Foto2911

68 Rozdział 1

uprzedzenia, ideologie, grupy nacisku, tendencje społeczne, rozwój i rozkład różnych cywilizacji itp.^{1 2} . Są one efektem istniejących uwarunkowań, zachodzących związków i interakcji. Według L. Krzyżanowskiego „przez system, SYS, rozumiemy zbiór elementów, e, wyróżnionych w jakimkolwiek podmiocie, P, ze względu na zachodzące między nimi stosunki, Sup, wyrażające jakieś uporządkowanie: SYS=[{e(P)},Sup]”^lw. Definiowany jest również jako „zespół wzajemnie sprzężonych elementów, spełniający określoną funkcję i traktowany jako wyodrębniony z otoczenia w określonym celu”¹¹⁰. Każdy system jest układem dynamicznym, który ewoluuje jedynie wtedy, gdy ma kontakt z otoczeniem. Wejścia do systemu umożliwiają odbiór bodźców i przygotowanie działań. Wymusza to konieczność istnienia elastycznych struktur i mobilności zarówno ludzi, jak i zasobów materialnych. Wyjście z systemu stanowi z kolei zamierzony cel lub jego formę pośrednią.

Biorąc pod uwagę podstawy analizy systemowej, można stwierdzić, że²":

-    „sam zbiór składający się z jakiś elementów i relacji między nimi nie stanowi jeszcze systemu, konieczne są jeszcze reguły porządkujące ów zbiór,

-    po zastosowaniu reguł porządkujących dochodzi do określenia granic danej struktury zwanej systemem,

-    jeśli weźmiemy pod uwagę wielkie zbiory, takie choćby jak państwo, tó okaże się, że na ich bazie można zbudować wiele systemów, a każdy z nich może zawierać w sobie elementy będące jednocześnie częścią, któregoś z pozostałych systemów,

-    warunkiem zaistnienia powyższego przypadku jest zastosowanie różnych reguł (relacji) porządkujących wobec elementów tego samego zbioru”.

Model organizacji w ujęciu systemowym składa się z czterech podstawowych podsystemów i jednego wspomagającego — podsystemu zarządzania, który je integruje¹¹². Pierwszy z podstawowych podsystemów, podsystem celów i wartości, zawiera zamierzenia wynikające zarówno z bieżących, jak i strategicznych planów, oczekiwań i realizowanych funkcji. Podsystem techniczny obejmuje wyposażenie techniczne, stosowane technologie, ale również narzędzia i techniki ich eksploatacji. Kolejny, podsystem psychospołeczny, dotyczy kapitału ludzkiego i interakcji zachodzących między poszczególnymi osobami, grupami zadaniowymi, a nawet całymi grupami społecznymi. Zajmuje się on również kapitałem intelektualnym, czyli wiedzą, komunikacją, pragnieniami, rolą w grupie, stosunkami interpersonalnymi itp. Ostatni z podstawowych - podsystem struktury

określa podział władzy i odpowiedzialności, strukturę organizacyjną, zadania, metody ich realizacji, zakres integracji i współpracy, a także przepływy osób, rzeczy i informacji. Natomiast podsystem zarządzania integruje wszystkie podstawowe podsystemy, wyznacza związki zachodzące między nimi, a także relacje całej organizacji z otoczeniem. Analizuje też sytuacje wewnątrz organizacji, w jej otoczeniu, tworzy strategie, określa cele operacyjne i taktyczne oraz wewnętrzną strukturę. Spełnia również istotną rolę przy doborze technik i technologii, metod kierowania i motywowania do działań. Celem jego istnienia jest zapewnienie sprawności i efektywności działań, osiągnięcie zamierzeń przy jednoczesnej stabilności i harmonii pomiędzy podsystemami organizacji. Model organizacji jako systemu zilustrowano na rysunku 12.

Rysunek 12. Model organizacji jako systemu

-^-Wejścia

Podsystem

techniczny

Podsystem celów i warto ód

W-Wyjścia—►

MM

Podsystem

struktury

Źródło; M. Bielski, Podstawy teorii organizacji I zarządzania. Wydawnictwo Beck, Warszawa 2004, s. 44

Podejście systemowe opiera się na oddziaływaniu pomiędzy elementami i jednostkami danego systemu, spojrzeniu całościowym, syntetycznym, które ukierunkowane jest na osiągnięcie określonego celu.

1.8.2. System zarządzania kryzysowego

W odniesieniu do zarządzania kryzysowego analiza systemowa umożliwia charakterystykę takiego systemu w zakresie istniejących współzależności i zachodzących procesów wewnątrzsystemowych. Pozwala też zdefiniować, jakie są relacje tego systemu z otoczeniem, a także zebrać i zorganizować wiedzę w celu zwiększenia efektywności działania;

System zarządzania kryzysowego to złożony układ, którego celem jest zapewnienie właściwego poziomu bezpieczeństwa, skuteczne przeciwdziałanie wszelkiego typu niebezpieczeństwom, a w sytuacji zagrożeń powrót do stanu pierwotnego w możliwie najkrótszym czasie, przy pomocy dostępnych sił i środków,

1

¹⁰¹L. von Bertalanfly, Ogólna teoria systemów, PWN, Warszawa 1984, s. 36-37. ^w L Krzyżanowski, Podstawy nauki o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1998, s. 128.

^1,0 Wielka Encyklopedia PWN, tom 26, PWN, Warszawa 2003, s. 337.

2

J. Gryz, W. Kitlcr, System reagowania kryzysowego. Wydawnictwo Adam Marszalek, Toruń 2007, s. 34.

¹¹² Por. M. Bielski, Podstawy teorii organizacji i zarządzania. Wydawnictwo Beck, Warszawa 2004.