IMAG0038

Jcwatne do intencji autora oryginału, zrozumienie przesłania (message).

Jednak punkt ciężkości uległ przesunięciu od formy przesłania w kierunku reakcji odbiorcy. Zatem to, co należy określić, to reakcja odbiorcy na przetłumaczone przesłanie. Tę reakcję należy następnie porównać ze sposobem, w jaki przypuszczalnie reagowali nań pierwotni odbiorcy, kiedy była dana w wersji oryginalnej.

(The ncw focus, howcver, has shiftcd from thc form of the message to thc rc-sponsc of the receptor. Therefore what one must determine is the rcsponse of thc receptor to the translatcd message. This response must then bc compared with the way in whioh thc original rcccptors prcsumably reactcd to the message when it was given in its origina/ actting - Nida + Taber 1969:1).

Warto zauważyć, że wzmianka o przypuszczainości jednoznacznie sugeruje pewną subiektywność, której nie da się uniknąć w procesie przekładowczym. Już samo pojęcie „pierwotnych odbiorców” jest samo w sobie na tyle abstrakcyjne, że nawet, jeśli istnieje empiryczna możliwość dotarcia do „pewnych reakcji” pierwotnych odbiorców, sam akt ich uogólnienia jest aktem subiektywnym. Również dalsze wywody pokażą doniosłość roli, jaką odgrywa w koncepcji Nidy zdolność tłumacza do wysuwania przypuszczeń.

„Poprawność" tłumaczenia to pojęcie względne; jest ona bowiem zawsze poprawnością (lub jej brakiem) w związku z określoną grupą odbiorców, dla której przekład jest przeznaczony. Elementarną cechą poprawnego tłumaczenia jest jego zrozumiałość dla czytelnika, którą tłumacz uzyskuje na drodze eliminacji wyrażeń podejrzanych o to, że natrafią na brak zrozumienia lub zniechęcą czytelnika (słuchacza) do dalszego obcowania z tekstem:

Ten test na zrozumiałość dotyczy przede wszystkim wykrywania i eliminowania dwu różnych typów wyrażeń| (1) tych, o których się przypuszcza, że zostaną źle zrozumiane i (2) tych, które są tak trudne i „ciężkie", że mogą zniechęcić czytelnika do podjęcia wysiłku w kierunku zrozumienia treści przesłania.

(This test of comprchensibility is concemcd primarily with discovering and eliminating two different types of cxpressions: (1) those which are likety to be mi-sunderstood and (2) those so difłrcult and „heavy” (whether in wcabulary orgram-

mar) as 10 discouragc tho rcadcr ffom auempting ló comprehend thc content of thc message - Nida 4 Taber l%9d)

Klasyczny już, często przytaczany model przekładu Nidy wygląda następująco (Nida 1981:125):

Język wyjściowy    Język docelowy

Tekst    Przekład

Analiza    Restrukturyzacja

|i__ Transfer_._1

Funkcjonowanie tego modelu zilustrujemy na skonstruowanym przykładzie: W gazecie lokalnej „Nowiny” ukazał się artykuł pt. Uniwersytet śvt\ Dygdy, w którym autor przedstawia wieloletnią historię bezowocnych starań o utworzenie w Rzeszowie uniwersytetu. To, że starania te nie mają jego zdaniem szans powodzenia, oddał w wymownym tytule, przemawiającym jednoznacznie do rodzimego czytelnika: na świętego Dygdy znaczy bowiem tyle, co nigdy.

Próba sięgnięcia w przekładzie na język angielski do ekwiwalencji formalnej (Dygda - imię własne, które można zachować, święty - saint, świętego Dygdy - St. Dygda’ s , a w konsekwencji: St. Dygda’s University) prowadzą do przekładowczego absurdu. Tłumacz musi w ramach postępowania analitycznego przede wszystkim rozpoznać idiom jako taki i zbadać jego znaczenie. Ponadto krok analityczny obejmie zaszeregowanie całego wyrażenia do kategorii nagłówka prasowego o zwięzłym stylu

W procesie transferu zostanie dobrany zestaw możliwych wariantów, oddających w języku docelowym znaczenie oryginału. Idiomem angielskim oddającym znaczenie nigdy (never) jest np. when the heli freezes (dosł.: kiedy piekło zamarznie).

Restrukturyzacja dokona się na podstawie wyboru pomiędzy możliwymi wariantami i nada wybranemu wariantowi ostateczny kształt w języku przekładu, przy uwzględnieniu dodatkowego kryterium, wynikającego z analizy, w tym przypadku kryterium zwięzłości.

65