skanowanie0006

160 Na zdrowie!

Skuteczność leczenia

W rozważaniach na temat skuteczności leczenia zespołu uzależnienia od alkoholu najczęściej eksponowane jest kryterium długości abstynencji. Stąd też większość programów terapeutycznych kładzie szczególny nacisk na konieczność utrzymywania przez pacjenta całkowitej abstynencji od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych. Jednocześnie wiadomo, że uzyskanie w miarę obiektywnego obrazu efektów leczenia możliwe jest jednak dopiero wówczas, kiedy zostaną uwzględnione również takie czynniki, jak ogólna kondycja fizyczna i psychiczna osoby leczonej, jej funkcjonowanie rodzinne i zawodowe, stabilizacja materialna, a także zmiana sposobu picia po leczeniu (np. częstotliwość picia, liczba dni z alkoholem i bez, ilości wypijanego alkoholu, długość ciągów oraz związany z tym czas, po jakim osoba pijąca zaczyna poszukiwać pomocy itp.).

Część badaczy podkreśla, że utrzymywanie abstynencji nie musi iść w parze z poprawą funkcjonowania społecznego. Poprzez poprawę funkcjonowania społecznego można rozumieć m.in. bardziej regularną pracę, ograniczenie kontaktów z dotychczasowym środowiskiem, ograniczenie lub zaprzestanie agresywnych zachowań w stosunku do otoczenia, ponowne włączenie się w sprawy domowe i w utrzymywanie rodziny, rezygnację z działań sprzecznych z prawem, a także większą dbałość o stan własnego zdrowia, wygląd zewnętrzny czy o warunki mieszkaniowe.

Porównywanie badań efektywności leczenia osób uzależnionych od alkoholu jest niezwykle trudne, ponieważ badane grupy różnią się między sobą pod wieloma względami. Dotyczy to m.in. stanu zdrowia członków grupy, nasilenia objawów i czasu trwania uzależnienia, motywacji do leczenia, dotychczasowych doświadczeń terapeutycznych. Porównywane grupy mogą być również różnorodne pod względem pici, wieku i statusu socjalnego ich uczestników. Część badań budzi poważne zastrzeżenia pod względem metodologicznym, szczególnie wówczas, kiedy polegają one na ocenie skuteczności swojej własnej pracy.

Z badań przeprowadzonych przez Millera i Hestera wynika, że 1/3 pacjentów osiąga po odbyciu leczenia trwałą abstynencję, a 1/3 poprawę funkcjonowania bez utrzymywania całkowitej abstynencji. Zdaniem innych badaczy 2/3 osób leczonych z powodu alkoholizmu uzyskuje poprawę, aczkolwiek wymiar sukcesu zależy od przyjętego kryterium. Jeszcze inne badania wykazały, że 70% wszystkich leczących się bardzo wyraźnie ograniczyło liczbę dni picia alkoholu oraz osiągnęło ogólną poprawę stanu zdrowia.

Badania skuteczności terapii stacjonarnej, przeprowadzone w latach 70. w placówkach lecznictwa odwykowego w Polsce, oceniały bardziej skuteczność pobytów w szpitalu i kontaktów z placówkami lecznictwa odwykowego niż samego leczenia. „Leczenie” ograniczało się bowiem wówczas do podawania disulfiramu oraz do tzw. ergoterapii (terapii pracą) i dlatego trudno jest traktować je dzisiaj poważnie. Przeprowadzone w ostatnich latach badania nad skutecznością leczenia osób uzależnionych od alkoholu leczonych w placówkach oferujących programy psychoterapii uzależnienia wykazały, że skuteczność leczenia w Polsce uległa bardzo wyraźnej poprawie i nie różni się praktycznie od skuteczności leczenia w tzw. krajach wysoko rozwiniętych, a w niektórych przypadkach nawet je przewyższa.

Jednocześnie szacuje się, że około 10-20% osób pijących w sposób problemowy zaprzestaje picia bez profesjonalnego leczenia. Takie sytuacje określane są w literaturze anglosaskiej jako auto--remission, natural recovery, untreated recovery czy spontaneus remission, a w piśmiennictwie polskim jako samoistne wyzdrowienie, samoistna remisja, remisja naturalna czy samowyleczenie. Udział w ruchach samopomocy nie jest traktowany jako samodzielne zaprzestanie picia. Z badań wynika, że niektóre z osób liczących na samowyleczenie chciały sobie i innym udowodnić, że posiadają silną wolę, że znajdą „swoją metodę”, i oczekiwały satysfakcji, kiedy próba zakończy się sukcesem. U innych można stwierdzić wpływ pobudek racjonalnych (problemy zdrowotne, obawa przed poważnymi stratami, obawa przed powtórzeniem się niebezpiecznych sytuacji czy zachowań, chęć bycia przykładem dla swoich dzieci czy wpływ osób znaczących), motywacji religijnej (obietnica