(1204)

mogą być luźne, łatwo ulegające rozpadowi, natomiast z innymi mogą mieć charakter nieodwracalny. Tak np. jony sodu można łatwo wypłukać z naskórka, a jony potasu czy żelaza z trudem, i to tylko częściowo. Część zaadsorbowanych w czasie kąpieli w naskórku jonów może ulegać stałemu, aczkolwiek niewielkiemu, wchłanianiu w ciągu jakiegoś czasu po zabiegu.

Kąpiel wodna stwarza również możliwość przeciwnego procesu. Rozpuszczone w wodzie składniki tkanki warstwy rogowej, pochodzące z płynu śródtkankow'ego, ulegają wypłukaniu, w stopniu zależnym od czasu trwania kąpieli i jej temperatury. Jeżeli między wodą kąpieli i płynem śródtkan-kowym istnieje różnica ciśnień osmotycznych, to w przypadku gdy woda kąpieli jest hipotoniczna, następuje jej przesunięcie do organizmu. Odwrotny efekt uzyskuje się w kąpieli hipcrtonicznej. Należy przy tym pamiętać, że istnieje również możliwość utraty przez organizm zarówno substancji rozpuszczalnych w wodzie, jak i rozpuszczalnych w tłuszczu, a to przez gruczoły łojowe i potowe skóry.

Dokładne badania przepuszczalności skóry dla wody i niektórych składników, przeprowadzone m.in. przez Drexela, wykazały, że woda z kąpieli przenika do krwiobiegu w ilości 1 /d/cm²/h, co w przeliczeniu na powierzchnię ciała człowieka odpowiada przenikaniu 16-20 ml wody podczas godzinnej kąpieli. Przepuszczalność skóry dla składników wody kąpielowej jest znacznie bardziej ograniczona. 1 tak, gazy i olejki eteryczne przenikają przez skórę łatwiej niż płyny i rozpuszczone w wodzie ciała stałe, a substancje nie ulegające jonizacji łatwiej niż jony. Substancje rozpuszczalne równocześnie w wodzie i tłuszczu są wchłaniane lepiej od rozpuszczalnych tylko w wodzie, np. siarkowodór jest 10 razy lepiej wchłaniany niż woda, a takie gazy, jak dwutlenek węgla, radon czy olejki eteryczne kąpieli aromatycznych — 100 razy lepiej. Gorzej natomiast niż woda wchłaniane są odpowiednio: jod, jodki potasu, kwas salicylowy, siarczan sodu, chlor i żelazo.

Z badań Drcxela i wsp. wynika, że (z niewielkimi wyjątkami) ilość poszczególnych składników ulegających wchłonięciu podczas jednej kąpieli, raczej nie ma większego znaczenia substytucyjnego czy farmakologicznego dla organizmu, ponieważ stanowi tylko znikomą część fizjologicznego obrotu dobowego. Do wyjątków należy jod, który wchłania się z kąpieli o stężeniu 50,0 mg/1, w ilości 100 ng (obrót dobowy wynosi 100 /<g). Duża złożoność mechanizmów przenikania substancji przez błony biologiczne nakazuje przypuszczać, że w pewnych warunkach wchłonięciu ulegać mogą większe ilości składników kąpieli, niż wykazały to wyżej cytowane badania. Dotyczy to przede wszystkim współobecności w wodzie kąpielowej substancji zmieniających właściwości błon biologicznych, jak detergenty czy rozpuszczalniki, zmieniające ich przepuszczalność. Pewien zwiększający wpływ na resorpcję skóry wywiera również podwyższona temperatura wody kąpielowej oraz zwiększona zawartość dwutlenku węgla. Dwutlenek węgla może z powodu dużej rozpuszczalności w tłuszczach ułatwiać przenikanie przez błony biologiczne różnych współwystępujących w wodzie składników, np. radonu lub siarki. W identycznych warunkach doświadczalnych istnieją również duże różnice osobnicze, które charakteryzuje stosunek wielkości różnic wchłaniania jak 1:10. Wiadomo również, że w obrębie tego samego organizmu różne obszary skóry cechuje inna przepuszczalność, i to w stosunku jak 1:2.