skanuj0050

konkursy

ideologia wych., kierunki reformowania szkoły poi. oraz oświata pozaszkolna; zmierzano do wypracowania skutecznych sposobów szerzenia oświaty nar., konsolidacji nauczycieli z różnych zaborów i zapoznawania ich z dorobkiem pedagogiki. Następne k.p. były zorganizowane przez ZNP (z połączenia Związku Pol. Nauczycielstwa Szkół Powsz. i Związku Zaw. Nauczycielstwa Pol. Szkół Średnich): 1929 w Poznaniu — koncentrowano się wokół problemów ideologii wych., programów szkolnych oraz kształcenia nauczycieli; 1931 w Wilnie — dyskutowano problematykę zadań szkoły poi. i ideału wych.; 1933 we Lwowie — podjęto zagadnienie możliwości realizowania wychowania państw, w różnych dziedzinach pracy szkolnej; 1939 w Warszawie — dokonano krytycznej oceny skutków ustawy o ustroju szkolnictwa z 1932 i podjęto uchwałę zamykającą proces przeobrażeń ideologicznych w ZNP; podkreślono m.in. konieczność zapewnienia wszystkim równości startu i szans edukacji szkolnej, wyeksponowano rolę szkoły powsz. oraz położono akcent na rozwój oświaty dorosłych.

konkursy szkolne, forma wychowania lub kształcenia o charakterze indywidualnym bądź grupowym, stwarzająca wychowankom możliwość ubiegania się o pierwszeństwo w jakiejś dziedzinie, przyczyniająca się do wzrostu ich motywacji edukacyjnej.

Konopnicki Jan (ur. 22 IX 1905, Kraków, zm. 28 XI 1980, Kraków), pedagog; 1943-46 kier. poi. Studium Pedag. przy uniw. w Edynburgu; prof. UJ i Wyższej Szkoły Wychowania Fiz. we Wrocławiu (1956-62 rektor); prace poświęcone gł. spoi. uwarunkowaniom procesu wychowania; gł. dzieła; Problem opóźnienia nr nauce szkolnej (1961), Eksperymentalne szkolnictwo w Anglii i Szkocji (1964), Powodzenia i niepowodzenia szkolne (1966).

konserwatywne wychowanie -> wychowanie konserwatywne.

konserwatyzm pedagogiczny (pedago gika konserwatywna), rodzaj ideologii pedag., ujawniający się w niektórych koncepcjach edukacyjnych, charakteryzujący się zaufaniem do dziedzictwa kulturowego i autorytetu oraz przywiązaniem do tradycyjnych norm i wartości; uznając potrzeby wychowanków, uważa się, iż — ze względu na bariery rozwojowe i brak doświadczenia — nie są oni w stanie przejąć całkowitej odpowiedzialności za własne wybory (relacja pomiędzy wychowawcą a wychowankiem w tym sensie nie może być symetryczna); dziecko

— jak się podkreśla — ma prawo nlatj do zapewnienia mu odpowiednich waruj życia, lecz również do wychowania; wanie traktuje się jako przekaz międzyj leniowy; podkreśla się znaczenie oclpi dzialności „dorosłych” (szczególnie ich tucjonalnych reprezentantów — rod/.ji nauczycieli) za wychowanie młodego pi nia; pedagogika konserwatywna ulti swoisty paradoks: gł. zadaniem edukai jest restytuowanie przeszłości, ani wyląi uczenie życia w teraźniejszości, lecz ultllj kowanie na przyszłość; jednak przysi świata jest w edukacji zapośredniczoiw przeszłością; edukacja dotyczy przyszioi tyle, o ile obejmuje tych, którzy będą gol przejąć odpowiedzialność za świat, w sprawy publ.; aby działanie następnych pi leń mogło być odpowiedzialne, edukacją winna mieć charakter konserwatywny winna zwrócić się ku tradycji, która poszłj horyzonty rozumienia teraźniejszości i pi szłości (por. -<• liberalizm pedagogiczny),

konstruktywizm pedagogiczny, współ

nurt w naukach o wychowaniu; gł. przedstąi

cielami są: H. Maturana i F. Varela; twiel¹ oni, iż rzeczywistość jest produktem ludzkll poznania; uczenie się jest ujmowane jako koj pleksowy i dynamiczny proces tworzenia wi[ nych światów; wiedza jest pojęciem subll tywnym i funkcjonalnym, ma pomóc ucznlś w osiągnięciu nowego, wytyczonego pns nich celu, ułatwić orientację i uzasadnić lud kie działanie; kiedy podmiotowy obraz świt staje się nieprzejrzysty, konieczne staje się |J zyskanie nowej wiedzy — poznawcza ręko strukcja rzeczywistości; rola nauczyciela poi ga na stwarzaniu warunków do samodzielni docierania uczniów do wiedzy i możliwości / przetwarzania — dydaktyka „podawania wl dzy” zostaje wyparta przez animację pedaj polegającą na składaniu uczniom ofert edi cyjnych; k.p. formułuje postulaty: 1) toleram wobec innych jako podstawy zrozum! ograniczeń 1 subiektywnego charakteru wlai nego działania oraz 2) odpowiedzialności nas samych i za innych w przekonaniu, że tlj nie świat kształtuje świadomość, lecz naszli myśli konstruują rzeczywistość; w konstruktył wizmie wiedza pedagogów nie jest prawd^f obiektywną, lecz jedynie konstrukcją poznawczą, toteż błędem są jakiekolwiek próby na-, rzucania jej innym.

konstytucjonalizm [łac. constitutio 'ustanowienie’], koncepcja wiążąca cechy osobowości człowieka z właściwościami budowy jego ciała (konstytucją fiz.); pogląd ten ksztal-

konwersatorium

flę Mii |u/.ol. XIX i XX w., gł. pod wpły-■I siiinipiilogów i psychiatrów; naj-■ui| fii.nii' współcz. koncepcje k. sfor-■P*®'¹*¹ I; Kretschmer i W.H. Sheldon. PrtiD, Iiiiii-i (1921) wyróżnił 3 podstawowe §g| IdmihIyliicjonalne: leptosomatyka, zw. | t iiiiicnikiem (chudy, wysoki, wątły),

5 Jłyhull¹ o (niski, otyły) i -► atletyka {silny, Mg^ilfii iiv I, wiążąc je z następującymi typa-Jj tsMipcnimentu: schizotymicznym (za-vv sohie, oschły, drażliwy), cykioty-ftisiniii Iniwarty, chwiejny emocjonalnie) i

B^Ł'!kM*y|nyin (w zachowaniu i uczuciach staju nwln plastyczny); 2) Sheldon (1942) jjuttnll t składniki określające typ budowy W I wysypujące w różnych proporcjach u iłti)p||ii człowieka): endomorficzny, mezo-UHift! cny i ektomorficzny; ludzie o przewa-Jii skliiilnika endomorficznego mają silnie •• =. luiyic narządy wewn. i tkankę tłuszczoną lyp mt'zomorficzny odznacza się rozwo-tjHi (miih c.i i tkanki mięśniowej, typ ektomor-•i..hv wątłą budową ciała i rozwojem iMiM nerwowej; kojarzą się z nimi 3 grupy :sili |mych., które w zależności od określony!! Innkeji ciała nazwał: wiscerotonią (upo->im)Mi)li‘ do wygody, towarzyskość, nastawie »!► lin zaspokajanie potrzeb cielesnych), so-hhWmIiiiiią (siła, energia życiowa, nastawienie •:i działanie), cerebrotonią (wrażhwość, uiuliiMitci w kontaktach z innymi, podatność u« zmęczenie). Skrajną wersją k. jest tzw. ymriyr/.na teoria typów sformułowana 1941 iw/nzerzona 1963) przez niem. psychiatrę K.

1 niiiada, wiążąca zarówno strukturę fiz., jak ■ uil|iiiwiadającą jej strukturę psych, jednostki - iiiocesami rozwojowymi uwarunkowanymi ypm-łycznie. Podstawowy zarzut stawiany n ni leoriom dotyczy niedostatecznego uwzględniania przez nie czynnika środowiskowe-iiH l przeceniania roli dziedziczności w kształ-luw.niiu cech psych, człowieka; także wyniki Ik cnych badań empirycznych, nie potwier-dc.i|,| leży konstytucjonalistów.

Nontaminacja [lac. contaminatio 'zetknię-i ii '1, pomieszanie w jednej relacji dwu lub mięrej wydarzeń czy wątków, pochodzących . niżnych źródeł.

kontestacje pedagogiczne [łac. contes-i.ui 'przywoływać świadków’, ‘protestować’], miii I bądź ideologia pedag. przeciwstawiające «lę istniejącym rozwiązaniom; cechą k.p. jest dewaluacja, odrzucenie, a zarazem konstruk-i |,i czegoś nowego lub dotychczas nieobecne-i(n w pedagogice — zwrot w myśleniu czy działalności prakt. zrywający z tradycją; skutkiem k.p. jest odmienny sposób postrzegania rzeczywistości pedag., zwiększenie progu wrażliwości ludzi na sprawy wychowania czy kształcenia, które dotychczas były pomijane lub niedostrzegane, reorganizacja struktur czy instytucji edukacyjnych.

Kontestacje pedagogiczne, red. B. Śliwerski, Kraków 1993; T. PALECZNY Kontestacja. Formy buntu we współczesnym społeczeństwie, Kraków 1997.

kontrakt edukacyjny [lac. contrmas 'układ’], rodzaj porozumienia między podmiotami edukacji, określający ich wzajemne prawa i obowiązki, wykorzystywany w polityce oświat., procesie kształcenia i wychowania, terapii pedag. lub pracy socjalnej; w polityce k.e. spełnia formę prawnej, wiążące; ugody pomiędzy stronami podejmującym działania na rzecz określonych zmian w sys ternie edukacji; w procesie wych. sprowadź; się do zawierania dwustronnego układu po między wychowawcą a wychowankami n, uzgodnionych wzajemnie warunkach, doty czącego poprawy niepożądanych zachowaj (jako jeden z pierwszych stosował go J. Koi czak); w szkole k.e. może być zawierany mię dzy nauczycielem a uczniami w zakresie res pektowania przysługujących obu stronor praw i egzekwowania obowiązków szko nych czy zaw.; w terapii pedag. lub w prac socjalnej k. jest roboczym porozumieniei między pracownikiem socjalnym czy ter; peutą a jego klientem co do warunków udzii lanej mu pomocy czy usługi.

kontrola poznawcza, w szerszym znacz niu poczucie wpływu na rzeczywistość wyr kające z jej rozumienia, znajomości przycz} wydarzeń i możliwości ich przewidywani k.p. jest osiągana dzięki angażowaniu s człowieka w wyjaśnianie przyczyn zdarzi (tzw. procesy atrybucji) i wytwarzaniu prz niego schematów poznawczych dotyczący owych wydarzeń; w znaczeniu węższym umiejętność radzenia sobie przez jednostkę zagrożeniem psychol. (wywołanym taki; czynnikami, jak np. stres egzaminacyjny c choroba) przez zastosowanie strategii pozi wczych, polegających na odpowiednim uk runkowaniu uwagi i reinterpretacji sytuai wyróżnia się dwie zasadnicze, różne jak ciowo strategie: koncentracji na zagrożę! (co sprzyja wczesnemu wykrywaniu nieb pieczeństw i przygotowaniu skuteczni sposobów radzenia sobie) oraz odwraca uwagi od zagrożenia (co sprzyja redukcji pięcia i polepszeniu samopoczucia).

konwersatorium [łac. comersatorium 'r mównica’]: 1) jedna z form dydakt. stosu