FunkcjonowanieRynku R09'4 275

Tablica 19

Formy rynku i formy konkurencji

Formy rynku	Formy konkurencji
1.    Polipol doskonal}' 2.    Polipol niedoskonały 3.    Oligopol heterogeniczny 4.    Oligopol homogeniczny	1.    Konkurencja polipolistyczna 2.    Konkurencja monopolistyczna 3.    Konkurencja monopolist}^7czna 4.    Konkurencja oligopolistyczna

formy rynku oraz odpowiadające im formy konkurencji ilustruje tablica 19.

Wyodrębnienie tych trzech form konkurencji nie oznacza, że nie mają one nic wspólnego z konkurencją doskonałą i niedoskonałą. Każdą z tych form konkurencji charakteryzuje zróżnicowany stopień oddalenia od konkurencji doskonalej oraz zbliżenia do konkurencji niedoskonałej. O związkach między poszczególnymi formami konkurencji nie decyduje przy tym wyłącznie stopień zatomizowania rynku, lecz również jego cechy jakościowe.

2. Konkurencja polipolistyczna

Konkurencja polipolistyczna jest jedną z form konkurencji, które regulują stosunki między sprzedawcami oraz ich postępowanie na rynku. Pojawia się ona na rynku, gdy są spełnione trzy warunki, a więc gdy istnieje:

—    wysoki stopień zatomizowania podaży,

—    swoboda wejścia sprzedawców' na rynek oraz opuszczenia rynku,

—    wysoki stopień homogeniczności przedmiotów wymiany oraz preferencji w stosunkach między sprzedawcami a nabywcami.

Podstawmwe znaczenie dla powstania i rozwoju konkurencji poli-polistycznej ma struktura podmiotowa rynku, którą charakteryzuje w7soki stopień zatomizowania podaży. Wskazuje on na istnienie na rynka wielu sprzedawców, z których każdy ma stosunkowo mały udział w ogólnej wielkości podaży w danym segmencie rynku. Związek konkurencji polipolistycznej ze stopniem zatomizowania podaży wskazuje, że podstawowym kryterium jej wyróżniania spośród innych form konkurencji jest kategoria ilościowa w postaci liczby sprzedawców' działających na rynku. Uczestnictw'0 wielu sprzedawców w konkurencji polipolistycznej sprawna, że jest ona określana również mianem konkurencji atoinistycznej.

Istnienie na rynku wielu sprzedawców kształtuje charakterystyczny dla konkurencji polipolistycznej układ stosunków i zależności między nimi. Podstaw'ow'ą cechą tych stosunków jest to, że każdy sprzedawca może wywierać wpływ na postępowanie innego indywidualnego sprzedawcy, natomiast nie może wywierać wpływu na postępowanie wszystkich sprzedawców działających na rynku oraz na ogólną sytuację rynkową. Konkurencji polipolistycznej towarzyszą więc stosunki oparte na:

—    niezależności każdego sprzedawcy od działań innego sprzedawcy,

—    zależności sprzedawcy od działań wszystkich sprzedawców' działających w danym segmencie rynku.

Istnienie na rynku wielu sprzedawców o stosunkowo małym udziale w ogólnej wielkości podaży powoduje. że żaden sprzedawca nie jest zdolny do tworzenia barier wejścia na rynek nowym sprzedawcom¹. Konkurencji polipolistycznej towarzyszy więc duża swoboda wchodzenia na rynek oraz opuszczania rynku przez sprzedawców. Swoboda ta może być tym większa, im mniejszy kapitał jest potrzebny do stworzenia podaży o wielkości porównywalnej z podażą oferowaną przez sprzedawców istniejących na rynku.

Stosunki zależności sprzedawcy od działań innych sprzedawców mogą powstawać wtedy, kiedy funkcjonują oni w segmencie rynku o wysokim stopniu homogeniczności przedmiotów' wymiany (głównie produktów' i usług). Homogeniczność przedmiotów wymiany jest kolejnym koniecznym warunkiem pojawienia się konkurencji poli-

275

1

Pomijamy tu możliwość występowania instytucjonalnych ograniczeń wejścia na rynek.