skanuj0084

innych ludzi, siebie samego, wiedzę, którą zdobywa oraz powiązane z wartościami i kategoriami opisu otoczenia założenia interpretacyjne, umożliwiające odpowiedź na pytania: w jaki sposób istnieje rzeczywistość człowieka i w jaki sposób jest ona dostępna doświadczeniu. Te trzy wzajemnie od siebie zależne perspektywy: aksjologiczna, epistemo-logiczna i ontologiczna tworzą spójną perspektywę interpretacyjną. 2) W ujęciu dynamicznym racjonalność ujawnia się w praktyce działań interpretacyjnych; tworzy ją zespól cech charakteryzujących zabiegi interpretacyjne; struktura dynamiczna racjonalności jest czynną formą istnienia struktury statycznej. Wyróżnia się 4 rodzaje właściwości proceduralnych interpretacji, które odnoszą się do sposobu reagowania na alternatywne rodzaje kompetencji, sposobu dokonywania zmian we własnym obrazie świata, sposobu uzasadniania własnej wiedzy, sposobu rozumienia [uświadamiania sobie) własnej racjonalności.

Współcz. pedagogika przyjmuje trzy umowne kategorie swojej racjonalności: techniczną, liermeneutyczną i emancypacyjną, z których każda odzwierciedla odmienny typ społecznego myślenia i jest warunkowana poprzez specyficzne interesy wiedzy. 1) Racjonalność techniczna wiąże się z zasadami kontroli i pewności w edukacji, opiera się na naukach przyrodniczych jako modelu teoret. oraz metodologii poznania; wiedza pedag. w tym typie racjonalności jest zwykle ograniczona do opanowania przez nauczyciela technicznych decyzji dla już podjętych celów, podtrzymywania zachowań adaptacyjnych, konformistycznych, bezkrytycznych; wynikające z niej uprzedmiotowienie wiedzy doprowadza w praktyce do pasywnego modelu zachowania człowieka, do którego zachęca się w szkolnych relacjach spoi.; od nauczycieli i uczniów wymaga się, by byli raczej biernymi przekaźnikami i konsumentami wiedzy.

2) Racjonalność hermeneutyczna interesuje się zrozumieniem komunikacyjnych oraz symbolicznych wzorów interakcji pedag.; jej podstawowymi pojęciami są odpowiedniość, intencjonalność i intersubiektywność; wiedza nie jest tu postrzegana jako dana a priori, toteż dopuszcza się nieustanne negocjacje pedagogów, którzy wzajemnie tworzą i definiują podstawowe zasady powyższych relacji; nie są oni biernymi odbiorcami wiedzy, lecz tworzą znaczenia i interpretują świat, w którym żyją; ich zachowania należy więc łączyć z intencjami, zgodnie z którymi działają; to człowiek, a nie natura jest tutaj postrzegany

jako ostateczny autor „wiedzy" i „rzec tości”; racjonalność hermeneutyczna po wychowawcom wyjaśniać ukryte i jawn# miary wiedzy szkolnej oraz stosunków W sie. 3) Racjonalność emancypacyjna sjr rozpoznaniu znaczenia i działań p w kontekście społ. oraz ich wpływu na tu ką myśl, opierając się na zasadach kryl i autorefleksji; krytyka dotyczy gł. ogrania oddziaływań pedag., wspierając dział# sprzyjające indywidualnej wolności i pom‘, ności; dla pedagoga istotna jest umiejęln krytycznego myślenia i refleksja nad sam procesem myślenia. Jest to więc racjonalti krytyczna, czyli taki sposób odnoszenia do świata społ. i dominującej kultury, k| cechuje się zdolnością do ich analizy, zro* mienia, odsłonięcia ukrytej prawdy, deml kacji mitu i demistyfikacji ideologii jako „fai szywej świadomości”.

R. KWAŚNICA Dwie racjonalności. Od filozofa mM ku pedagogice ogólnej, Wrocław 1987.

Rada Edukacji Narodowej (ren), nle> jawna organizacja pedag., powołana 1984 przez K. Szaniawskiego; do 1989 reprezenlm wała oświatę niezależną i zajmowała się p(t« lityką wydawniczą, kryt. w stosunku do ofl> cjalnych zarządzeń władz oświat., oraz wy* tyczaniem strategii rozwoju oświaty i wychowania w Polsce.

rada pedagogiczna, kolegialny organ do* radczo-wykonawczy dyrektora szkoły lui) placówki oświat, zatrudniającej co najmniej 3 nauczycieli; rada pedagogiczna zatwierdza w odniesieniu do swojej szkoły lub placówki! plan działalności, wyniki klasyfikacji i promocji uczniów, projekty innowacji pedag., uchwala organizację doskonalenia zaw. swoich nauczycieli, skreślenie z listy uczniów, projekt statutu albo jego zmian; wnioskuje o przyznanie nauczycielom odznaczeń, nagród i innych wyróżnień, wnioskuje o odwołanie nauczyciela ze stanowiska dyrektora lub z innego stanowiska kierowniczego; radzie pedagogicznej przewodniczy dyrektor szkoły czy placówki, będący zarazem jej członkiem, w związku z czym wnioskuje, głosuje, uchwala i zatwierdza uchwały organu adresowane do samego siebie, natomiast z tytułu bycia pracodawcą dla wszystkich nauczycieli ogranicza wewnętrzną krytykę i refleksję. Czynnemu włączeniu rady pedagogicznej w proces reform szkolnych sprzyjać ma powstawanie -* rad szkół, -+ wewnątrzszkolnego doskonalenia nauczycieli, a także realizacja koncepq'i -> rozwoju organizacyjnego szkoły oraz -* totalnego zarządzania jakością.

■ IM* rodziców (komitet rodzicielski), sa-■I jnuhfiiilny organ przedstawicielski rodziców I- $ n.liiili' czy placówce oświat., określający | * s|,n-h)l) autonomiczny zasady swojej dzia-¹ Islwim i, nazwę, gromadzenie i wydatkowa-: Mir iiiiuluszy z dobrowolnych składek rodzi-Htw nr,iz innych źródeł; rodzice mogą współ-riri yilnwać o sprawach szkoły i edukacji ich ■I i, 11 jedynie dzięki aktywnemu działaniu w ■ i .idzie szkoły (ustawa o systemie oświa-if nie przewiduje dla nich odrębnych uprawnieni; dyrektor szkoły może zatem, ale nie Miiini brać pod uwagę zgłaszanych przez ro-,l i, nw poprzez radę rodziców (a nie radę idmly) opinii, uwag czy wniosków; najczęstsi i.idy rodziców są włączane przez dyrek-i.iinw szkół do współdecydowania o udzieleniu pomocy finansowej bądź materialnej, do pmlejinowania prac nad programem wychowawczym, doskonalenia organizacji i warun-l iiw pracy szkoły czy wspierania jej funkcji •iplekuńczych. Współpraca szkoły z rodzicami iim na celu: przyczynianie się do stworzeni,! w szkole i poza nią klimatu radości i sa-j lyiil.ikcji z uczenia się, ochranianie dzieci I iv łych sferach życia, w których szkoła jako f iiiniylucja mogłaby wpływać na nie negatyw-j nie, wspieranie nauczycieli twórczych, rzetel-i nycli i obowiązkowych w realizacji zadań dy-iliild.-wychowawczych.

Rada Szkolna Krajowa, nacz. autonomiczny organ szkolnictwa poi. (elementarne-|i,n i średniego) w zaborze austr., powołany lll()7 na wniosek J. Dietla; działała do 1921; pizyczyniła się do spolszczenia szkolnictwa ij.ilic., rozbudowy sieci szkół i seminariów nauczycielskich oraz podniesienia poziomu oświaty lud.; opanowana przez koła konserwatywne, z M. Bobrzyńskim jako wiceprezydentem (1891-1901), utraciła wiele uprawnień zdobytych w początkowym okresie; była przeciwna zasadzie powszechności, świec-luiści i bezpłatności nauczania; w okresie lyin zwiększyła się natomiast liczba szkół mednich i tzw. uzupełniających szkół lub kursów przem. w miastach; wydano wiele podręczników poi., zastępując nimi austr.; na pocz. XX w., pod naciskiem ruchu lud., Rada przystąpiła do rozbudowy sieci szkół elementarnych.

rada szkoły, organ społ., który stwarza wszystkim stronom procesu edukacyjnego dzieci i młodzieży w szkole równorzędne prawa oraz szansę rzeczywistego rozpoznawania, artykułowania i respektowania własnych oraz wspólnych interesów, pomaga współdecydować i wpływać na bieg codziennych wy

darzeń w szkole, eliminować z nich bądź też

zapobiegać zjawiskom niepożądanym czy patologicznym.

Powstanie r.sz. lub placówki pierwszej kadencji organizuje dyrektor szkoły na łączny wniosek dwóch spośród następujących podmiotów życia szkolnego; rady pedagogicznej, rady rodziców lub samorządu uczniowskiego; członków do r.sz. wybiera się spośród ogółu rodziców, ogółu uczniów i ogółu nauczycieli; raz powołanej r.sz. nie wolno rozwiązać. R.sz. pełni funkcje opiniodawczo--oceniające, kontrolne, ustawodawcze, a nawet interwencyjne w szkole oraz wobec podmiotów z nią związanych; opiniuje m.in.: projekty innowacji i eksperymentów pedagogicznych w szkole, pracę dyrektora szkoły, kandydata na stanowisko dyrektora szkoły, kandydatów na stanowiska kierownicze w szkole, wnioski dyrektora w sprawach odznaczeń, nagród i innych wyróżnień dla nauczycieli oraz pozostałych pracowników szkoły lub placówki, plan finansowy szkoły, plan pracy szkoły, inne sprawy istotne dla szkoły, zgodę dyrektora na podjęcie działalności przez stowarzyszenia i organizacje, decyzję dyrektora szkoły w sprawie organizacji tygodnia pracy.

R.sz. może: 1) oceniać z własnej inicjatywy sytuację oraz stan szkoły; w ramach interwencji może kierować wnioski do organu sprawującego nadzór pedag. nad szkołą lub placówką o zbadanie i dokonanie oceny działalności szkoły, jej dyrektora lub innego nauczyciela, nadanie szkole imienia; 2) wnioskować do dyrektora szkoły o zwołanie zebrania plenarnego rady pedag., ocenę pracy nauczyciela, w sprawie rocznego planu finansowego środków specjalnych szkoły;

3)    uczestniczyć w procesie oceniania pracy nauczyciela i dyrektora szkoły (kiedy ten zamierza odwołać się od wystawionej mu oceny), w rozwiązywaniu spraw wewnętrznych szkoły, w pracach wojewódzkiej rady oświatowej (poprzez swoich przedstawicieli);

4)    ustanawiać statut szkoły lub jego zmiany, odznaki dla uczniów wyróżniających się szczególnymi osiągnięciami w określonej dziedzinie, ustalając wzór odznaki oraz warunki jej uzyskania; 5) rozpatrywać wnioski o przyznanie stypendium prezesa rady ministrów, wyrażenie zgody na przyspieszenie lub opóźnienie o jeden tydzień terminu rozpoczęcia ferii zimowych., wnioski rady rodziców oraz samorządu uczniowskiego we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich jak: prawo do