skanowanie0002

26 Na zdrowie!

czy młodzieżowym, poprzez używanie eksperymentalne (próbowanie różnych alkoholi czy różnych substancji), socjalne (w ramach określonych grup rówieśniczych, w rodzinie, w pracy), nawykowe (z obecnymi cechami zależności psychicznej), aż do pełnego uzależnienia (z obecnymi objawami psychologicznymi i fizycznymi).

Osoby młode, poniżej dwudziestu lat, które piją intensywnie, mogą uzależnić się już po kilku miesiącach. Między dwudziestym a dwudziestym piątym rokiem życia potrzeba na to średnio trzech, czterech lat, a powyżej tego wieku okres uzależniania się może trwać kilka, a nawet kilkanaście lat, jednak należy pamiętać o uwarunkowaniach indywidualnych, które powodują, że te okresy mogą być krótsze lub dłuższe.

Na temat przyczyn picia i wystąpienia uzależnienia od alkoholu istnieje wiele różnych poglądów. Na przykład w podejściu traktującym wstrzemięźliwość od alkoholu jako wartość kładzie się nacisk na abstynencję i ograniczenie dostępu do alkoholu. Ma to uchronić przed wieloma negatywnymi konsekwencjami i zapobiec uzależnieniu. Z kolei z punktu widzenia ujmującego problem w aspekcie moralnym, nadmierne picie alkoholu wynika z lekceważenia norm społecznych, jest zachowaniem nagannym i nieodpowiedzialnym. Jeszcze inni uważają, że problemy alkoholowe są wynikiem braku wiedzy na temat alkoholu, i twierdzą, że gdyby ludzie rzadziej się tym tematem interesowali, piliby mniej i uniknęliby wielu problemów. Panuje też pogląd, że niektórzy nie są w stanie pić w sposób umiarkowany, przeszkadza im bowiem wrodzona niezdolność fizyczna lub „charakterologiczna” czy niekorzystny układ genów. Jeszcze inni przyczynę powstawania problemów alkoholowych i uzależnień upatrują w niewłaściwej polityce państwa czy też czynnikach kulturowych.

Można również wymienić czynniki powstrzymujące od spożywania alkoholu. Będą to np. nieprzyjemne reakcje fizjologiczne na alkohol, ograniczenia finansowe, zaangażowanie w inne działania i realizacja innych zainteresowań, brak aprobaty ze strony najbliższego otoczenia (rodzina, znajomi, współpracownicy), odrzucenie hedonistycznego stylu życia, udział w grupach religijnych bądź kulturowych, gdzie picie jest zabronione lub źle

r<iwody picia alkoholu i czynniki wpływające na rozwój... 27

"I unio, oraz wiele, wiele innych. Przy tej okazji warto wspomni i-i-, że na przełomie XX i XXI stulecia odsetek abstynentów ipoloczeństwie polskim wynosił prawie 20%.

Wpływ czynników biologicznych

biologiczna podatność organizmu na negatywne skutki używani. i alkoholu, w tym na uzależnienie, związana jest z predyspozy-i piiiii genetycznymi, płcią, wiekiem, ogólnym stanem zdrowia, dieta oraz obecnością niektórych schorzeń.

badania rodzinne (bliźniąt, rodzeństwa naturalnego, a także il/.iori adoptowanych) pozwalają przypuszczać, że biologiczne czynniki genetyczne odgrywają pewną rolę w powstawaniu uzależnienia ml alkoholu (na ten temat piszę też w rozdziale „Dzieci alkoholików”). Już w latach 40. usiłowano wyodrębnić tzw. alkoholizm rodzinny, który rozpoznawano u osób posiadających krewnych o ml używających alkoholu. Nie ulega natomiast wątpliwości, że dziedziczeniu podlega biologiczne (biochemiczne) podłoże, na którym może rozwinąć się uzależnienie, a więc że możliwe jest odziedziczenie pewnych predyspozycji do uzależnienia. Jednocześnie znane są badania, z których wynika, że u około 60% osób uzależnionych od iiiibstancji psychoaktywnych nie znaleziono w najbliższej rodzinie przypadków uzależnienia.

W ostatnich latach pojawiły się doniesienia naukowe łączące występowanie uzależnienia od alkoholu m.in. z genami zlokalizowanymi w różnych chromosomach (4, 6, 7, 11, 13, 16 oraz w chromosomie Y), a także z genem kodującym jeden z receptorów dla iieuroprzekaźnika¹ — dopaminy. Podatność na uzależnienie może

1

Neuroprzekaźniki, neurotransmitery, mediatory — naturalne związki chemiczne uwalniane w synapsie (miejscu przekazywania impulsów między komórkami nerwowymi) i pośredniczące w przekazywaniu stanów pobudzenia lub hamowaniu między komórkami nerwowymi (np. acetylocholina, noradrenalina, dopamina, imrotonina, kwas gamma-aminomasłowy — GABA oraz niektóre aminokwasy).