~LWF0138

278

panteonu, władzę nad przeznaczeniem, związki z ziemią i światem natury oraz ambiwalentny charakter istoty dającej zło i dobro, życie i śmierć - to Freja była takim bóstwem. Były to jednak cechy typowe również dla innych bogiń. Także przypuszczenie o pierwotnej tożsamość Frigg i Freji nie jest pozbawione racji (L. Motz 1998). Jeśli uznać jego prawdziwość, to wiele zdumiewających podobieństw pomiędzy Frigg i Freją znajduje wytłumaczenie. Pozwala też zrozumieć, dlaczego Frigg i Freja, w swoich początkach stanowiące być może jedną i tę samą postać, przyjęły ostatecznie inne nieco cechy. Freja ukazuje się nam raczej jako wcielenie nieokiełznanej, wolnej i frywolnej kobiecej seksualności. Bardzo mocne są przy tym jej związki ze światem wojny. Jeśli jednak uznać jej tożsamość z Mengladą, to zdołamy w niej też dostrzec boginię leczącą chorych i rannych, chętnie pomagającą ludziom. Frigg natomiast ukazuje się w roli czcigodnej matrony, żony i matki. Najwięcej związków z płodnością i dobrobytem, pojęciami nieodłącznymi przecież od postaci bóstw kobiecych dostrzegamy jednak nie u Frigg, i nie u Freji, ale w postaci Gefjon. Inna już rzecz, że sfery działania wszystkich zajmujących nas bogiń w dużym stopniu zachodzą na siebie, a każda z ich postaci jest tylko czasowym i częściowym uosobieniem wciąż aktualnych i potrzebnych mocy, w różnej postaci przywoływanych w mitach za pomocą podobnych na ogół wątków fabularnych, symboli, pojęć i skojarzeń.

10.12. Sif

Kolejną boginią, o której wiemy nieco więcej, jest Sif. Była żoną Thora^6t> i matką Ulla, lecz Thor nie był jego ojcem, stąd skaldowie (Thjodolf, Haustlong 15: Skj. BI, 17; Eysteinn Valdason 3: Skj. BI, 131) nazywają go tylko ojczymem Ulla (magr Ullar). Miała z nim wszakże córkę Thrudr i w Skaldskaparmal (21) nazwana została jej matką. Nie była jednak matką synów Thora Modiego i Mag-niego, których miał on z Olbrzymką Jarnsaxą (Skaldskap. 17), stąd Sif nazwana jest jego współżoną i rywalką (elja) Jamsaxy (Skaldskap. 21). To jednak w rodzinach bogów zdarzało się często. Bardziej zdumiewający jest motyw narodzin jej syna Ulla z nieznanego ojca, który w żadnym nordyckim źródle nie jest wy-

⁶⁹ Jako żona Thora pojawia się w jego kenningu Sifjar runi (Eysteinn Valdason 1: Skj. BI, 131). Jej imię pojawia się też w kenningu oznaczającym kobietę u skalda Kormaka (Lv. 7: Skj. BI, 71).

mieniony i zdecydowane wykluczanie ojcostwa Thora. W Harbardsljod (48) Odyn wyśmiewa się z podróżującego jak zawsze Thora, stwierdzając:

Sif ma w domu kochanka (a ho heimci)

Powinieneś go schwytać!

Był nim zapewne Loki, który w Lokasennie (54) za podany mu przez Sif puchar miodu, wręczony z prośbą, by choć jej nie oczerniał w hali Aegira, odwdzięcza się jej słowami:

Ty byłabyś tą jedyną Gdybyś była zimna I nieprzystępna dla mężów.

Lecz wiem, że co najmniej jeden Kochanek okpił Hlorrida (= Thora),

A był nim złośliwy Loki.

Sif zaliczano oczywiście do Asynii. W źródłach pojawia się często (Hym. 3, 15, 34, Thrk. 24, Gylf 31, Skaldskap. 4, 14), ale głównie w roli żony Thora i matki Ulla. Jej imię oznacza „krewną” (J. de Vries 1962, 473).

Jedynym mitem związanym bliżej z jej osobą jest opowieść Snorriego {Skaldskap. 35) objaśniająca sens kenningu złota haddr Sifiar („włosy Sif’). Jak podaje Snorri „Loki Laufeyjarson zrobił to w swej złośliwości, że obciął Sif wszystkie włosy. Gdy Thor to zauważył, złapał Lokiego i zaczął mu łamać po kolei wszystkie kości, aż wreszcie ten przysiągł mu, że to uzyska od Czarnych Elfów [= Karłów], że ci zrobią dla Sif ze złota takie włosy, co będą rosły jak prawdziwe”. Udał się do Karłów, synów Ivaldiego, Brokkura i jego brata Eitri, którzy nie tylko wykonali złote włosy dla Sif, ale także statek Skidbladnir, włócznię Gungnir, dzika Gullinborstii, bransoletę Draupnir i młot Mjollnir. Pracą Karłów zajmiemy się w innym miejscu⁷⁰. Tu zaś warto zauważyć, że Loki mógł mieć możliwość obcięcia Sif włosów jedynie w przypadku, gdy oboje znajdowali się w sytuacji intymnej bliskości, co potwierdza motyw zdrady Sif i tłumaczy złość Thora. Związki Sif ze złotem potwierdza Bjarkamal (5: Skj. BI, 171), gdzie złoto nazwane jest kenningiem Sijjar svardfesti, „włosy Sif’. Warto zauważyć, że złote włosy Sif są oczywistą paralelą do rudych włosów Thora, najcenniejsze bowiem złoto, a tylko takie było godne znaleźć się na głowie bogini, zwano zawsze czerwonym złotem. Według Prologu (9) do Eddy Snorriego złotowłosą (czyli rudą) Sif uznawano za najpiękniejszą z bogiń, w innych miejscach zestawiana jest z Freją, i to ją jedynie, obok seksownej Freji, pragnął uprowadzić z Asgardu pijany Olbrzym Hrungnir. Snorri {Prologus 9) utożsamia

⁷0 Patrz niżej, s. 323.