P1010137 (2)

454 Zarządzanie zasobami ludzkimi w organizacji

nie wciąż dominujące), jak i do rói organizacyjnych i kompetencji lub efektów pracy konkretnych ludzi. Z punktu widzenia polityki płac szczególne cenne tą (i zapewne będą w przyszłości) te metody, które pozwalają na kompleksowy pomiar zarówno trudności pracy i wykorzystywanych kompetencji pracowników, jak i efektów pracy. Metody w.p. są krytykowane z powodu nieuniknionego subiektywizmu i niespelniania wielu wymogów pragmatyki ściśle naukowe;. Niemniej zarzucenie tych metod, szczególnie analitycznych, w połączeniu z utajnieniem wynagrodzeń, prowadzi w krótkim czasie do takiego placowego chaosu, z jakiego trudno potem wybrnąć. Orientacja na „place rynkowe” nie wystarcza z uwagi na zasadniczą czasami odmienność treści i efektów pracy w różnych organizacjach na tak samo nazywanych stanowiskach, odmienne strategie i polityki personalne poszczególnych firm, różne ich strategie rozwojowe, możliwości finansowe i typy kultur.

wirtualna organizacja —» organizacja wirtualna.

wizja organizacji, wyobrażenia i kierunki działania dotyczące tego, jak firma ma realizować swoją -» misję, wartości, którym chce służyć, i główne cele. W.o. powinna obejmować nie tylko organizację, ale też jej poszczególne obszary (części). Wizje dotyczące poszczególnych obszarów, w tym także zasobów ludzkich, powinny być zharmonizowane z wizją całej organizacji. Kształtowanie w.o. wiąże się z zarządzaniem strategicznym.

wynagrodzenie, wypłaty pieniężne i wartość świadczeń w naturze lub ich ekwiwalenty należne pracownikom z tytułu pracy. W za pracę przysługuje pracownikom, z którymi została zawarta umowa o pracę. Przedsiębiorcy i osoby pracujące na własny rachunek nie mają w., ale dochód z pracy będący różnicą między przychodem a kosztami jego uzyskania.

wynagrodzenie stale, te składniki wynagrodzenia, które wypłacane są okresowo we względnie stałej, z góry określonej wysokości. Obejmuje płacę zasadniczą i niektóre dodatki, zwłaszcza funkcyjne.

wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie według stawki zaszeregowania osobistego, największa i najważniejsza część wynagrodzenia, określana w umowie o pracę lub aneksie do niej, różnicowana stosownie do rodzaju (treści) pracy na stanowisku i kompetencji pracownika, w większych organizacjach najczęściej kształtowana w ramach —> systemu taryfowego.

wynagrodzenie zmienne, wynagrodzenie ruchome, te składniki wynagrodzenia, których wysokość jest zmienna, zależna od wyników pracy i innych zmiennych czynników (n.p. warunków pracy). Przykłady w.z.: premie, nagrody, dodatki za pracę w warunkach szkodliwych, szczególnie uciążliwych i niebezpiecznych, dodatki za pracę w nocy.

wypalenie zawodowe, przykry i potencjalnie niebezpieczny dla zdrowia stan charakteryzujący się wyczerpaniem psychicznym i emocjonalnym, zredukowaniem poczucia własnej wartości i -» depersonalizacją. W.z. może być wywołane różnymi czynnikami; długotrwałym przeciążeniem pracą zawodową, wyczerpaniem

emocjonalnym wywołanym stałymi i często uciążliwymi interakcjami społecznymi (z pracownikami, podopiecznymi, pacjentami itd.), zbyt agresywnym motywowaniem i nadmierną autom otywacją, niszczącą i długotrwałą presją czasu i presją na sukces. Towarzyszyć mu mogą różne choroby psychosomatyczne. Na w.z. narażeni są w szczególności nauczyciele, pracownicy służby zdrowia i pomocy społecznej, menedżerowie, maklerzy giełdowi, pracownicy prowadzący kampanie marketingowe, prywatni przedsiębiorcy, projektanci, konsultanci i inne osoby pracujące pod presją czasu w warunkach długotrwałych przeciążeń, zwłaszcza z osobowością typu A. Przeciwdziałanie polega głównie na umiarze w pracy, równoważeniu pracy zawodowej i odpoczynku, leczeniu pracoholizmu (jeśli trzeba - z pomocą specjalistów), uprawianiu sportów i rekreacji.

zakres czynności, specyfikacja zadań związanych z powierzonym stanowiskiem pracy, za które przysługuje wynagrodzenie zasadnicze. Z.c. zostały zainicjowane w szerszej skali przez kierunek administracyjny w zarządzaniu w okresie międzywojennym. Często poszerzane są o zakresy uprawnień i odpowiedzialności. Z.c. są krytykowane, szczególnie przez postmodemistów, jako praktyka biurokratyczna i anachroniczna. Ich opracowywanie i aktualizacja są pracochłonne i uciążliwe, prowadzą do usztywnienia systemu zarządzania, ograniczają elastyczność zatrudnienia. Ponadto upowszechnianie się pracy zespołowej podważa sens opracowywania z.c. dla indywidualnych stanowisk. Niemniej tradycja związana z z.c. jest bardzo silna, a w niektórych przypadkach (prace związane z duża odpowiedzialnością - za ludzi i ich bezpieczeństwo, materialną, kamą itd.) wskazań do ich opracowywania może być więcej niż przeciwwskazań.

zarządzanie, wysoko kwalifikowana działalność, związana z wyznaczaniem i uzgadnianiem misji, wizji i strategii organizacji lub jej części, kształtowaniem zatrudnienia i organizowaniem innych zasobów, planowaniem, organizowaniem, efektywnym kierowaniem ludźmi oraz sprawowaniem kontroli nad osiąganiem celów i przebiegiem procesów w organizacji, a także podejmowaniem decyzji zarządczych. Poczynając od drugiego poziomu kierowania (średnia kadra kierownicza), ujawnia się potrzeba profesjonalnego z., gdyż czynności związane z z. dominują (powinny dominować) w strukturze czasu pracy kierownika, a brak kompetencji zarządczych wpływa negatywnie na efektywność pracy. Wymóg profesjonalnego z. jest najważniejszy w odniesieniu do naczelnego kierownictwa.

zarządzanie konfliktem, kilkuetapowe postępowanie, na które składają się: rozpoznanie istoty i przyczyn konfliktu, jego skali i zaangażowanych osób; przekształcenie konfliktu ukrytego w jawny; ustalenie właściwego sposobu postępowania; rozwiązanie konfliktu w sposób prowadzący do osiągnięcia postępu w danym zakresie. Niejednokrotnie z.k. wymaga mediacji i negocjacji. Ponieważ duża część konfliktów w organizacji występuje na tle pracy i płacy, menedżerowie i specjaliści personalni powinni być profesjonalnie przygotowani z zakresu problematyki z.k.

zarządzanie kulturą organizacji, dziedzina zarządzania, zajmująca się badaniem i celowym kształtowaniem kultury organizacji, z uwzględnieniem zarówno jej misji, wizji i strategii rozwoju, jak i artefaktów kulturowych. Zarządzanie