ekonomika (42)

82

X Transport jjm.

rr~T-r ------

której grupy należy dana formula. Układ jest taki. że każda następna formula

zawiera większą liczbę obowiązków sprzedającego”:

•    grupa E - sprzedający daje towar do dyspozycji kupującego na swoim terenie i nie ponosi dodatkowych kosztów załadunku i transportu - formula EXW-.

•    grupa F - towar zostaje przez sprzedającego dostarczony przewoźnikowi wyznaczonemu i opłacanemu przez kupującego; po wydaniu towaru przewoźnikowi ryzyko związane z dostarczeniem towaru przechodzi na kupującego - formuły FCA, FAS i FOB;

•    grupa C - do zorganizowania transportu i poniesienia jego kosztów zobowiązany jest sprzedający, ale bez ponoszenia ryzyka utraty lub uszkodzenia towarów — formuły CFR, CIF, CPT i CIP;

•    grupa D - sprzedający ponosi wszystkie koszty i rodzaje ryzyka związane z dostarczeniem towaru do miejsca przeznaczenia - formuły DEQ, DES, DDU, DDF DAF

Część formuł odnosi się tylko do przewozów transportem morskim (FAS, FOB, I CRF CIF DES, DEQ), natomiast pozostałe mogą być stosowane niezależnie od j gałęzi transportu.

Posiadanie gestii transportowej w eksporcie oznacza sprzedanie towaru j z opłaceniem kosztów transportu na głównym odcinku trasy przewozu, a w im-1 porcie - kupowanie go jak najbliżej miejsca produkcji lub wysyłki. O własnej I gestii transportowej mówimy wówczas, gdy do polskiego przedsiębiorstwa (eksportera lub importera polskiego) należy obowiązek zorganizowania trans- i portu i pokrycia jego kosztów na głównym odcinku trasy dostawy.

Zagadnienia podziału gestii transportowej i odgrywania mniejszej lub wię- I kszef roli przez przewoźników narodowych w obsłudze przewozów międzyna- i rodowych mają różne znaczenie w poszczególnych krajach. Politykę ochrony i gestii transportowej prowadzą kraje o nastawieniu protekcjonistycznym, nato- 1 miast kraje o nastawieniu liberalnym pozostawiają tę kwestię grze sil rynkowych, j Podejście do gestii transportowej zależy też od poziomu rozwoju gospodarcze- I go państwa, salda jego bilansu płatniczego, relacji wielkości podaży i popytu j na usługi transportowe, a także od sytuacji na rynku pracy dotyczącym trans- 1 portu⁷*.

Bilans płatniczy jest to zestawienie płatności, jakie zostały dokonane pomię- 1 dzy krajem i zagranicą z tytułu wszelkich możliwych zobowiązań i należności I w pewnym okresie, najczęściej w ciągu roku.

⁷⁷ Poradnik dla eksporterów. Lubelska Fundacja Rozwoju, http-J/www Itr lublin pl/porjdruk dla eksportennv.pdf z 10.072005

^M Problem podziału gestii transportowej i roli przewoźników narodowych na rynku Red. J Burnewicz. MT1CM. Sopot 1995. i 14.

J.8 Wpływ lr.in'.pnrlu im lul.ui’. pl.itim /v ł t.iju

Bilans płatniczy składa się zasadniczo z dwóch części: rachunku obrotów bieżących i rachunku finansowego. Na rachunku obrotów bieżących rejestrowane są transakcje importu oraz eksportu dóbr i usług oraz transfery bezzwrotne. Usługi w bilansie płatniczym obejmują transport, wraz z jego ubezpieczeniem, i podróże zagraniczne, czyli wydatki cudzoziemców odwiedzających Polskę i Polaków wyjeżdżających za granicę, oraz pozostałe usługi (transakcje kupna i sprzedaży usług komunikacyjnych, budowlanych, ubezpieczeniowych, finansowych informacyjnych, informatycznych itp.). Wartościowo udział usług transportowych w światowych obrotach usługowych wynosi 30-40%". Wśród usług będących przedmiotem eksportu i importu najważniejszą rolę odgrywają usługi transportowe oraz usługi pomocnicze związane z transportem międzynarodowym. Poza usługami przewozowymi przedmiotem eksportu i importu mogą być różne usługi pomocnicze: ubezpieczeniowe, spedycyjne, przeładunkowe, składowania lub usługi świadczone na rzecz obcych środków transportu (np. usługi remontowe, związane z holowaniem, pilotażem, zaopatrywanie w paliwo, części zamienne).

Tab. 3.6. Usługi transportowe w bilansie płatniczym Polski w latach 2000-2004 (mld euro)

Wyszczególnienie	2000	2001 1 2002	2003	2004
Eksport usług transportowych	2,7	W | 3,4	3,5	3,4
Import usług transportowych	1,7	1,8 | 1,9	2,0	2,4
Saldo obrotu usługami transportowymi	1,0	1,2 U	U	1,0
Saldo obrotu usługami ogółem	U	0,9 ( 0,9	0,4	1 07

Źródło: opracowanie własne na podst. Bilans plalniczy Rzeczpospolitej Polskiej u 2003 rot NBR Warszawa 2004. http://www.nbp .pW’ublikacjc/Bilans_plalniczy/bilansj>bimczy2003.pdf z 09.07.2005.; Bilans pkbuay Rzeczpospolitej Polskiej a* IV kwartał 2004 robi NBP Warszawa 2005. http://www.nbp.pl/Publi-kaqe/Bilans_p!atniczy/bilans_pIatniczy2004_4.pdf z 09.07305.

Na podstawie danych z tab. 3.6 można zauważyć, że saldo bilansu usług transportowych w Polsce jest dodatnie, co oznacza, że eksport tych usług przewyższa ich import Dodatnie saldo usług transportowych i podróży zagranicznych decydująco wpływa na to, że bilans wszystkich usług również jest dodatni. Wśród przychodów z usług transportowych najbardziej znaczącą pozycję stanowią wpływy z transportu morskiego (ponad 30%) i tę gałąź transportu charakteryzuje największe saldo dodatnie. Wysokie dodatnie saldo występuje również w transporcie kolejowym i rurociągowym, głównie dzięki przewozom tranzytowym.

⁷⁹ lak rozumieć Mam płatniczy. NBP. http^/www.nbporUl.pl/common/Artykul.jsp?aid=13909 &page= l&ach ve=3350 z 09.07.2005.