IMAG0604

meczetach. Z meczetem Sankore związana jest jedna szych, jeśli nie najsłynniejsza uczelnia religijna Afryki ZachodS nazywana - z pewną dozą przesady - uniwersytetem Sankore. Bez wątpienia szkoła ta odegrała niezwykle ważną rolę w rozwoju isla-1 mu na tym obszarze i wiele wskazuje, że swoim poziomem nie różniła się od podobnych uczelni maghrebijskich. Zespół miejski Timbuktu został w 1988 r. wpisany na listę Dziedzictwa Światowego UNESCO. Rok później trzy najważniejsze meczety miasta - oprócz wspomnianych także Sidi Jahja - zostały włączone do listy Światowego Dziedzictwa w Zagrożeniu. Wymagają one szybkich działań konserwatorskich. Częściowe prace (minaret) w Dżinguereber przeprowadzono w 2000 r., ale świątynia wymaga bardziej kompleksowych działań, które stopniowo są prowadzone od 1996 r.

Wśród budowli Gao uwagę zwraca monumentalne mauzoleum askii Muhammada. Jest to największa budowla o znaczeniu historycznym w Afryce Zachodniej. Po śmierci w 1529 r. askia został prawdopodobnie pochowany w tym właśnie budynku.

Grób askii Muhammada stanowi centralny element Wielkiego Meczetu w Gao²⁷. Jego plan nawiązuje do saharyjskich tumuli budowanych dla przodków, sięgających tradycją do 1000 r. p.n.e. Tradycja ta została inkorporowana do nowej formy architektury meczetowej, w której sam meczet staje się kombinacją mauzoleum, minaretu i kompleksu pozostałych świętych miejsc. Grób jest zbudowany z cegieł glinianych na planie prostokąta 14 x 18 m. Poszczególne ściany są skierowane w głównych kierunkach świata. Konstrukcja składa się z trzech poziomów, przypominając piramidę Dżosera w Gizie. Badacze wskazują na możliwość zapożyczenia kształtu mauzoleum z ibadyckich zawiji, znanych choćby z Mizabu. Całość liczy ponad 10 m wysokości. Ze ścian wystają charakterystyczne „kolce”, w tym wypadku nie proste, lecz raczej przypominające nieregularne zakończenia gałęzi. W środku jest prawie zupełnie