IMAG0159 (4)

Olga Czerniawska

rytua w, stały tok dnia, tygodnia, roku, otwartość na otoczenie i bliskich, cnętne służenie sobą (gotowanie, szycie, opieka, serdeczna pamięć), cieszenie się czasem, zdrowiem, pogodą, wiosną, bliskimi, świętami, zwierzętami, światem, zamyślenie, współczucie, radość i smutek, żałoba, wspomnienia przeszłości, serdeczna pamięć o rodzicach, dziadkach, krewnych, czasach - naszych czasach, ale i radosne myśli o wnukach, którym jest lepiej, łatwiej, radośniej, duma z ich sukcesów, wiedza o ich losach. Każde stwierdzenie może być poparte cytatem z narracji, wywiadów na temat dnia powszedniego, wczoraj, dziś i jutro, dróg edukacyjnych, posiłków czy podróży, a także wydarzeń osobistych i globalnych.

Marginalizacja osób starszych, agresja wobec nich - fizyczna, jak szarpanie, popychanie, niedelikatny dotyk, czy psychiczna - pogardzanie, pomijanie, narzucanie woli, odbieranie prawa do samostanowienia, zniewolenie, pozbawienie praw obywatelskich, niepytanie o zdanie, o plany, ograniczenie wolności, odbieranie intymności, uzależnienie, baby-talk, mówienie, jak do dzieci lub bezosobowo „niech", jak w filmie „Czas umierać" - „niech się położy, niech się rozbierze", kontrola, odbieranie pieniędzy itp. Akceptacja instytuq'i totalnych, nieuwzględnianie w życiu społecznym potrzeb ludzi starszych, tej grupy funkcjonalnej. Urządzenia instytucji rozwoju opieki i pomocy. To fakty często ukazywane przez środki masowego przekazu.

Środki masowego przekazu częściej nagłaśniają sytuacje negatywne, złe instytucje i wzory niż pozytywne zachowania, dobre rozwiązania. Widziałam reportaż z domu opieki społecznej prowadzonego przez diakonisy. Wielokrotnie pokazywano domy opieki, w których bito i głodzono pensjo-nariuszki. Rzadkie są filmy o pozytywnym starzeniu się, radości życia, o mądrych starcach i staruszkach, choć w polskich serialach mamy pozytywnie aktywne osoby starsze, np. ciocia Stasia w „Klanie", starsze małżeństwo w „M jak Miłość" czy gospodyni w „Plebani". Nie ma w Polsce prasy dla seniorów, w której sylwetka osoby starszej promieniowałaby optymizmem i aktywnością. Były nieudane reklamy i czasem jeszcze takie występują.

W gerontologii społecznej coraz częściej mówi się o jej podstawowym zadaniu - pomocy w rozwoju, wspieraniu pozytywnego starzenia się, ułatwianiu budowania samodzielnego życia, godnej starości w pełni praw i obowiązków, odpowiedzialności za siebie, pomocy innym. Gerontologia walczy o prawa dla ludzi starszych. Teoria kompetencji postrzega okres starości jako fazę wieku, w której jednostka powinna dbać o zachowanie kondycji, sprawności fizycznej, umysłowej i społecznej. Człowiek musi zatem dbać o zdrowie, sprawność fizyczną, o rozwój intelektualny, uczestniczenie w kulturze oraz zabiegać o kontakty społeczne w rodzinie, grupie rówieśniczej, społeczności lokalnej¹. Ciekawą propozycję pomyślnej starości daje francu-

48

1

J- Halicki: Edukacja seniorów w aspekcie teorii kompetencyjnej. Białystok 2000.