Geografia turyzmu4

Pliimiwuhlo iit/wi■ jii ttu v>.iyki i marketing turystyczny

2.VI

to /mówno turystyki urlopowej, jak i średniookresowe) i krótkookresowej) odbywa •się w tumach l/w. podróży zryczałtowanych (nng. hiclu\i\r tour), które można zdefiniować jako pakiet (ang. package, stąd często używane sit nazwy package tour i package tourism) usług obejmujący transport, noclegi i inne usługi (bilety do muzeów, posiłki, formalności wizowe, ubezpieczenia ilp.). Nazwa pochodzi od zryczałtowanej ceny, która jest niższa niż w przypadku, gdyby turysta rezerwował poszczególne usługi oddzielnie. Podróże zryczałtowane⁶ rozpowszechniły się wraz z rozwojem lotniczej komunikacji pasażerskiej w latach sześćdziesiątych i, obok typowych biur turystycznych, coraz częściej zajmują się nią linie lotnicze (np. W Polsce biuro LOT Air Tours), żeglugowe itp. Zdaniem D. Ioannidesa [1995] na światowym rynku turystycznym coraz częstszym zjawiskiem jest łączenie usług obejmujące działalność: linii lotniczych, firm zajmujących się rezerwacją miejsc hotelowych, samych hoteli, biur podróży oraz wypożyczalni samochodów. W Stanach Zjednoczonych znaczna część rynku turystycznego była na początku lat dziewięćdziesiątych kontrolowana przez American Express Travel Services, w Niemczech przez Touristik Union International (TUI) oraz Neckermann und Reisen Tu-rislik (NUR-Touristik), a w Wielkiej Brytanii przez wspomniane przedsiębiorstwo Thomson Tour Operators, które np., mając kontrolę nad liniami lotniczymi Bri-tiumia Airways i Orion Airlines, odgrywa większe znaczenie na rynku przewozów lotniczych niż szwajcarski Swissair albo skandynawski SAS. W ocenie cytowanego milom [loannides 1995, 54] zjawisko oddziaływania linii lotniczych na sytuację tut rynku lurystycznym szczególnie wyraźnie występuje w Stanach Zjednoczonych, gd/ic trzy największe linie lotnicze miały w 1991 r. blisko 56% przewozów pasażerów w przeliczeniu na przebyte kilometry (w 1985 r. niecałe 36%).

Monopolizacja rynku turystycznego przez kilka wielkich firm jest widoczna również w Wielkiej Brytanii, gdzie pięć największych przedsiębiorstw turystycznych (spośród 680) kontrolowało w 1984 r. ponad 51% rynku, a w 1988 r. blisko 70% | loannides 1995, 54]. Bieżąca obserwacja ich działalności dowodzi, że w krótkim czasie, mając tak wielką kontrolę nad newralgicznymi działami „przemysłu turystycznego”, mogą one niemal kreować nowe rynki. Przykładem takiego rynku w latach dziewięćdziesiątych może być Wietnam, czego dowodem może być fakt, że w Wielkiej Brytanii największa dynamika w sprzedaży biletów lotniczych wystąpiła właśnie w przypadku tego państwa [Cater 1995, 22]. Problem oligopolizacji światowego rynku turystycznego interesował również K. Vorlaufera 11993|, który zajmował się ponadnarodowymi koncernami turystycznymi ze szczególnym uwzględnieniem roli kapitału niemieckiego, oraz D. Ioannidesa [1998].

^fl Pu nr/, pierwszy tę formę turystyki znizęto uigtmlzowiu¹ us    skulę w regionie .‘Śródziem

nomorskim nu przelotnie lut pięiM/iesiiilyih ł M#ltNł#N*»lnfV*'lt 11Viiy. Aslilon l‘>U4|.

10. Perspektywy rozwoju turystyki na świecie

Prognoza Światowej Organizacji Turystycznej [Tourism 2020 vision... 1997] zakłada, że w 2020 r. liczba osób uczestniczących w światowym ruchu turystycznym powinna wynieść ponad 1,6 mld (7% wszystkich mieszkańców Ziemi). Zgodnie z panującymi obecnie trendami turystyka międzynarodowa nadal będzie naj-j bardziej popularna wśród mieszkańców Europy (uczestniczyć w niej ma do 14% mieszkańców kontynentu), regionu Azji Wschodniej i Oceanu Spokojnego (10%) oraz mieszkańców obu kontynentów amerykańskich (ma w niej brać udział 8% ludności Ameryki Północnej i Południowej). Najmniej popularna ma być natomiast turystyka zagraniczna wśród mieszkańców Azji Południowej (ma w niej uczestniczyć jedynie 1% ludności regionu).

Według tych samych prognoz wydatki turystów uczestniczących w turystyce międzynarodowej mają wynieść w 2020 r. około 2 bln USD (dla przypomnienia w 1997 r. osiągnęły one 448 mld USD).

Autorzy prognozy przyjmują, że aby podane wyżej wartości mogły być osiągnięte, należy założyć, że będą spełnione następujące wymogi [Tourism 2020 vi-sion... 1997, 6-7]:

•    uwarunkowania ekonomiczne:

-    nadal będzie rozwijała się światowa gospodarka, a przede wszystkim

i    będzie utrzymane wysokie tempo rozwoju gospodarki Azji Wschodniej,

-    szczególnie dynamiczny rozwój gospodarczy wystąpi ponadto w Chinach, Indiach, Brazylii, Indonezji i Rosji,

-    nadal będzie występować wyraźny podział (który będzie się jeszcze bardziej nasilać) na bogate kraje wysoko rozwinięte i ubogie kraje rozwijające się,

-    w światowym obrocie finansowym coraz więcej krajów będzie miało wymienialną walutę;

•    uwarunkowania technologiczne:

-    nastąpi dalszy rozwój transportu,

-    rozwiną się technologie związane z inlónuulyką;

•    uwarunkowania polityczne:

-    znikną bariery w przemieszczaniu się Imlunfiu poszczególnych państw,

-    zniesieniu ulegną ograniczenia w Innu*poicie międzynarodowym;

•    uwarunkowania demograficzne:

-    w strukturze demograficznej zwiększy się utl/lal ludzi starszych, juk równi*/ mtsilrniu ulegnie zjawisko zulrudn Isnla w krajach wysoko roz-