(1196)

zimno jest większa i czas powrotu do obniżonej temperatury ulega wydłużeniu. Kobiety cechuje poza tym duża labilność układu autonomicznego.

Duży wpływ na reaktywność organizmu wywiera rodzaj i okres choroby, np. najmniejsza tolerancja na bodźce termiczne występuje w chorobach serca i układu krążenia. Natomiast nieprawidłowe odczyny naczyniowe u chorych na cukrzycę, miażdżycę tętnic i czynnościowe zaburzenia naczynioruchowe mogą wystąpić po zimnych, gorących i zmiennocieplnych zabiegach. W ostrym okresie choroby występuje większa wrażliwość na bodźce fizyczne niż w przewlekłym.

Aktualnie przyjmowane leki mogą również zmieniać reaktywność organizmu i sposób reagowania na bodźce fizykalne. Przykładem może być stosowanie leków przeciwbólowych, które podwyższają próg pobudliwości receptorów bólowych, w tym i tych, które znajdują się w skórze. Po takich lekach mogą wystąpić trudności z dawkowaniem (przedawkowanie!) np. różnego rodzaju prądów elektrycznych.

Należy również brać pod uwagę inne zabiegi fizykoterapeutyczne stosowane u tego samego pacjenta (zwłaszcza podczas leczenia uzdrowiskowego). Pobierane w tym samym czasie różne zabiegi fizykalne mogą bowiem działać w stosunku do siebie synergistycznie lub antagonistycznie.

Zabiegi fizykalne mogą poza tym działać synergistycznie lub antagonistycznie w stosunku do przyjmowanych w tym czasie leków. Należy na to zwracać uwagę przede wszystkim wtedy, gdy np. pacjent leczy się farmakologicznie z powodu nadciśnienia, a zabiegi, które mu się zaleca, także powodują obniżenie ciśnienia tętniczego krwi.

Na reaktywność organizmu wpływa także układ hormonalny. I tak na przykład w niewydolności nadnerczy reaktywność na bodźce zostaje zniesiona. Natomiast w nadczynności tarczycy istnieje zwiększona reaktywność na bodźce cieplne. Ostrożnie należy również dawkować zabiegi termiczne u osób przyjmujących hormony nadnerczowe.

Na reakcję na bodźce zabiegów fizykoterapeutycznych wpływa również chwilowy stan organizmu spowodowany wysiłkiem fizycznym lub umysłowym (zmęczenie), gorączką, źle lub nie przespaną nocą, nadużyciem alkoholu, paleniem tytoniu, bólem głowy, zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi, zdenerwowaniem, emocjami.

Pod wpływem różnych egzo- i endogennych czynników zmienia się reaktywność organizmu również w ciągu dnia. Duży wpływ wywierają rytmy biologiczne. I tak na przykład u osób typu „skowronki”, które przed południem cechuje stan ergotropii, należy liczyć się z tym, że na przeciętne bodźce reagują w tym czasie normalnie, natomiast po południu leniwie. Natomiast u „sów" przed południem występuje stan trofotropii, w związku z czym lepiej reagują na bodźce po południu. Należy również wziąć pod uwagę dobowy rytm lermoregulacji oraz wpływ środowiska. Na pobudliwość organizmu wpływają m.in. takie czynniki, jak temperatura otoczenia, nasłonecznienie (oraz indywidualna wrażliwość na promieniowanie nadfioletowe), pogoda (a zwłaszcza meteorotropizm). Nie mniejszą rolę odgrywają czynniki psychiczne.

9