobniczej człowieka. W normach [X 606] i [X 607] podano dopuszczalne wartości przyspieszenia drgań dla ośmiogodzinnego dnia pracy.

Kierunek oddziaływania drgań

Należy jeszcze wspomnieć o kierunkach oddziaływania drgań na człowieka. Wyróżnia się 3 kierunki oddziaływania drgań (dla drgań o charakterze ogólnym):

•    X, Y, Z ruchomy układ współrzędnych związanych z geometrią człowieka:

Z - wzdłuż osi pionowej człowieka przebiegającej od stóp do głowy,

X - wzdłuż osi poziomej, od pleców człowieka do klatki piersiowej,

Y - wzdłuż osi poziomej bocznej względem korpusu człowieka, od ramienia prawego do ramienia lewego,

■ X, Y, Z nieruchomy układ współrzędnych związany z geometrią narzędzi dla drgań o charakterze miejscowym, gdzie:

X, Y, Z - ruchomy układ współrzędnych związanych z geometrią ręki,

263