HP0007

W zjawisku szeroko pojętej toksykomunii można wyróżnić węższy jej zakres — iekomanię iub farmukomanię. Jest ona nałogowym uzależnieniem od różnego rodzaju środków medycznych, używanych i nadużywanych niezgodnie z przepisem lekarza i nic zawsze w celach leczniczych. Zjawisko to staje się obecnie powszechne nie tylko wśród osób starszych, lecz także wśród młodzieży. Zwyczaj przyjmowania różnego rodzaju tabletek rozpowszechnia się w niektórych krajach w sposób epidemiczny. Nadużywanie leków nic w celach leczniczych ma szkodliwy wpływ na zdrowie. Środki te powodują psychiczne, a niekiedy i lizycznc uzależnienie, a więc konieczność ich przyjmowania. Zjawisko uzależnienia farmakologicznego może być wywołane każdą substancją, która ma subiektywnie dodatni wpływ na psychikę lub stan fizyczny osoby ją zażywającej. Do najczęściej zażywanych środków należą: I) nasenne i uspokajające; 2) przeciwbólowe i przeciwgorączkowe; 3) pobudzające i dopingujące.

Wśród Ickomanów można wyróżnić dwie grupy. Do pierwszej należą ci, którzy „trują się” Ickami z przyzwyczajenia. W wyniku długotrwałego zażywania jakiegoś leku przyzwyczajają się i uzależniają od niego. Zaprzestanie brania środka wywołuje u nich przykre objawy fizyczne i psychiczne — skurcz mięśni, zaburzenia wzrokowe, zawroty głowy, wymioty, drgawki itp. Drugą grupę Ickomanów stanowią ci, którzy świadomie i celowo zażywają leki zawierające przeważnie składnik narkotyczny wywołujący stan euforii. Tę grupę Ickomanów można uważać w ścisłym sensie za narkomanów, a ten rodzaj Ickozalcżności za narkomanię.

Do najbardziej rozpowszechnionych w Ickomanii środków należą barbiturany, trankwilizatory, amfetaminy i środki dopingujące. Psychologia nałogu Ickomanii polega na tym, że osoby z predyspozycją do wytworzenia się nałogu zazwyczaj stwierdzają, że działanie Icków w zwykłych dawkach jest niewystarczające i samowolnie podwyższają dawki dobowe. W tych okolicznościach dochodzi do stanu przewlekłego zatrucia, co zwiększa bóle głowy i złe samopoczucie; tak powstaje błędne kolo: im więcej bierze się leków, tym bardziej jest potrzebna następna dawka. Osoby neurotyczne z dominującym objawem bólu giowy są podatne na farmakomanię. Drugim źródłem zwiększania dawek leków jest stan euforii skłaniający do powtórnych dawek. Łatwość otrzymywania leków obecnie jest również sprzyjającym czynnikiem w rozwoju nałogu.

Fizyczne i psychiczne objawy długotrwałego zażywania i nagiego misia-wicnia leków są zróżnicowane i zależne od rodzaju leku i osoby przyjmującej lek. Jeżeli chodzi o interpretację Ickomanii jako nałogu, to zdania są podzielone. Niektórzy autorzy z kręgów medycznych dopatrują się uzależnienia lekowego w dyspozycjach organicznych lub psychicznych albo obydwu łącznic (Hofmana, 135, s. 230 - 240).

Inni akcentują działanie samego leku jako przyczyny nałogu. Coraz bardziej ustala się pogląd, że nic można nikogo wyłączyć od możliwości stania się Ickomancm czy narkomanem.

j. Inlinlwitomania

\ Do środków toksycznych należy grupa środków odurzających chcmicz-Jnych, takich jak rozpuszczalniki, środki lotne, wziewne lub wdychane. Nic są to w ścisłym sensie narkotyki, mają jednak podobne działanie odurzające. Przeważnie są to środki syntetyczne, bardzo silne i szkodliwie działające na organizm żywy. Należą do nich tn. in. najczęściej używane w Polsce: toluen, trójchlorek etylu (tri), octany, benzen, aceton, heksan, butapren, benzyna, nitro, eter, silu,\ itp. Ze względu na jednoczesne lub kolejne stosowanie różnych środków z lej grupy ten typ toksykomanii określa się jako politoksykomanię.

Używanie i nadużywanie tych środków może prowadzić do uzależnienia, jeżeli nic fizycznego, to do bardzo silnego uzależnienia psychicznego. Może prowadzić również do bardzo ostrych zatruć kończących się nieodwracalnymi zmianami organicznymi, a nawet zejściem śmiertelnym. Środki te stanowiły zagrożenie dla młodzieży szkolnej, która swoją drogę do narkomanii rozpoczynała często od używania tych właśnie środków chemicznych. Większość z nich działa szkodliwie na organizm i psychikę. Na przykład tri w szczególności działa na nerw wzrokowy, pogarsza funkcje pamięci, prowadzi do apatii; benzen szkodliwie działa na szpik kostny, uszkadza krwinki białe i czerwone, wywołuje silną agranulocytozę i niedokrwistość, utrudnia dotlenienie kory mózgowej, hamuje procesy myślenia, prowadzi do depresji, apatii i stępienia uczuć. Wdychany eter powoduje stan euforii, odurzenia, zmienia świadomość, obniża sprawność funkcji psychicznych. Nitrobenzen wywołuje bóle głowy, odurzenie, stany lęku, utratę przytomności, śpiączkę, drgawki, śmierć. Już kilka milililrów nitrobenzenu przyjętych doustnie powoduje śmierć (Jśusiccki, Kubikowski, 209, s. 441). Prawie wszystkie z tych środków działają szkodliwie na drogi oddechowe.

09

rr- izjpr rrs”    . wet:    • ■ ss i.amnwPBtwwwu