Foto2890

26 Rozdział 1

Kolejną grupę zagrożeń stanowią katastrofy naturalne. Według Ustawy o stanie klęski żywiołowej są to „zdarzenia związane z działaniem sił natury, w szczególności wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, długotrwałe występowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, pożary, susze, powodzie, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe występowanie szkodników, chorób roślin lub zwierząt albo chorób zakaźnych ludzi albo też działanie innego żywiołu’*¹. W analizie zdarzeń katastrofy naturalne są zaliczane djo miejscowych zagrożeń i rejestrowane przez Państwową Straż Pożarną. Wśród tych zagrożeń w Polsce dominują silne wiatry (ok. 18,5 tys. zagrożeń rocznie) i opady deszczu (ok. 10 tys. zagrożeń rocznie).

Człowiek nie jest w stanie przeciwdziałać wielu zagrożeniom, lecz może starać się zminimalizować ich skutki. Aby to osiągnąć, musi zidentyfikować i zanalizować wszelkie potencjalne zagrożenia, prowadzić odpowiednią profilaktykę i opracować stosowne działania ratownicze.

W ogólnym znaczeniu zagrożenie to „sytuacja, w której pojawia się prawdopodobieństwo powstania stanu niebezpiecznego dla otoczenia”². Według T. Leszczyńskiego jest to „wyzwanie, któremu nie przeciwdziałano skutecznie we właściwym czasie i które nie zostało (dotychczas) rozwiązane. Jeśli wyzwanie zostanie w porę dostrzeżone, a działania podjęte w celu przeciwdziałania mu okażą się skuteczne, to nie przekształci się ono w zagrożenie”³. Definiowane jest również jako „sytuacja, w której istnieje zwiększone prawdopodobieństwo utraty życia, zdrowia, wolności albo dóbr materialnych. Zagrożenie wywołuje u czło-~ wieka niepokój lub strach o różnym stopniu natężenia, do przerażenia lub obezwładnienia włącznie”⁴. Podstawowymi zagrożeniami, ujętymi w aktach prawnych, są:

— klęska żywiołowa - katastrofa naturalna lub awaria techniczna, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem⁵,

-    katastrofa naturalna - zdarzenie związane z działaniem sił natury, w szczególności wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, długotrwałe występowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, pożary, susze, powodzie, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe występowanie szkodników, chorób roślin lub zwierząt albo chorób zakaźnych ludzi, albo też działanie innego żywiołu⁶,

-    awaria techniczna - gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego lub systemu urządzeń technicznych powodujące przerwę w ich używaniu lub utratę ich właściwości^{7 8},

-    zdarzenie o charakterze terrorystycznym - sytuacja powstała na skutek czynu określonego w art. 115 § 20 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. — Kodeks kamy (DzU Nr 88, poz. 553, z późn. zm.) lub zagrożenie zaistnienia takiego czynu, mogącego doprowadzić do sytuacji kryzysowej ,

-    inne miejscowe zagrożenie - rozumie się przez to zdarzenie wynikające z rozwoju cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody niebędące pożarem ani klęską żywiołową, stanowiące zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska, któremu zapobieżenie lub którego usunięcie skutków nie wymaga zastosowania nadzwyczajnych środków⁹,

-    masowe zagrożenie - sytuacja wywołana działaniem sił natury, awariami technicznymi bądź innymi zdarzeniami, która stwarza potencjalną możliwość utraty zdrowia, życia ludzkiego lub wystąpienia szkody w mieniu albo i środowisku, charakteryzująca się dużym obszarem objętym zagrożeniem i/lub dużą liczbą zagrożonych osób¹⁰,

-    stań wyjątkowy - sytuacja szczególnego zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w tym spowodowanego działaniami terrorystycznymi, które nie może być usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych¹¹,

-    stan wojenny - zewnętrzne zagrożenie państwa, w tym spowodowane działaniami terrorystycznymi, zbrojną napaścią na terytorium RP lub konieczność

1

Au 3 ust 1 Ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (DzU z 2002 r. Nr 62, poz. 558, Nr 74, póz. 676).

2

J. Klimkowski. Słownik terminów z zakresu wiedzy i edukacji dla bezpieczeństwa, w: Bezpieczeństwo człowieka i zbiorowości społecznych, (red. nauk.) WJ. Maliszewski, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz 2005, s. 189

3

T. Leszczyński, Kierowanie reagowaniem kryzysowym w Państwie. Podstawowe pojęcia i definicje; „Myśl Wojskowa" nr 1/2004, s. 44-59, s. 51

4

   Leksykon wiedzy obronnej. Wydawnictwo MON, Warszawa 1979, s. 510

5

   Art. 3 ust 1 pkt 1 Ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (DzU z 2002 r. Nr 62, poz. 558 z późn zm.).

6

   Art 3 ust 1 pkt 2 Ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (DzU z 2002 r. Nr 62, poz. 558 z późn. zm.).

7

   Art 3 ust 1 pkt 3 Ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (DzU z 2002 r. Nr 62, poz. 558 z późn. zm.).

8

   Art 3 ust 11 Ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (DzU z 2007 r. Nr 89, poz. 590, z późn. zm.).

9

   Art 2 ust 3 Ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (DzU z 2009 r. Nr 178, poz. 1380).

10

³⁴ Instrukcja w sprawie zasad ewakuacji ludności, zwierząt i mienia na wypadek masowego zagrożenia, Warszawa 2008, s. 3.

11

Art 2 Ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanic wyjątkowym (DzU z 2002 r. Nr 113, poz. 985, z późn. zm.).