IMAG0496 (2)

22 Język pglśfci

nni, uwydatniania opozycji (*^a^®na^^ :bra2> kontrastów (w synta^-matyee), upiasSetó^fra    ąwaMSS^^p

językowego. (Zó& 3^ tosąwan®^fen^^Uddi^isu>g^|i^®pw!5pi5tć|BS snej polszczmy w    1995).

Koncepcja I. BaieroweftZaffl^en^da ścisŁośoiri precyzji IpóriijŚsgiS? zdefiniowane kategorie an:a'hjycżttó i model związku między kategoriartfj) płaci jednak dość daleka idącymiiipraszczemami. Zawiera m. in. dyskusyjny dziś aksjomat o optymalizacji, doskonaleniu sięjęzyka. Wybraną globah-na perspektywa histoiycznojęzykowa narzuciła orientację ną wydobywanie megatendencji. Koncepcja przez to wydaje się bardziej stosowi® do opisu wielkich superstruktur językowych oraz długich struktur czasowych, i to oglądanych z pewnego dystansu czasowego.

W przemianach językowych rozróżnia się bowiem: a) synchroniczną dynamiką, czyli zmiany funkcjonalnego obciążenia środków językowych, wywołane zmianami potrzeb komunikacyjnych (por. elastyczna stabilność systemu), zwłaszcza jeśli dokonują się one w krótkich odcinkach czasu i są związane z pewnymi sytuacjami i sferami komunikacyjnymi;

(?) systemowe tendencje rozwojowe (długotrwałe procesy o określonym kierunku) układające się w linie rozwojowe;

ej rzeczywiste dtachroniczne procesy systcrrioworozwojowc, przy-fiotzącc zmiany rozwojowe w sy:ternie

wyĄt	łjc fię, ż*	; #' i	UJ<<CIU Wil	półcze*	MN	£1	ttrtikiurah%tyczr*y p		aradygmat
e»tor/«a	oojęzyżo	trj	jett za ci	ainy je	łZC	ze	z jedne	go powodu.	Odwołuje
v-5 do Z7	ut ytiOfL/':t	r Z'	j&aepejt j	ęzyka			przyjn	myt się dzil	znaczenie
izrr^v;z.t *	śeefe jęzj	fe.	to \ Opis	pczemi	an	po	winien	uwzględniać	. podejście
xtetaysc	rplatimr	Cj,	mgmn zmiany j		czy	xo	wej nit	: da się wyją	i&*Ł w ra-
		I'. '	ęr/£OZ322	w siwa.	Dz		C jCZJŁd UJ UZiCJC JC		go struktu-
r,: Mm	ć'.—	• jry	~i ezvk.oi	argona	| sc	tól	5CZDOŚC	i językowy	i jej kuku-
r.. Jezvi	: j2ko i	feao	men spe	Bczny	is	mi	eje po		e funkcje
społeczne	t-koduni		.-'ryp Jego	ewo^iic	jaj	es\	: określ	ona przez z*	iązks z ży-
ciem 5BO	kefflym		iSSSSpCUe	przede	Wi	sz\	stkim	w ślad za	procesami
anteno	-kniciroi	«yc	4 oo nie przeć		2Y	istnieniu		wewmątrzjęzykowych

TOMsa (podstawowa zasadą jest tu proces samoorganizacji złożonych układów od wewnątrz).

Ważny element opisu dziejow języka stanowi pojęcie cezury. W historii języka cezury bywają ustalane na różnych podstawach. W deklaracjach mów i się często, że są one wypadkową wskaźników wysnutych z dziejów tworzywa językowego oraz z jego funkcjonowania (kryteria gramatyczne,

feRfpppirmpsp    społecznego i funkcji; zmiany w systemie,

postawach użytkowników). W praktyce kryter ozfj^apje są spoza języka (np. z dziejów polityc ftSft cMó majin^M^Maowarzyszyć uznanie zmian politycznych czypmk deęydu]l|®o przeobrażeniach języka).

ŁndzkŁpK^t^^źnajg^Ł.-i.eSt tak różnorodna, że różne kody m odniięnff wieljtóśo .cykli zmian. Systemy języków naturalnych r w^Sisię wólnięfiSSii^^ra męńtateofeMeologicżne, a w samym jęz tempo rozwniuiKófe^ch ieeo pasm (por. system fonologiczny a system 1 sykalny) znacznie różni sie bĄs^ąbie. Życie kodów różni się też obecno w ich dziejach! świadomydŁS^^p nieświadomych procesów oraz s niem napięcia między nimi.

Literatura

Anusiewicz 1994, Lingwistyka kulturowa, Wrocław.

Bajerowa l., 1969, Strukturalna interpretacja historiijęzyka, „JęzykPolski" fiokszarMki Z,, Piotrowski A., Ziółkowski M., 1977,Socjologiajęzyka, Wars Borawski S,, 2001), Wprowadzenie do historii języka polskiego, Warszawa (JubitzS., 1995 .Rozwój współczesnej polszczyzny, „Przegląd Humsmistycz 5,69-8H.

h siak / . 1990, fiistorical Linguhtics andPhilology, Berlin Orsbus S,, 1994, Jeżyk w zachowaniach społecznych) Lublin.

Itdliikł A , 1974,, Spliovny jazyk w saućasne komuntkaci, Praha. Woikowłlta A. tred.), 1991, Pojęcia i problemy wiedzy o kulturze, Wroc Ktntia J., 1985, Kultura i poznanie, Warszawa.

Lehmann P., 1992. Htstorical Linguislics, 3 ed., London-Nr* York.

Lubas W., 1979, Społeczne uwarunkowania współczesnej polszczyzna, | Piotrowski A.. Ziółkowski M_, 1976, Zróżnicow anie języ ków e a struktura na. Warszawa.

Szczepański J., 1970. Elementarne pojęcia socjologii, Warszau c Wierzbicka A., 2001, Język, umysł, kultura. Warszawa.