Ironia - sposób wypowiadania się, oparty na zamierzonej niezgodności, najczęściej przeciwieństwie, dwóch poziomów wypowiedzi: dosłownego i ukrytego, np. w zdaniu Jaka piękna pogoda wypowiedzianym w trakcie ulewy 2.2. Środki składniowe:
Inwersja (przekładnia, przestawnia) - taki szyk wyrazów w zdaniu, który na tle powszechnego języka literackiego odczuwa się jako niezwykły bądź z powodu zmiany normalnej kolejności zależnych od siebie składniowo wyrazów, bądź też z powodu rozbicia jednolitych grup składniowych przez wtrącenie słów do nich nie należących.
Twojego Dafnis brzegu stojąc podle, / Cudnej się we szkle przygląda urodzie
— "Do strumienia” Adam Naruszewicz
Elipsa (wyrzutnia) -opuszczenie elementu zdania oczywistego ze względu na kontekst wypowiedzi (elipsa kontekstowa) lub ze względu na sytuację wypowiedzi (elipsa sytuacyjna), który przy odbiorze daje się zrekonstruować. Często występuje w postaci równoważnika zdania. W elipsie kontekstowej opuszcza się element, bądź elementy zdania, ze względu na kontekst wypowiedzi, przy czym. bardzo ważny jest powód tego pominięcia, np.: Chcę chleba (w sensie: Chcę kawałek chleba; a nie cały chleb).
Powtórzenie - zabieg stylistyczny polegający na wielokrotnym użyciu tego samego elementu językowego (wyrazu, zespołu wyrazów, wersów lub zwrotek) celem uzyskania rytmizacji, podkreślenia znaczenia, zwiększenia ekspresji np. "Zieleń, zieleń, coraz więcej zieleni i przestrzeni".
Rodzaje powtórzeń:
Epifora (epistrofa) - powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na końcu kolejnych segmentów wypowiedzi, np. Gdy byłem dzieckiem, mówiłem jak dziecko, czułem jak dziecko, myślałem jak dziecko. (1 Kor 13:11) lub:
I niebo jak biała Niagara.
I drogę jak biała Niagara.
Anafora (podniesienie) - celowe powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na początku kolejnych segmentów wypowiedzi. Stosowana jest w poezji i oratorstwie np.
Szybko, zbudź się, szybko, wstawaj.
Szybko, szybko, stygnie kawa!
Szybko, zęby myj i ręce! (. . .)
(Danuta Wawiłow - "Szybko")
Refren - w pieśni lub piosence jest to powtarzająca się melodia i związany z nią tekst, występujący zwykle po zakończeniu zwrotki
Paralelizm - tożsamość lub podobieństwo treściowe (znaczeniowe) bądź kompozycyjne kilku analogicznych segmentów utworu literackiego (zdań, wersów, strof, scen, wydarzeń, wątków itp.).Paralelizm może służyć podkreśleniu podobieństw lub - poprzez ukazanie ich powierzchowności -przeciwstawieniu elementów treści. Innymi słowy paralelizm jest to zjawisko równoległości, ciągłości, analogii pomiędzy grupami wyrazów układającymi