Geografia turyzmu3

I >H ft, /.iigosputliirnwnnli' Hu ysiy*/ne

nawet w krajac h le/ąt yt h w tym samym regionie świata, np. na karaibskich wyspach Dominika i Saint Viiurni dominuje kapitał miejscowy, podczas gdy na Bahamach i na niedalekiej Anligiii kapitał obcy |lounnidcs 1995, 57].

W zależności od poziomu atrakcyjności turystycznej danego obszaru, jego Imikcji gospodarczych, poziomu usług hotelarskich i ich ceny³, stopień wykorzystania bazy hotelowej jest silnie zróżnicowany, zarówno w wymiarze przestrzennym. jak i czasowym.

Hotele należące do największych łańcuchów są zwykle wykorzystywane w 60 70%, chociaż np. hotele łańcucha Marriott Corp. były w 1991 r. wykorzystywane w 75%, Hilton Hotels Corp. w 64%, a łańcuchów Holiday Inn Worldwide i ITT Sheraton Corp. w 62% (wykorzystanie miejsc hotelowych poniżej 50% jest uznawane za nierentowne, a w ponad 70-80% powoduje trudności w rezerwacji miejsc i w obsłudze klientów). Lata dziewięćdziesiąte przyniosły wyraźny regres w światowym hotelarstwie: w 1990 r. miejsca hotelowe były wykorzystane w 67,8%, a w 1991 r. tylko w 64,8% [Barlik 1993]. Szczególnie wyraźny kryzys dotknął hotele w największych miastach świata: w 25 aglomeracjach w 1992 r. wykorzystanie miejsc w hotelach wyniosło 63,3%, a w 1993 r. już tylko 62,8% (w Warszawie w 1992 r. wykorzystanie miejsce hotelowych wyniosło 52,5%, a w okresie styczcń-wrzesień 1993 r. tylko 44,5%). Przeprowadzone w Warszawie badania wykazały, że najmniejsze obłożenie miały hotele średniej klasy [Klimczuk 1995].

Przykładami krajów o dużej recesji w tej branży są Włochy (gdzie tylko w po-H łlym /ych przypadkach hotele były wykorzystane w ponad 50%) i Wielka Brytania. W 1985 r. wykorzystanie miejsc w hotelach brytyjskich wynosiło 58%, wolna nadmiernego rozwoju bazy hotelowej i zakończenia obserwowanego w latach |0K6 1088 okresu prosperity (dającego się zauważyć m.in. w zwiększonym napływie iui yslow zagranicznych), a w 1991 r. zmniejszyło się do 51% [Jeffrey, Hubbard 10041. Dodatkowym powodem światowego kryzysu w branży hotelarskiej w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych była ogólnoświatowa recesja w gospodarce. W lej sytuacji wiele hoteli zaczęło czerpać korzyści, organizując konferencje i obsługując gości przybyłych na krótki pobyt. Dlatego też największe wykorzystanie hoteli hrytyjskich nastąpiło w okresach marzec-maj i wrzesień-październik, a nie w porze urlopów letnich (lipiec-sierpień) i zimowych (grudzień-styczeń), jak to działo się wcześniej. Spośród hoteli brytyjskich stosunkowo w najlepszej sytuacji znalazły się obiekty w południowo-wschodniej Anglii i w największych aglomeracjach (Jctfrcy, Hubbard 1994].

Należy jednocześnie zauważyć, że, poza Europą i Ameryką Północną, w innych regionach świata branża hotelarska nic przeżywała w tym czasie wspomnianych trudności. W Singapurze i w Hongkongu (mimo nowych inwestycji) wykorzystanie miejsc hotelowych było np. przez całe lula siedemdziesiąte i osiemdzie-

' Nnjdiu/szyiu upurtamcnlcm (5000 USD za iltthfi (Ml llizm v łH m‘ npmlnmcnl w tunelu „1’imtitinc‘ltlcun Milion” w Minmi (utopień jego wykntzytlNHi* w łkali mlui wynosi U2%).

ThIicIh 15. Jitiza hotclowii w Hongkongu \ siug₍i|*iM/r w luliult I979 i IW)

	Htmtfkonit		Singapur
	1979	I9H9	1979	1989
l.ic/.ha hoteli	45	69	66	64
l .lc/hu pokoi	14 363	27 031	12 195	22 607
Procent wykorzystania	91	79	85	86

/i milo; JJ. Peyrou [ 1992b].

•■ląte bardzo wysokie (tab. 15) i dopiero pod koniec lat dziewięćdziesiątych nastąpi! pewien spadek, związany z kryzysem finansowym w Azji Wschodniej (problem len szerzej przedstawiono w rozdziale 10).

Obiekty hotelowe występują najczęściej na obszarach atrakcyjnych z punktu widzenia turystyki i w dużych aglomeracjach miejskich. Niekiedy, w przypadku obszarów o szczególnie rozwiniętych funkcjach turystycznych, skupiska hoteli i obiektów infrastruktury towarzyszącej dały początki prawdziwym aglomeracjom turystycznym, które zdaniem S. Liszewskiego [1991] składają się na zjawisko urbanizacji turystycznej. Przykładem niedawno powstałej aglomeracji turystycznej może być wielofunkcyjne centrum turystyczno-rekreaeyjne w Republice Południowej Afryki zwane Sun City (w zachodnim Transwalu, między Johannesburgiem a W sinicą z Botswaną). Zaczęto je projektować w 1974 r. w pobliżu Lost City („Zaginione Miasto”, od ruin dawnego miasta afrykańskiego), w kraterze wygasłego wulkanu i jeziora Sint Luciameer. Inicjatorem budowy wielkiego kompleksu turystycznego na obszarze 250 000 ha był Sol Kerzner (właściciel największego w KPA łańcucha hotelowego Sun International). Budowę rozpoczęto w 1977 r. i w I *>'/*) r. (zaledwie po 19 miesiącach) otwarto pierwszy hotel (w 2 lata później oddano do użytku drugi hotel, a w 1983 r. trzeci). Całość inwestycji kosztowała 300 min USD. Obok zespołu hotelowo-rozrywkowego (składającego się m.in. z muli lenlru, kasyna i sali widowiskowej na 6000 miejsc), obiektów sportowych {np. pule golfowe o powierzchni 100 ha) i infrastruktury towarzyszącej, w Sun Cily /budowano zbiorniki wodne o łącznej powierzchni 70 000 ha (z 23 min litrów wody), umożliwiające nie tylko wypoczynek przywodny (np. plaże utworzono z piasku sprowadzonego specjalnie znad Oceanu Indyjskiego) oraz uprawianie ró> iiyeh sportów wodnych. W Sun City znalazło zatrudnienie 4500 osób. W 1993 r. odwiedziło je 500 000 turystów spędzających co najmniej 1 noc (1/2 gości stuno wili cudzoziemcy) i około 1 min turystów jednodniowych. Najbardziej luksusowym obiektem w Sun City jest 338-pokojowy hotel „The Pałace”. Ze względu na liczne atrakcje przyrodnicze (pobliski Park Narodowy Pilanesberg) i doskonale zagospodarowanie turystyczne, Sun City jest ważnym centrum kongresowym (m.in. dwukrotnie odbywały się tu wybory Miss Świata).

Podobnymi do Sun City, powstałymi w ostatnich latach, wielofunkcyjnymi nśnuikami hotolowo-luryMyc/nyini są np.: Cancun i Aeapuleo (Meksyk), Hjlat ll/inol), Hurghntltt, S/.mm et Szejk i Tuba (Kgipl) oraz wiele miejscowości tu-