Zeszyt Szkoleniowy Młodzieży Wszechpolskiej
U progu XXI wieku,
w 80. Rocznicę założenia,
w 16. roku od reaktywowania po okresie komunizmu,
Młodzież Wszechpolska wyznaje, utrwala i upowszechnia prawdy,
które głosi od początku swej działalnoS
ci:
1. Pan Bóg - najwyższym dobrem, x
ródłem i celem życia, ostateczną sankcją moralną
naszych czynów, treS
cią naszej wiary.
2. KoS
ciół katolicki - jeden, S
więty i apostolski, wychowawcą naszego Narodu,
MARIAN SZOŁUCHA
droga do zbawienia;
zasługuje na szacunek i należne mu miejsce w Państwie.
3. Naród polski - wspólnym dobrem każdego Polaka, wspólnota wiary, dziejów,
kultury, ziemi, mowy i obyczajów;
ma prawo do wolnoS
ci, wielkoS
ci i dobrobytu, a do każdego z nas domaga się
ofiarnej służby.
4. Państwo polskie - suwerenną i niepodległą organizacją polityczną Narodu,
niezbędną politycznie formą życia narodu, konieczną dla odrębnego rozwoju sił
rodzimych;
STOPY PROCENTOWE
wymaga się stałej naszej troski o jego samoistny rozwój.
5. Rodzina - podstawową wspólnotą wiary i krwi w życiu Narodu, ostoją tradycji
i obyczajowoS
ci;
zasługuje na ochronę przed moralnymi zagrożeniami i domaga się wsparcia W POLSCE
ze strony Państwa w swoim materialnym i duchowym rozwoju.
6. Kultura - duchową racją życia narodowego, dowodem prymat ducha nad
materią;
-
wymaga troski o jej wielkoS
ć, twórczoS
ć i wzniosłoS
ć.
7. Ziemia - naszym miejscem na S
wiecie, ojcowizną, w której spoczywają krew
i prochy naszych przodków;
zasługuje na nasza czeS
ć i ochronę przed obcym zawłaszczeniem.
TEORIA I PRAKTYKA
8. OS
wiata - głównym narzędziem Narodu w ugruntowaniu mądroS
ci pokoleń
i upowszechnieniu jej wS
ród polskiej młodzieży.
wymaga szczególnego wsparcia ze strony Państwa.
9. Młodzież skarbem przyszłoS
ci Narodu, x
ródłem jego sił i gwarancją ciągłoS
ci pokoleń;
domaga się równych i godnych szans na rozwój, pracę i życie w dobrobycie,
wymaga zaS
ochrony od moralnego i obyczajowego zepsucia.
Seria Gospodarka
10. Przyroda pięknem odzwierciedlającym Boży ład na ziemi;
zasługuje na poszanowanie jej praw i niepowtarzalnego, ojczystego wyrazu.
(Deklaracja przyjęta na Zjex
dzie R
wiatowym Młodzieży Wszechpolskiej z okazji 80-lecia powstania w dniu 29 czerwca 2002 r. )
Zeszyt 1 (34)
SEKRETARIAT RADY NACZELNEJ MW:
Adres: ul. Hoża 9, 00-528 Warszawa, e-mail: [e-mail]
Tel: [phone], fax: [phone], tel. kom: 0501-342-571
Szczecin 2005
www.wszechpolacy.pl www.ws.wszechpolacy.pl
Zeszyt Szkoleniowy MW - Marian Szołucha-Stopy procentowe w Polsce-teoria i praktyka
Dnia 30 grudnia 2004 roku Ministerstwo Finansów ,
Departament Długu Publicznego w Warszawie wydało dokument w sprawie
Zadłużenia Sektora Finansów Publicznych (IIIkw/2004)
 Zeszyty Szkoleniowe Młodzieży Wszechpolskiej nie są przeznaczone
1. Na koniec wrzeS
nia 2004 r. Zadłużenie sektora finansów publicznych po
dla dziennikarzy, publicystów i sympatyków Gazety Wyborczej.
wyeliminowaniu przypływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do
Młodzież Wszechpolska nie ponosi odpowiedzialnoS
ci za jakiekolwiek
tego sektora (tj. po konsolidacji)wyniosło 439.606,8 mln zł, w tym:
zmiany psychiczne i fizyczne, jakie mogą dokonać się u dziennikarzy,
- zadłużenie sektora rządowego 422.492,0mln zł (96,1% długu ogółem),
publicystów i sympatyków Gazety Wyborczej po przeczytaniu
- zadłużenie sektora samorządowego 17.114,8 mln zł (3,9%długu ogółem)
niniejszego Zeszytu.
2. Na koniec III kwartału 2004 r. :
1) dług krajowy sektora finansów publicznych po konsolidacji wyniósł
- wg kryterium miejsca emisji 313.685,2 mln zł (jego udział w długu ogółem wzrósł z 69,2%
na koniec czerwca 2004 r. do 71,4%)
- wg kryterium rezydenta 261.188,6 mln zł (tj. 59,4% długu ogółem - wzrost z 58,1% na
koniec III kwartału 2004 r.)
2) dług zagraniczny przedmiotów tego sektora ukształtował się na następującym poziomie:
- wg kryterium miejsca emisji 125,921,6 mln zł (jego udział w długu ogółem z 30,8% do
28,6% w III kwartale 2004 r.)
- wg kryterium rezydenta 178.418,2 mln zł (tj. 40,6 % długu ogółem - spadek z 41, 9 na
koniec czerwca 2004r.)
Skład i opracowanie graficzne:
3. W okresie czerwiec 2004 r. - wrzesień 2004 r. zadłużenie całego sektora po
Szczepan Ostrowski
konsolidacji wzrosła o 759,8mln zł, tj. o 0,2% w tym:
- zadłużenie sektora rządowego wzrosło o 33,3 mln zł, tj. o 0,01%
- zadłużenie sektora samorządowego wzrosło o 736,5 mln zł tj o 4,5%
Na zmianę długu sektora rządowego dominujący wpływ miał wzrost zadłużenia Skarbu
Państwa ( o 546,8 mln zł tj. 0,1%) oraz spadek długu państwowych osób prawnych
utworzonych na podstawie odrębnych ustaw (o 535,6 mln zł tj. 43% z czego 527,1 mln zł
przypadło na Agencję Rynku Rolnego). SpoS
ród pozostałych podmiotów przyrost zadłużenia
odnotowanego przede wszystkim w przypadku ZUS-u i zarządzonych przez ZUS funduszy (o
53,3 mln zł, tj. 0,6%) oraz państwowych instytucji kultury(o 22,5 mln zł, tj. 545,5%). Spadek
długu miał miejsce w przypadku państwowych szkół wyższych (o 25,0 mln zł, tj. 14,5%),
jednostek badawczo-rozwojowych (o 18,7 mln zł tj. 11,5%), Narodowego Funduszu Zdrowia
(o 9,9 mln zł, tj. 79,0%) oraz PAN i tworzonych przez PAN jednostek organizacyjnych ( o 42
mln zł, tj. 31,0%).
Na wysokoS
ć zadłużenia sektora samorządowego największy wpływ miał wzrost zadłużenia
jednostek samorządu terytorialnego ( o 689 mln zł, tj. 5,2%), samorządowych publicznych
zakładów opieki zdrowotnej (o 63,7 mln zł, tj. 2,1%) oraz spadek zadłużenia samorządowych
osób prywatnych utworzonych na podstwię odrębnych ustaw (o 21,6 mln zł, tj. 37,6%).
4. Zadłużenie sektora finansów publicznych przed konsolidacją na koniec III
Wydawca:
kwartału 2004 r. Wyniosło 447.496,3 mln zł w tym:
Wydział Szkoleniowy Młodzieży Wszechpolskiej
- zadłużenie sektora rządowego 424.803,6 mln zł (94,9% długu ogołem),
Kierownik Wydziału Rafał Wiechecki,
- zadłużenie sektora samorządowego 22.692,8 mln zł (5,1% długu ogółem
tel.: [phone], e-mail: [e-mail]
* Dane za III kwartał 2004 roku są danymi wstępnymi. Dane za poprzedni okres zostały skanowane.
" ródło: www.mf.gov.pl
15
Zeszyt Szkoleniowy MW - Marian Szołucha-Stopy procentowe w Polsce-teoria i praktyka Zeszyt Szkoleniowy MW - Marian Szołucha-Stopy procentowe w Polsce-teoria i praktyka
Spis treS
ci:
str.
Stopy procentowe w Polsce - teoria i praktyka
4
1. Informacje podstawowe
4
2. Krytyka NBP
6
3. Nie tylko NBP...
9
4. Zakończenie
11
5. Tabele
12
Tabela 1
12
Tabela 2
13
Tabela 3
14
Tabela 4
15
14 3
Zeszyt Szkoleniowy MW - Marian Szołucha-Stopy procentowe w Polsce-teoria i praktyka Zeszyt Szkoleniowy MW - Marian Szołucha-Stopy procentowe w Polsce-teoria i praktyka
Zeszyt Szkoleniowy MW - Marian Szołucha-Stopy procentowe w Polsce-teoria i praktyka
Stopy procentowe w Polsce - teoria i praktyka
Dmowski pisał kiedyS
o Polakach, że  Nie ma chyba wS
ród inteligencji
żadnego kraju tak wielkiej stosunkowo liczby ludzi, posiadających wielostronne a
powierzchowne wiadomoS
ci, połapane z książek i artykułów, a jednoczeS
nie tak
głupich w najelementarniejszych sprawach życia, zwłaszcza zbiorowego. DziS
,
jakby w sukurs twórcy polskiej idei narodowej, zwykło się mówić z ironią, że każdy
Polak jest najlepszym ekspertem od medycyny, ekonomii, piłki nożnej i jeszcze paru
dziedzin. Każdy bowiem, choć najczęS
ciej nie zna meritum sprawy, ma wyrobione
własne zdanie na jej temat i jest gotów bronić swych racji do upadłego. Dlatego
postanowiłem opisać problem, o którym słyszy się ostatnio bardzo często, a
jednoczeS
nie większoS
ć wypowiadających się ma w tym zakresie znikomą wiedzę.
Postaram się pokrótce odpowiedzieć na pytania o istotę stóp procentowych, ich
znaczenie w gospodarce oraz czynniki, które mają wpływ na ich kształtowanie.
1. Informacje podstawowe
Zacznę od tego, że najogólniejszy podział rynku, jaki możemy wyróżnić, to
podział na rynek dóbr i rynek czynników produkcji, czyli pracy, kapitału oraz ziemi
(niektórzy uwzględniają jeszcze technologię). Podstawową różnicą między nimi jest
to, że uczestnicy gry rynkowej zamieniają się w nich stronami. Na rynku dóbr
konsument stoi po stronie popytu, ale już na rynku pracy jest on umiejscawiany po
przeciwnej stronie, jako ten, kto oferuje pracę, itd. Podobieństwo zaS
polega na tym,
że tak cena dóbr jak i czynników produkcji jest głównie wynikiem relacji popytu i
podaży. Przy rozważaniu zagadnienia stóp procentowych poruszać się będziemy w
sferze rynku kapitału, szerzej - rynku finansowego. Po stronie podaży występują tu
tzw. kapitałodawcy, czyli podmioty posiadające nadmiar kapitału, a po stronie popytu
tzw. kapitałobiorcy, którzy na ten kapitał zgłaszają zapotrzebowanie. Stopa
procentowa jest więc niczym innym jak ceną transferowanego na rynku kapitału. Nie
wszystkie stopy ustalane są jednak na podstawie wolnej gry popytu i podaży.
Najważniejsze z nich ustala w Polsce Rada Polityki Pieniężnej. Ponadto, stopy
regulowane przez rynek są w dużej mierze pochodną tych regulowanych przez radę.
Banki centralne na całym S
wiecie, podejmując decyzje o pożądanej w danym
momencie wysokoS
ci stóp procentowych, biorą po uwagę przede wszystkim:
długookresowy poziom wzrostu gospodarczego, spodziewaną stopę inflacji oraz
ryzyko inwestycyjne na rynku finansowym. Rozważmy teraz syntetycznie wpływ
każdego z tych elementów na poziom stóp, ale przy założeniu ceteris paribus (gdy
pozostałe czynniki nie zmieniają się). Zacznijmy od wzrostu PKB. Tu reguła jest
4 13
Zeszyt Szkoleniowy MW - Marian Szołucha-Stopy procentowe w Polsce-teoria i praktyka Zeszyt Szkoleniowy MW - Marian Szołucha-Stopy procentowe w Polsce-teoria i praktyka
systematycznie naprawiać w kierunku przekształcenia jej w system służący całemu
następująca - im jest on wyższy (oczywiS
cie w długim okresie), tym wyższe są stopy
społeczeństwu, a nie jak dotychczas wąskiej grupie pseudoelit z najwyższych
procentowe na rynku. Dzieje się tak, gdyż inwestycje podejmowane przez podmioty
szczebli polityki i biznesu.
w gospodarce przynoszą szybszy wzrost PKB, a to oznacza, że inwestycje na rynku
finansowym przynoszą również wyższe stopy dochodu. W takiej sytuacji
kapitałodawcy wymagają wyższych stóp dochodu ze swoich inwestycji, zaS

5. Tabele
kapitałobiorcy są skłonni zapłacić wyższą cenę za kapitał. To wszystko oznacza, że
kapitał transferowany na rynku finansowym jest droższy. Co do inflacji, to jest ona
również dodatnio skorelowana ze stopą procentową. Poza tym stopa procentowa na
rynku finansowym powinna być wyższa od stopy inflacji. W przeciwnym wypadku
inwestor na rynku finansowym uzyskałby dochód nie rekompensujący spadku siły
nabywczej, czyli inwestycja przyniosłaby w wartoS
ciach realnych stratę. JeS
li
natomiast chodzi o ryzyko, to jest nim obarczona każda inwestycja. Ma ona bowiem
to do siebie, że przynosi efekt w przyszłoS
ci. Ryzyko to polega na tym, że
zrealizowana stopa dochodu może się okazać niższa od oczekiwanej. Ponoszący je
inwestor chce zatem otrzymać rekompensatę w postaci zwiększonego dochodu,
mierzonego za pomocą stopy procentowej (stopy zwrotu). A więc im wyższe ryzyko,
tym wyższa stopa procentowa.
Wyróżniamy kilka podziałów stóp procentowych. Najprostszy z nich
wyodrębnia stopy krótkoterminowe i długoterminowe. Do pierwszych zaliczamy z
reguły te ustalane na okres do jednego roku, a do drugich, ustalane na co najmniej
kilka lat. Warto w tym miejscu zauważyć, że krótkoterminowe stopy są zwykle niższe
od długoterminowych, ponieważ podmioty działające na rynku finansowym
preferują płynnoS
ć, która oznacza możliwoS
ć zamiany posiadanych aktywów na
gotówkę w krótkim czasie po spodziewanej cenie. Kapitałodawcy wolą udostępniać
kapitał na krótki okres, gdyż takie inwestycje są bardziej płynne. Wobec tego przy
długoterminowym transferze kapitału wymagać będą wyższej stopy procentowej
jako rekompensaty za mniejszą płynnoS
ć. Z kolei kapitałobiorcy preferują
pozyskiwanie kapitału na dłuższy okres, gdyż mogą go wtedy lepiej wykorzystać.
Teraz, w skrócie, przedstawię kilka najważniejszych stóp procentowych
występujących na polskim rynku finansowym. Skupię się na tych regulowanych
przez RPP. Najważniejszą z nich jest stopa referencyjna NBP, czyli minimalna stopa
rentownoS
ci 28-dniowych bonów pieniężnych emitowanych przez bank centralny.
OkreS
la ona stopę, po jakiej NBP dokonuje tzw. operacji otwartego rynku. Polegają
one na kupnie bądx
też sprzedaży papierów wartoS
ciowych, przede wszystkim
bonów skarbowych i bonów pieniężnych (emitowanych przez NBP). Jest to zatem
stopa, po jakiej bank centralny sprzedaje bankom komercyjnym papiery
wartoS
ciowe a potem je odkupuje. Drugą stopą ustalaną przez RPP jest stopa
kredytu lombardowego. Jest ona ceną kredytu, jakiego NBP udziela bankom
komercyjnym (zastawem tego kredytu są posiadane przez banki papiery
wartoS
ciowe emitowane przez Skarb Państwa). Stopa ta wyznacza maksymalny
koszt pozyskania kapitału przez zaciągnięcie kredytu na rynku międzybankowym.
Kolejna stopa to stopa redyskonta weksli. JeS
li posiadacz weksla przedstawia go do
12
5
Zeszyt Szkoleniowy MW - Marian Szołucha-Stopy procentowe w Polsce-teoria i praktyka Zeszyt Szkoleniowy MW - Marian Szołucha-Stopy procentowe w Polsce-teoria i praktyka
wykupu przed ustalonym terminem, wówczas, oczywiS
cie, otrzymuje niższą sumę,
jako najgorszą z jego charakterystycznych przywar. Okres po roku 1989 dał dowód
niż ta, na którą weksel opiewa. Nazywa się to dyskontem weksla. A jeżeli to bank
aktualnoS
ci jego spostrzeżeń. Polacy czuli się w socjalizmie jak w więzieniu o
komercyjny przedstawia weksle do wykupu w banku centralnym, wówczas wartoS
ć
złagodzonym rygorze. A więc oprócz tego, że ograniczono nam wolnoS
ć osobistą i
okreS
lająca, o ile procent mniej otrzyma bank, nazywa się stopą redyskonta weksli.
dostęp do wyższego niż przeciętny, standardu życia, mieliS
my poczucie
Tyle na temat stóp regulowanych przez RPP. Natomiast do tych ustalanych przez
zabezpieczonego przez państwo bytu. PRL zniszczył w Polakach resztki
rynek zaliczamy przede wszystkim: stopę oprocentowania kredytów na rynku
przedsiębiorczoS
ci i aktywnoS
ci. Zrobił z nas minimalistów. Dlatego teraz takie
międzybankowym (WIBOR - Warsaw Interbank Offered Rate), stopę
programy wydają mi się niezbędne, aby choć w częS
ci zmienić mentalnoS
ć
oprocentowania depozytów na rynku międzybankowym (WIBID - Warsaw Interbank
społeczeństwa.
Bid Rate), stopy oprocentowania kredytów i depozytów udzielanych przez banki
innym podmiotom oraz stopy rentownoS
ci bonów i obligacji skarbowych.
Podsumowując, należy stwierdzić jednoznacznie, że owszem, sytuacja
wynikająca z zadłużenia Polski jest katastrofalna, ale nie usprawiedliwia to głosów
twierdzących, że wydatki na szeroko rozumianą sferę socjalną są wyłącznie
2. Krytyka NBP
balastem. Problem polega na racjonalnym nimi gospodarowaniu. Zamiast
panicznych cięć wydatków, trzeba przeprowadzić głębokie reformy jakoS
ciowe.
O stopach procentowych, jak napisałem na początku, dyskutuje się w Polsce
Trzeba nasze państwo w końcu uporządkować tak, aby stworzyć trwałe zręby ładu
bardzo często. Jest to jednak o tyle trudne, że ich wpływ na gospodarkę jest bardzo
społecznego.
rozległy i należy go analizować w sposób wielotorowy, a to już zadanie dla
specjalistów. WiększoS
ć z nich nie oS
miela się jednak podejmować polemiki z prof.
4. Zakończenie
Leszkiem Balcerowiczem, głównie z obawy o medialny ostracyzm, ponieważ od
wielu lat prezes NBP (i zarazem przewodniczący RPP) jest kreowany na postać
Gwoli uzupełnienia chciałbym jeszcze dodać, że, w pewnym zakresie,
nieskazitelną, najwybitniejszego polskiego ekonomistę, prawdziwego guru
alternatywą dla banków stają się powoli Spółdzielcze Kasy OszczędnoS
ciowo-
demokracji i gospodarki rynkowej. Prawdopodobnie ten skrupulatnie budowany mit
Kredytowe, czyli popularne SKOK-i, które z roku na rok gromadzą coraz więcej
upadłby gdyby Polacy zapoznali się dokładniej z życiorysem prof. Balcerowicza,
kapitału. Proponowane przez nie oprocentowanie, zarówno depozytów jak i
gdyby dowiedzieli się choćby o jego działalnoS
ci w Instytucie Podstawowych
kredytów, jest dużo bardziej atrakcyjne niż to, które oferują banki. Nawiasem
Problemów Marksizmu-Leninizmu przy KC PZPR czy też o tym, że wstąpił do partii w
mówiąc, spółdzielczoS
ć to, moim zdaniem, forma organizacyjna przedsiębiorstw,
niesławnym roku 1968 albo o tym, że w latach 90-tych tak naprawdę walczył z
która jest dziS
w naszym kraju, z różnych względów, tyle potrzebna co niedoceniana.
systemem gospodarczym, który sam zaledwie dekadę wczeS
niej usilnie wspierał
Dobrze zorganizowane i sprawnie zarządzane polskie spółdzielnie, funkcjonujące w
jako doradca tzw. Sieci Wiodących Zakładów Pracy. Próżno szukać tych informacji
różnych sferach życia gospodarczego, mogłyby stanowić skuteczną konkurencję dla
na jego oficjalnej stronie internetowej. Ale ad rem.
skoncentrowanego (w odróżnieniu od krajowego) zagranicznego kapitału. Ale to
temat na oddzielny zeszyt.
Zdecydowałem się poddać krytyce politykę polskiego banku centralnego, a
raczej przedstawić fakty, które same stawiają ją w jednoznacznie negatywnym
Na koniec, nie sposób powstrzymać się od podkreS
lenia roli, jaką odegrały
S
wietle, w znacznej mierze dlatego, by protest wobec poczynań prof. Balcerowicza
poszczególne rządy po 1989 roku w procesie niszczenia polskiego rynku
nie był kojarzony wyłącznie z Andrzejem Lepperem, jego retoryką i argumentacją,
finansowego. Nie jest bowiem tajemnicą, że x
ródłem wielu problemów, o których
która, jako że stoi na żenująco niskim poziomie merytorycznym, poniekąd
napisałem wyżej, była szaleńcza, iS
cie złodziejska prywatyzacja sektora bankowego
kompromituje wszystkich polityków oraz ekonomistów będących w opozycji do
w latach 90-tych. Podczas gdy w zdecydowanej większoS
ci krajów rozwiniętych
działań RPP. Rzecz bowiem nie w tym, że, jak do znudzenia powtarza
udział kapitału zagranicznego w strukturze własnoS
ciowej banków waha się od kilku
przewodniczący Samoobrony, wysokie stopy procentowe to słabnący polski eksport
do kilkunastu procent, to w Polsce, w rękach narodu pozostały dziS
jedynie maleńkie
i dogodne warunki do importu, lecz w wielu innych, moim zdaniem dużo bardziej
banki spółdzielcze oraz jeden bank całkowicie państwowy - Bank Gospodarstwa
istotnych mankamentach polskiej polityki pieniężnej ostatnich lat. Ale dla wyjaS
nienia
Krajowego.
zatrzymajmy się na chwilę właS
nie przy wpływie wysokich stóp procentowych na
bilans handlowy naszego kraju. Otóż faktem jest, że rosnące oprocentowanie, a z
Ostateczny wniosek, jaki wyłania się z rozważań na temat podany w tytule
nim atrakcyjnoS
ć złotówkowych depozytów oraz papierów skarbowych wywołuje
tego zeszytu, jest krótki i jednoznaczny - morze pracy czeka tych, którzy, przejąwszy
zwiększony popyt na polską walutę i w konsekwencji jej aprecjację. Wówczas
ster władzy w Polsce, będą chcieli naszą gospodarkę uporządkować i
6 11
Zeszyt Szkoleniowy MW - Marian Szołucha-Stopy procentowe w Polsce-teoria i praktyka Zeszyt Szkoleniowy MW - Marian Szołucha-Stopy procentowe w Polsce-teoria i praktyka
pomocą podniesienia dochodów, a nie cięcia wydatków. I wcale nie chodzi mi o eksporterzy rzeczywiS
cie mają powody do zmartwień. Ich towary po prostu stają się
zwiększanie i tak już wysokich obciążeń podatkowych, ale wręcz przeciwnie, o ich na zagranicznych rynkach coraz droższe. Natomiast towary importowane w takiej
zredukowanie. Jak pokazał przykład podatku dochodowego od osób prawnych z sytuacji realnie tanieją. Jednak ci, którzy fakt ten podają jako koronny argument
2004 roku, którego obniżenie przyniosło o wiele wyższe od zakładanych wpływy do przeciwko restrykcyjnej polityce pieniężnej prezesa Balcerowicza zapominają, że
kasy państwa, polskie przedsiębiorstwa zareagowały na takie zmiany wzmożoną właS
nie dzięki silnej pozycji złotego nie odczuwamy tak mocno jak inne kraje
aktywnoS
cią, a ta z kolei skutkuje większymi kwotami podatków odprowadzanymi do skutków wzrostu cen ropy naftowej i gazu na S
wiatowych rynkach, oraz że
budżetu. A więc eksperyment z CIT-em można uznać za udaną próbę, która powinna eksporterzy mogą się przed wahaniami kursów zabezpieczyć za pomocą
pociągnąć za sobą decyzję o obniżeniu stawki podstawowej VAT-u. Bo przecież nie powszechnie dostępnych instrumentów, takich jak kontrakty czy opcje na waluty.
podatki dochodowe, a właS
nie poS
rednie, stanowią główne x
ródło dochodów Poza tym wielkoS
ć eksportu i importu zależy od całego szeregu innych czynników,
budżetu państwa. takich jak elastycznoS
ć cenowa popytu krajowego na dobra importowane i popytu
zagranicznego na dobra eksportowane, a także od jakoS
ci towarów, kosztów ich
Kolejna kwestia to wprowadzenie monitoringu przebiegu wprowadzanych wytworzenia itd. Dlatego właS
nie uważam, że argument mówiący o obniżaniu przez
reform, ich skutków pozytywnych i negatywnych. W praktyce, chodzi mi o to, żeby Radę konkurencyjnoS
ci polskiego eksportu, jakkolwiek nie pozbawiony
GUS zaczął prowadzić porządne statystyki na bazie sprawozdawczoS
ci dotyczącej racjonalnych podstaw, jest nie do końca fortunny.
sektora publicznego. Jest to zadanie wymagające tylko odpowiednich uregulowań i
egzekwowania wypełniania obowiązków sprawozdawczych, a nie dużych nakładów Moim zdaniem istnieją trzy inne, zasadnicze czynniki, które dyskredytują
kosztów. Takie rozwiązanie umożliwiłoby stałą, kompleksową kontrolę finansową sposób prowadzenia polityki pieniężnej przez Leszka Balcerowicza. Pierwszy z nich
jednostek sektora finansów publicznych oraz szybsze reagowanie na to oderwanie decyzji RPP od bieżącej sytuacji ekonomicznej kraju, wynikające z
nieprawidłowoS
ci związane z wydawaniem przez nie publicznych S
rodków. Brak doktrynerskiego podejS
cia do gospodarki. Aby to stwierdzić wystarczy odpowiedzieć
sprawozdawczoS
ci sprzyja bowiem niegospodarnoS
ci i nadużyciom. sobie, choćby na podstawie własnych obserwacji, na kilka pytań - czy wzrost
polskiego PKB jest w chwili obecnej na tyle wysoki i stabilny by go hamować? I czy
Poważnym problemem Polski po 1989 roku jest to, że kolejne ekipy nie spowoduje to zduszenia tymczasowej, acz dobrze rokującej koniunktury? Czy
rządzące traktowały finanse publiczne w kategoriach krótkookresowych, najczęS
ciej inflacja na dzisiejszym poziomie stała się na tyle poważnym problemem by zwalczać
jednego roku. Zbyt często zmieniali się premierzy i ministrowie aby można było ją za pomocą stóp procentowych? I czy w ogóle ma ona obecnie charakter popytowy,
perspektywicznie podejS
ć do tego problemu. Zabrakło również woli politycznej. związany z rozwojem gospodarczym, czy może raczej kosztowy, będący rezultatem
Musimy zatem opracować poważny, długofalowy program naprawy finansów wzrostu kosztów produkcji? Bo jeS
li ten drugi, to podnoszenie stóp jest absolutnie
państwa, a nie zrobiony ad hoc, rozpaczliwy, wybiórczy, dorax
ny i populistyczny. Za nieuzasadnione. A pamiętajmy, że zmiany cen towarów, odzwierciedlone we
szczęS
cie w nieszczęS
ciu można uznać to, że do pewnego stopnia wymoże to na nas wskax
niku inflacji, są w znacznej mierze determinowane przez koszty transportu, na
Unia Europejska, która na kraje członkowskie nakłada obowiązek przedłożenia które z kolei decydujący wpływ mają rosnące od dłuższego czasu ceny ropy naftowej
programu zgodnego z Paktem StabilnoS
ci i Wzrostu. i innych surowców. Konkluzja jest aż nadto wyrax
na - polityka prof. Balcerowicza ma
niestety niewiele wspólnego z rzeczywistoS
cią gospodarczą. WS
ród licznych
Należałoby również opracować pewnego rodzaju plan pracy powodów takiego stanu rzeczy należy zwrócić szczególną uwagę na ustawowo
pozytywistycznej w sektorze S
wiadczeń społecznych, w ramach którego m.in. zagwarantowaną bezkarnoS
ć prezesa NBP. Jestem zresztą przekonany, że w tym
promowano by aktywne życie zawodowe niepełnosprawnych a rencistom i osobom zakresie należy jak najszybciej zmienić prawo, idąc w kierunku ograniczenia
przechodzącym na wczeS
niejszą emeryturę uS
wiadamiano by problem swoistego niezależnoS
ci banku centralnego i wprowadzenia obowiązku koordynowania przez
wykluczenia ze społeczeństwa. Te dwie kwestie - renty i wczeS
niejsze emerytury jego prezesa swoich działań z polityką gospodarczą rządu oraz
stanowią bardzo kosztowną częS
ć polskiego systemu społecznego. Na początku lat współodpowiedzialnoS
ci Rady Polityki Pieniężnej za kondycję ekonomiczną kraju.
90-tych wierzono bowiem, że wysyłanie ludzi na te dwa S
wiadczenia zmniejszy Sytuacja obecna, gdy Leszek Balcerowicz, mimo potężnego arsenału narzędzi, za
presję na rynku pracy. Tymczasem stało się zupełnie odwrotnie. Koszty utrzymania pomocą których wpływa na polską gospodarkę (vide art.art. 3, 4, 5, 11, 24 itd. Ustawy
coraz liczniejszej armii coraz młodszych rencistów i emerytów spadają na barki o NBP), nie może za swoje decyzje zostać pociągnięty do odpowiedzialnoS
ci ani
pracujących. Radykalnie zwiększają się zatem koszty pracy, co z kolei generuje nawet odwołany z powodu, nazwijmy to ogólnie - złego sprawowania swojej funkcji
bezrobocie. Mogłoby się wydawać, że sprawa psychologicznego oddziaływania na (vide art. 9 ust. 5 Ustawy o NBP), jest po prostu absurdalna.
społeczeństwo w celu jego aktywizacji jest mało ważna. Nic bardziej mylnego. Już
Dmowski w  MyS
lach nowoczesnego Polaka wytykał naszemu narodowi biernoS
ć, Kolejna kwestia to zjawisko ewidentnego reprezentowania przez NBP
10 7
Zeszyt Szkoleniowy MW - Marian Szołucha-Stopy procentowe w Polsce-teoria i praktyka Zeszyt Szkoleniowy MW - Marian Szołucha-Stopy procentowe w Polsce-teoria i praktyka
interesów banków komercyjnych, w przytłaczającej większoS
ci opanowanych przez wcale nie jest zależnoS
cią oczywistą. Wysokie stopy, jak wykazałem wczeS
niej,
kapitał zagraniczny. Obrońcy prezesa Balcerowicza odpowiadają na ten zarzut powodują w dłuższym okresie pogorszenie sytuacji finansowej większoS
ci polskich
demagogicznym stwierdzeniem, że stabilny system bankowy to jeden z przedsiębiorstw, co z kolei obniża dochodowoS
ć długoterminowych inwestycji w
najważniejszych filarów gospodarki rynkowej w każdym rozwiniętym państwie. Ale emitowane przez nie instrumenty finansowe. JeS
li zatem wysokie stopy procentowe
nie jest to przecież cel nadrzędny, priorytetowy. W imię jego realizacji nie można w ogóle jakichS
inwestorów zagranicznych przyciągają, to raczej tylko tych
poS
więcić wszystkich innych gałęzi polskiej gospodarki. Nie można też pozwolić na krótkoterminowych, nastawionych na szybki zysk, spekulantów. A ich działalnoS
ć na
bezkrytyczną tolerancję dla wszystkich patologii, które występują w bankach polskim rynku kapitałowym przynosi gospodarce więcej strat niż korzyS
ci.
funkcjonujących na polskim rynku. Dlaczego NBP nie robi nic na przykład w celu
zniwelowania utrzymującej się od wielu lat nadpłynnoS
ci banków, która oznacza, że Reasumując, pragnę dobitnie podkreS
lić, że jak najszybsza, kompleksowa
mają one więcej pieniędzy niż gospodarka jest w stanie wykorzystać? Tymczasem, zmiana dotychczasowych założeń i strategii polityki pieniężnej naszego kraju, jak
paradoksalnie, Rada Polityki Pieniężnej systematycznie obniża poziom rezerw również sposobów ich realizacji, musi być jednym z zasadniczych postulatów
obowiązkowych, które banki muszą utrzymywać w NBP, twierdząc, że podniesie to programu gospodarczego, który miałby wyprowadzić Polskę z kryzysu, w jakim się
zdolnoS
ć udzielania przez nie kredytów, a pomijając fakt, że to nie tylko iloS
ć znalazła, na drogę szybkiego, trwałego i stabilnego rozwoju.
pieniędzy, jakimi dysponuje sektor bankowy ani nie kondycja finansowa polskich firm
decydują o tym czy banki pożyczają im S
rodki czy nie. Tak naprawdę wszystko zależy
w pierwszej kolejnoS
ci od przyjętej przez dany bank polityki kredytowej, w której 3. Nie tylko NBP&
może, bez żadnego uzasadnienia, znalex
ć się na przykład zapis o bezwzględnym
zakazie kredytowania polskich przedsiębiorstw z konkretnej branży. Jest to bardzo Musimy jednak pamiętać, że wysokoS
ć stóp procentowych na rynku, czyli
popularna praktyka. Stoją za nią interesy potężnych zagranicznych korporacji, grup oprocentowanie depozytów i kredytów udzielanych przez banki, zależy nie tylko od
kapitałowych itp., które mając kontrolę nad jakimS
bankiem działającym w Polsce, a polityki banku centralnego, ale również od kondycji finansów publicznych kraju, a
jednoczeS
nie czerpiąc znaczące zyski z funkcjonowania podległego im zatem od rządu. JeS
li bowiem Polska co roku emituje duże iloS
ci doS
ć wysoko
przedsiębiorstwa produkcyjnego w swoim macierzystym kraju, dążą do oprocentowanych bonów i obligacji skarbowych, które są bardzo atrakcyjną, bo
wyeliminowania jego konkurencji, którą w tym przypadku mogą stanowić polskie przede wszystkim pewną inwestycją, to trudno dziwić się bankom, jako instytucjom
firmy. Inną anomalią naszego sektora bankowego jest zjawisko unikania płacenia nastawionym na zysk, że skrzętnie korzystają z możliwoS
ci lokowania pieniędzy w te
podatków przez podmioty w jego obrębie funkcjonujące. Mechanizm polega na tym, właS
nie papiery. Jest to jeden z zasadniczych powodów, dla których banki udzielają
że rezerwy celowe banków są często tworzone z ich zysków brutto (a więc jeszcze inwestorom niewielu kredytów, które są zresztą bardzo drogie. Sytuacja taka będzie
nieopodatkowanych) i to w sytuacjach nieuzasadnionych (na inne cele niż złe trwała dopóty dopóki utrzymywał się będzie wysoki deficyt budżetowy i dług
kredyty). A przypomnijmy tylko, że Przewodniczącym Komisji Nadzoru Bankowego publiczny. DziS
w Polsce nikt już nie neguje potrzeby przeprowadzenia głębokich
jest właS
nie prof. Leszek Balcerowicz, natomiast Generalnym Inspektorem Nadzoru reform zmierzających w kierunku poprawienia kondycji finansów naszego państwa.
Bankowego osoba przez niego powoływana. Absurdem należy również nazwać Problem jednak, jak to zrobić? Koncepcje są różne. Spróbuję, w wielkim skrócie,
astronomiczne, w najwyższym stopniu niemoralne, sięgające często kilkuset tysięcy przybliżyć kilka moich własnych spostrzeżeń na ten temat.
złotych miesięcznie, wynagrodzenia członków zarządów niektórych banków.
Pierwszy generalny wniosek, który nasunął mi się po gruntownym
Problem ostatni to negatywny wpływ wysokich stóp procentowych na zapoznaniu ze stanem polskich finansów publicznych, to potrzeba jak najszybszego
poziom polskich inwestycji. Kredyty, które stanowią podstawowe x
ródło kapitału dla uporządkowania wydatków budżetu państwa, budżetów samorządowych i funduszy
potencjalnych inwestorów są bardzo drogie i trudno osiągalne, a niekorzystny kurs celowych. PodkreS
lam - uporządkowania, a nie ograniczenia. Ograniczać bowiem
złotego powoduje spadek stopy dochodu (liczonej w walucie krajowej) z nie ma tak naprawdę czego, a przynajmniej nie na skalę, w jakiej mogłoby to realnie
przedsięwzięć realizowanych przez polskie spółki za granicą. Obrońcy RPP mogliby na cokolwiek wpłynąć. W tym wymiarze widzę rolę dla specjalistów z różnych
powiedzieć, że z drugiej strony spadek wartoS
ci obcych walut w stosunku do dziedzin, na które S
rodki publiczne są przeznaczane. Kto jak nie oni, ludzie na co
krajowej czyni lokowanie inwestycji zagranicznych w Polsce bardziej atrakcyjnym. dzień wypełniający zadania państwa w terenie, wie jak poprawić poziom
Rzecz jasna, ale po pierwsze dotyczy to inwestycji portfelowych, a nie gospodarnoS
ci publicznymi pieniędzmi, gdzie ich naprawdę brakuje, a gdzie są one
bezpoS
rednich, na których nam najbardziej zależy. Po drugie zaS
, ta dodatnia wydawane bezproduktywnie?
korelacja pomiędzy wysokoS
cią stóp procentowych a poziomem zagranicznych
inwestycji w polskie papiery wartoS
ciowe, na którą powołuje się prezes Balcerowicz, Rzecz druga to reorientacja na zmniejszenie deficytu budżetowego za
8 9