FunkcjonowanieRynku R08 6 257

Jeżeli wewnętrzne wmrunki działania (wielkość zasobów, poziom umiejętności, poziom kosztów itp.) nie są ograniczeniem w procesie reagowania na akcje sprzedawcy, to skłonności konkurentów do podejmowania reakcji zależą przede wszystkim od ich liczby oraz udziału w rynku. Skłonności te rodzą się pod wpływem skali konsekwencji, których doświadczają poszczególni konkurenci w następstwie akcji podejmowanej przez sprzedawcę. Zróżnicowaną skalę tych konsekwencji ilustruje przykład funkcjonowania dwóch różnych segmentów rynku, które charakteryzuje identyczna wielkość zatomizowanego popytu nie ulegająca zmianie, zróżnicowana liczba sprzedawców oraz symetryczny rozkład popytu wśród nich. Cechy tych segmentów ilustruje tablica 15.

Tablica 15

Cechy segmentów ryiiku

Wyszczególnienie	Segment A (polipol)	Segment B (oligopol)
Wielkość popytu	1 000	1 000
Liczba sprzedawców	100	4
Wielkość popytu na 1 sprzedawcę	10	250
Udział sprzedawcy w rynku w %	1	25

Załóżmy, że mechanizm konkurenci jest oparty na operowaniu cenami, a poziom cenowej elastyczności popytu kształtuje się na jednakowym poziomie w obu segmentach rynku. Indywidualny sprzedawca działający w segmencie A oraz w segmencie B, zmieniając poziom ceny na oferowane produkty, podwaja wielkość popytu, który jest do niego zgłaszany przez nabywców. Konsekwencje zmiany poziomu ceny przez pojedynczego sprzedawcę są odmienne dla jego konkurentów⁷ działających w segmencie A i w segmencie B oraz wpływają na kształtowanie się procesu ich reakcji⁹.

Skutki zmian cen przez sprzedawcę działającego w segmencie A (polipol) rozkładają się na wielu jego konkurentów. Podwojenie

^s Por. U. Fehl, P. Oberender, Grundlagen der Mikroekonomie, jw., s. 56.

wielkości popytu, który jest zgłaszany do sprzedawcy zmieniającego poziom ceny, oznacza, że dla jego 99 konkurentów pozostaje popyt na poziomie 980 jednostek. Na każdego z konkurentów przypada więc nie 10, lecz 9,9 jednostek popytu. Oznacza to spadek wielkości popytu, który jest zgłaszany do każdego z konkurentów o 1%. Tego typu spadek wielkości popytu może być uznany przez konkurentów za przypadkowy, nie musi być kojarzony przez nich z akcją podjętą przez sprzedawcę i nie musi wywoływać ich reakcji. Dopiero rozpoznanie zależności między akcją sprzedawcy a spadkiem wielkości popytu oraz uznanie jej negatywnego wpływu na pożądane efekty działania może skłaniać konkurentów do podejmowania reakcji¹.

Sytuacja jest odmienna w segmencie B (oligopol), gdyż skutki zmian cen przez sprzedawcę rozkładają się na zdecydowanie mniejszą liczbę jego konkurentów. Podwojenie wielkości popytu, który jest zgłaszany do sprzedawcy zmieniającego poziom ceny, oznacza, że dla jego 3 konkurentów pozostaje popyt na poziomie 500 jednostek. Jeżeli popyt ten jest rozłożony symetrycznie, to na każdego z konkurentów przypada wówczas nie 250, lecz około 167 jednostek. Oznacza to spadek wielkości popytu, który jest zgłaszany do każdego z konkurentów, o ponad 33%. Jest to na tyle duży spadek wielkości popytu, że może być stosunkowo łatwo identyfikowany z akcją podjętą przez sprzedawcę oraz może skłaniać konkurentów do podejmowania reakcji.

Akcje podejmowane przez sprzedawcę mogą nie być odczuwane przez konkurentów lub mogą być odczuwane w minimalnym stopniu, nie przekraczając minimalnego progu ich wrażliwości. Jeżeli nie przekraczają one tego progu, to nie wywołują ich reakcji. Dopiero gdy konsekwencje zmiany poziomu ceny przez sprzedawcę są odczuwane przez konkurentów, przekraczając minimalny próg ich wrażliwości, to stają się źródłem ich reakcji. Tego typu sytuacje występują najczęściej w warunkach funkcjonowania oligopolu. Im w większym stopniu akcja podjęta przez sprzedawcę przekracza próg wrażliwości konkurentów, zagrażając osiąganym przez nich efektom

257

1

Jest oczywiste, że konsekwencje dla konkurentów byłyby większe, gdyby nie jeden, lecz np. 10 sprzedawców’ obniżyło równocześnie poziom ceny.