FunkcjonowanieRynku R08$6 247

Mechanizm konkurencji może mieć zróżnicowany stopień złożoności. Jest on stosunkowo prosty, jeżeli się opiera na jednostkowych oraz jednorodnych przedsięwzięciach sprzedawców oraz ich konkurentów (np. na obniżaniu cen). Staje się on coraz bardziej złożony, jeżeli akcje sprzedawców oraz reakcje ich konkurentów opierają się na równoczesnym wykorzystywaniu wielu komplementarnych przedsięwzięć. Tego typu przedsięwzięcia są podstawą wykształcania się instrumentalno-czynnościowej struktury mechanizmu konkurencji.

3. Podstawy mechanizmu konkurencji

Mechanizm konkurencji rozwija się w zależności od dwóch grup czynników⁷:

—    skłonności sprzedawców oraz ich konkurentów do uczestniczenia w procesach konkurencji (skłonności do podejmowania akcji i reakcji),

—    możliwości uczestniczenia sprzedawców i konkurentów w⁷ procesach konkurencji oraz związanych z tym ograniczeń (ograniczeń w podejmowaniu akcji i reakcji),

Skłonności sprzedawców do uczestniczenia w procesach konkurencji rodzą się pod wpływem motywacji, które towarzyszą ich działaniom na rynku. Motywacje te są zwdązane przede wszystkim z dążeniem sprzedawców do zwiększania efektów⁷ działania na rynku (wielkości sprzedaży, poziomu zysku itp.). Możliwości zwiększania tych efektów zależą od dynamiki rozwoju rynku. Przy dużej dynamice rozwoju rynku wszyscy sprzedawcy mogą powiększać efekty działania. Mała dynamika rozwoju rynku lub jego stagnacja powodują, że efekty działania mogą być zwiększane przez poszczególnych sprzedawców tylko kosztem efektów osiąganych przez ich konkurentów.

Dążenie sprzedawców do zwiększania efektów⁷ działania kosztem konkurentów jest urzeczywistniane w toku złożonego procesu, którego początkiem, jak już wskazywano, są podejmowane przez nich akcje. Są one podstawą wyróżniania się sprzedawcy na tle działających obok niego konkurentów. Jeżeli wyróżnianie się jest skuteczne, to umożliwia ono sprzedawcy osiąganie mniej lub bardziej trwałej przewagi konkurencyjnej nad konkurentami. Im silniejsze jest to wyróżnienie oraz im dłużej ono trwa, tym większa oraz trwalsza może być przewaga konkurencyjna sprzedawcy nad konkurentami. Osiąganie tej przewagi umożliwia z kolei sprzedawcy zwiększanie stopnia niezależności od konkurentów, rozszerzanie zakresu swobody postępowania oraz wzrost efektów działania na rynku. Wymienione zależności ilustruje rys. 81.

Rysunek 81

Akcje sprzedawcy oraz efekty działania

Akcje sprzedawcy, które umożliwiają mu wyróżnianie się na rynku, zdobywanie efektywnej przewagi konkurencyjnej oraz zwiększanie efektów⁷ działania są zagrożeniem dla konkurentów. Staje się ono w związku z tym źródłem motywacji, skłaniających konkurentów do podejmowania reakq’i oraz uczestniczenia w procesach konkurencyjnych. Motywacje te są związane przede wszystkim z dążeniem konkurentów do przeciwdziałania procesowi zmniejszania efektów ich działania¹. Prawdopodobieństwo podejmowania reakcji przez konkurentów' jest tym większe, im większego spadku efektów mogą oni oczekiwać.

Proces przeciwdziałania zmniejszaniu efektów może być oparty przez konkurentów zwłaszcza na takich reakcjach, które umożliwiają

247

1

Jest oczywiste, że motywacje te mogą być związane również z dążeniem do wzrostu efektów działania, o czym będzie mowa.