Foto2889

24 Rozdział 1

W tym znaczeniu, zgodnie z ustawą o zarządzaniu kryzysowym, siły i środki danego organu właściwego są wystarczające, zagrożenie nie będzie uznane jako sytuacja kryzysowa. Nie ma tutaj znaczenia charakter ani rozmiar zagrożenia. Przykładowo, „choć z całą pewnością można było mówić o katastrofie i ogromnej tragedii, to ani katastrofa hali w Chorzowie, ani pożar budynku socjalnego w Kamieniu Pomorskim nie były sytuacją kryzysową. W przeciwieństwie chociażby do pierwszej fazy działań po wystąpieniu epidemii grypy AH1N1, kiedy to koniecznym było skoordynowanie działań służb granicznych ze służbą sanitarno-epidemiologiczną”²⁴. O wprowadzeniu sytuacji kryzysowej decyduje konieczność technicznego bądź organizacyjnego wsparcia.

Rysunek 2. Przebieg sytuacji kryzysowej

Każda sytuacja kryzysowa ma podobny, typowy przebieg. Po pojawieniu się symptomów potencjalnej sytuacji kryzysowej poszukuje się możliwych rozwiązań. Na tym etapie może dojść do zaistnienia zdarzenia, jeśli nie zostały podjęte

W. Skomra, Struktura zarządzania kryzysowego w państwie - logika systemu, [w:] Bezpie aeństwo i zarządzanie kryzysowe - aktualne wyzwania, M. Włodarczyk, A. Maijański (red.) SWSPiZ. Łódź 2009, s. 136.

odpowiednie działania mające na celu. eliminację zagrożenia. Do działań takich mięty między innymi przygotowanie służb, zasobów, podjęcie działań zapobiegawczych na bazie sprawnego przepływu informacji. W przypadku, gdy nie uda się opanować zagrożenia w początkowej jego fazie, może dojść do utraty kontroli nad zdarzeniami, ich eskalacji i koniecznym będzie podjęcie kroków prowadzących do opanowania sytuacji przy wykorzystaniu procedur i planów zarządzania kryzysowego. Należy tutaj również liczyć się z koniecznością podjęcia decyzji o wprowadzeniu stanów nadzwyczajnych (stan wyjątkowy, stan klęski żywiołowej). Ostatnim etapem jest stabilizacja, kontrola sytuacji i budowa nowego poziomu stabilizacji. Etap ten jest najbardziej czasochłonny, a jego głównym zadaniem jest wyciągnięcie wniosków i podjęcie właściwych decyzji i działań, które w przyszłości nie dopuszczą do rozwoju podobnej sytuacji. Przebieg sytuacji kryzysowej zaprezentowano na rys. 2. .

Każda sytuacja kryzysowa może wywołać kryzys wielokrotnie, a jej rozwój jest dynamiczny i znacznie krótszy niż faza deskalacji. Istotnym efektem takich zdarzeń jest poziom nowej stabilizacji, który znajduje się wyżej niż w czasie poprzedzającym ich wystąpienie. Spowodowane jest to ewentualnym brakiem możliwości rekonstrukcji stanu pierwotnego. Z tego względu priorytetowe znaczenie ma moment podjęcia działań adekwatnych do rodzaju i rozmiaru zagrożenia.

1.5. Taksonomia zagrożeń w zarządzaniu kryzysowym

„Z doświadczeń XX w. wynika, że olbrzymi postęp naukowo-techniczny przyniósł równocześnie olbrzymie zagrożenie dla ludzkości z widmem zagłady atomowej cywilizacji i całkowitej degradacji środowiska naturalnego na czele”²³. Rozwój przemysłu zwiększa liczbę odpadów i emisję dwutlenku węgla do atmosfery, przy jednoczesnym zmniejszaniu ilości obszarów zalesionych, wzroście zjawiska globalnego ocieplenia i anomalii pogodowych. Szczególne zagrożenie stwarzają elektrownie atomowe, zakłady chemiczne, a także zakłady i magazyny przechowujące środki toksyczne oraz pojazdy transportujące te substancje, a także laboratoria przechowujące niebezpieczne substancje biologiczne i chemiczne. Materiały toksyczne, wybuchowe i promieniotwórcze stosowane są przede wszystkim w energetyce, przemyśle chemicznym, paliwowym, hutniczym czy też motoryzacyjnym. Awarie w takich zakładach i w elektrowniach mogą spowodować zatrucia, pożary, wybuchy, śmierć wielu osób i doprowadzić do skażenia terenu na dziesiątki lar⁶.

²⁵    Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, (red. nauk.) R. Jakubczak, J. Flis, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2006, s. 99

²⁶    Por. K. Sienkiewicz-Małyjurek, Świadomość zagrożeń cywilizacyjnych, w: Katastrofo naturalne I cywilizacyjne—zagrożenia i wyzwania dla bezpieczeństwa, (red.) M. Żuber, Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. Generała Tadeusza Kościuszki, Wrocław 2009, s. 175-182, s. 176.