dr Piotr Lissoń
KONKURENCJA NA RYNKACH
LOKALNYCH
LOKALNYCH
Część I
1. Pojęcie i zakres prawa konkurencji. Cele ustawy o ochronie
konkurencji i konsumentów.
konkurencji i konsumentów.
Zakres zadań i kompetencji Prezesa UOKiK:
przeciwdziałanie praktykom ograniczającym konkurencję,
p p y ją yy
przeciwdziałanie praktykom naruszającym zbiorowe interesy
konsumentów,
kontrola koncentracji przedsiębiorców.
2 P d t j ik t l
2. Podstawowe pojęcia z zakresu prawa antymonopolowego.
Gmina oraz podmioty komunalne jako przedsiębiorcy w rozumieniu
przepisów antymonopolowych.
P kł d i t P UOKiK
Przykładowe orzecznictwo Prezesa UOKiK.
3. Formy i metody wykonywania gospodarki komunalnej
a zastosowanie reguł konkurencji. Ochrona konkurencji a regulacje
a zastosowanie reguł konkurencji. Ochrona konkurencji a regulacje
sektorowe dotyczące rynku lokalnego.
4. Pytania i dyskusja.
Pojęcie i zakres prawa konkurencji
Podział prawa konkurencji
[1] Prawo antymonopolowe
ochrona konkurencji,
ochrona konkurencji,
mechanizmu konkurowania
w interesie publicznym
(np przeciwdziałanie zmowom cenowym)
(np. przeciwdziałanie zmowom cenowym)
[2] Prawo nieuczciwej konkurencji
ochrona prywatnych interesów przedsiębiorców
przed nieuczciwymi
zachowaniami konkurentów
(np. przed  podrabianiem produktów, nieuczciwą reklamą)
3
3
Pojęcie i zakres prawa konkurencji
Podział prawa konkurencji
pj
[1] Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r.
o ochronie konkurencji i konsumentów
o ochronie konkurencji i konsumentów
postępowanie administracyjne
przed Prezesem UOKiK
[2] Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r.
o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
postępowanie cywilne
przed sądem powszechnym
4
4
Kilka słów wstępu &
" Prawo ochrony konkurencji (prawo antymonopolowe) to ważna
dziedzina prawa
dziedzina prawa
" Służy zwiększaniu efektywności gospodarki, niższym cenom, podnoszeniu
jakości towarów i usług
j g
" Chroni INTERES PUBLICZNY
" Dotyczy nie tylko rynkowych gigantów - duże znaczenie także na rynkach
lokalnych
lokalnych
" Ma ponadsektorowy charakter
" Przepisy także w prawie wspólnotowym
" Międzynarodowa współpraca organów antymonopolowych
" Bardzo surowe sankcje
" Przepisy sformułowane w sposób ogólny (liczne  zwroty
Przepisy sformułowane w sposób ogólny (liczne  zwroty
niedookreślone )  trzeba znać praktykę ich stosowania i
szczegółowe przesłanki konkretnych orzeczeń
5
5
Prawo ochrony konkurencji w Polsce
Prawo krajowe:
Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i
konsumentów (w skrócie:  ustawa antymonopolowa )
(wcześniej ustawa z 1990 r. i z 2000 r.)
Prawo wspólnotowe: art. 81 oraz 82 i 86 Traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską (w skrócie:
 TWE )
TWE )
(w Polsce od 1 maja 2004 r.)
6
6
Cele ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów
Ustawa reguluje zasady i tryb przeciwdziałania
praktykom ograniczającym konkurencję oraz
praktykom naruszającym zbiorowe interesy
konsumentów, a także antykonkurencyjnym
koncentracjom przedsiębiorców i ich związków,
jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub
mogą wywoływać skutki na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej
(art. 1 ust. 2 ustawy antymonopolowej)
7
7
Zakres zadań i kompetencji Prezesa UOKiK
1. Przeciwdziałanie porozumieniom ograniczającym
p gją y
konkurencję (art. 6)
[POK]
2. Przeciwdziałanie nadużywaniu pozycji
dominującej na rynku (art. 9)
3. Przeciwdziałanie praktykom naruszającym
zbiorowe interesy konsumentów (art. 24)
[NZIK]
4. Kontrola koncentracji przedsiębiorców (art. 13)
5. Inne zadania
8
Przeciwdziałanie praktykom
py
ograniczającym konkurencję
" Praktyki ograniczające konkurencję [POK]
" Niegdyś  praktyki monopolistyczne
" Dzielą się na:
" Dzielą się na:
a) porozumienia ograniczające konkurencję
( kt ki k l kt )
(praktyki kolektywne)
b) nadużywanie pozycji dominującej na
rynku
rynku (praktyki indywidualne)
9
9
Praktyki ograniczające konkurencję
" Nazwa może być myląca
" Mogą mieć charakter:
Mogą mieć charakter:
a) Praktyk antykonkurencyjnych
(negatywny wpływ na konkurencję na rynku)
a) Praktyk eksploatacyjnych
(skierowane przeciwko słabszym uczestnikom rynku, służą
czerpaniu nadmiernych nieuzasadnionych korzyści)
czerpaniu nadmiernych, nieuzasadnionych korzyści)
10
10
Prezes UOKiK
Jest centralnym organem administracji rządowej
właściwym w sprawach ochrony konkurencji i
konsumentów Powoływany i odwoływany przez Prezesa
konsumentów. Powoływany i odwoływany przez Prezesa
Rady Ministrów
W skład Urzędu wchodzi Centrala w Warszawie oraz
Delegatury Urzędu w Bydgoszczy, w Gdańsku, w
Katowicach w Krakowie w Lublinie w A
odzi w
Katowicach, w Krakowie, w Lublinie, w A
odzi, w
Poznaniu, w Warszawie i we Wrocławiu (łącznie 9).
Delegaturami Urzędu kierują dyrektorzy delegatur
g ę ją yy g
11
11
Dlaczego gmina podlega przepisom UOKiK?
" Definicja przedsiębiorcy
Definicja przedsiębiorcy
" Pojęcie użyteczności publicznej
(dotyczy nie tylko sektora komunalnego)
" Pojęcie gminy i pojęcie gospodarki
" Pojęcie gminy i pojęcie gospodarki
komunalnej (nie występuje w ustawie antymonopolowej)
12
12
Definicja przedsiębiorcy w UOKiK
1. Przedsiębiorca w rozumieniu SDG
2. Podmiot organizujący lub świadczący usługi
gją y ą y g
o charakterze użyteczności publicznej
3. Osoba fizyczna wykonującą zawód
3. Osoba fizyczna wykonującą zawód
4. Osoba fizyczna, która posiada kontrolę nad
co najmniej jednym przedsiębiorcą
co najmniej jednym przedsiębiorcą
5. Związek przedsiębiorców
(art. 4 pkt 1 i 2 ustawy antymonopolowej)
13
13
Zastosowanie ustawy
y
na rynkach lokalnych
" Gmina
" Gminne jednostki organizacyjne
" Komunalne osoby prawne
" Komunalne osoby prawne
" Związki komunalne
" Inne podmioty działające na rynku
lokalnym
lokalnym
14
14
Branże komunalne w orzecznictwie
Branże komunalne w orzecznictwie
Prezesa UOKiK (przykłady)
" Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie
ścieków
ścieków
" Wywożenie, składowanie, utylizacja odpadów komunalnych
" Usługi cmentarne i pogrzebowe
Usługi cmentarne i pogrzebowe
" Udostępnianie przystanków komunikacji miejskiej
" Zaopg ę
patrzenie w energię
" Lokalny transport zbiorowy
" Działalność kulturalna i oświatowa
" Wydzierżawianie powierzchni handlowej na targowiskach
15
15
Przykładowe orzecznictwo Prezesa UOKiK [1]
INFORMACJE PRASOWE
INFORMACJE PRASOWE
" [16.06.2009] Blisko 35,5 tys. zł kary wymierzył gminie Rybnik Urząd Ochrony
Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) za nierespektowanie ustawowych 50-
procentowych ulg w komunikacji miejskiej dla studentów i kombatantów. Samorząd
zapowiada odwołanie od tej decyzji.
" [28.01.2009] Siedmiu przedsiębiorców zajmujących się odbieraniem odpadów
komunalnych od właścicieli nieruchomości w Częstochowie zawarło niedozwolone
porozumienie ustalając ceny za świadczone usługi uznałaPrezes UOKiK. Na
porozumienie ustalając ceny za świadczone usługi  uznała Prezes UOKiK. Na
przedsiębiorców nałożono kary w łącznej wysokości prawie 3 mln zł.
16
16
Przykładowe orzecznictwo Prezesa UOKiK [2]
" [7.10.2008] Gmina Lublin ograniczała konkurencję utrudniając prywatnym
[7 10 2008] G i L bli i ł k k j t d i j t
przewoz
nikom dostęp do przystanków komunikacji miejskiej.
Prezes UOKiK nałożyła na nią karę w wysokości 160 tys. zł
" [13.09.2005] Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zwiększył ilość decyzji,
wydawanych względem monopolistycznego zachowania gmin. Tak było np. w
Gliwicach, g ę p y j ,
, gdzie Prezes Urzędu stwierdził takie praktyki odnośnie umów najmu,
zawierających niejasne kryteria zmiany czynszu. Gmina nie była skora do zmiany
klauzuli, więc UOKiK ukarał ją grzywną na sumę 650 tys. zł.
" [10.06.2009] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Lesznie stosuje
praktykę ograniczającą konkurencję na lokalnym rynku wykonywania sieci
i przyłączy wodociągowo-kanalizacyjnych. Taką decyzję wydał Urząd Ochrony
Konkurencji i Konsumentów nakładając jednocześnie karę w wysokości 8 5 tysiąca
Konkurencji i Konsumentów, nakładając jednocześnie karę w wysokości 8,5 tysiąca
złotych. Przedsiębiorstwo odpiera zarzuty i przekonuje, że jego działania mają
jedynie na celu właściwe dbanie o administrowaną przezeń sieć oraz jakość
wykonywanych usług.
17
17
Formy i metody wykonywania gospodarki
yy y y g p
komunalnej a zastosowanie reguł konkurencji
1. Działania władcze
2. Działania właścicielskie ( y p
(dysponowanie
składnikami infrastruktury  np. dworce i
przystanki, wysypiska śmieci, budynki i inne
yy y y
nieruchomości)
3. Zlecanie wykonywania zadań podmiotom
3. Zlecanie wykonywania zadań podmiotom
zewnętrznym (zawieranie umów)
4 Także zawieranie porozumień komunalnych
4. Także zawieranie porozumień komunalnych
18
18
Czynności administracyjne jako przejaw
y yj jp j
praktyk ograniczających konkurencję
" Decyzje administracyjne
" Pozwolenia zezwolenia
" Pozwolenia, zezwolenia
" Akty prawa miejscowego
19
19
Czynności administracyjne jako przejaw
y yj jp j
praktyk ograniczających konkurencję
W k S d N j ż 20 11 2008
Wyrok Sądu Najwyższego z 20.11.2008
(III SK 12/08)
 Przedmiotem oceny Prezesa UOKiK oraz SOKiK nie jest legalność
podjętych przez jednostkę samorządu terytorialnego decyzji lub
wydawanych aktów prawa miejscowego z zakresu organizowania usług
użyteczności publicznej,  lecz ocena tego, w jaki sposób wpłyną one na
konkurencję na rynku, którego zasad funkcjonowania dotyczą. Dalej
stwierdzono:  Jako przedsiębiorca, jednostka samorządu terytorialnego ma
obowiązek uwzględniać w swojej działalności zakazy wynikające z ustawy o
b i kl d i ć j j d i ł l ś i k ik j t
ochronie konkurencji i konsumentów nawet wtedy, gdy wydaje akty prawa
miejscowego lub decyzje administracyjne, związane z organizowaniem
usług użyteczności publicznej ( )
usług użyteczności publicznej (...)
20
20
Ochrona konkurencji a regulacje
jg j
sektorowe dotyczące rynku lokalnego
1. Ustawa o samorządzie gminnym
2 Ustawa o gospodarce komunalnej
2. Ustawa o gospodarce komunalnej
3. Ustawa Prawo energetyczne
4. Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę
i zbiorowym odprowadzaniu ścieków
5. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminie
6 U t d d h
6. Ustawa o odpadach
7. Ustawa o transporcie drogowym
8 Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym (projekt)
8. Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym (projekt)
9. Inne ustawy &
21
21
Ochrona konkurencji a regulacje
jg j
sektorowe dotyczące rynku lokalnego
" Brak regulacji wyłączających jakiś sektor spod
przepisów ustawy antymonopolowej
i ó t t l j
" Niekiedy  nakładanie się kompetencji właściwych
organów i Prezesa UOKiK
" Art. 3 us a y a y o opo o ej Przepisów ustawy nie
3 ustawy antymonopolowej: ep só us a y e
stosuje się do ograniczeń konkurencji dopuszczonych
na podstawie odrębnych ustaw
22
22
Pytania?
y
23
23
Część II
1. Zakaz nadużywania pozycji dominującej a rynek usług
komunalnych Pozycja dominująca i kolektywna pozycja
komunalnych. Pozycja dominująca i kolektywna pozycja
dominująca. Rodzaje zakazanych działań
2. Przykładowe orzecznictwo Prezesa UOKiK ze szczególnym
2. Przykładowe orzecznictwo Prezesa UOKiK ze szczególnym
uwzględnieniem rynku lokalnego i rynku usług komunalnych
3. Pytania i dyskusja
yy j
24
24
Czy gmina zawsze ma
pozycję dominującą na rynku?
" Definicja pozycji dominującej
Definicja pozycji dominującej
" Definicja rynku właściwego
" Dominacja a monopol
(w szczególności monopol prawny lub naturalny)
(g p p y y)
25
25
Pozycja dominująca
Pozycja przedsiębiorcy, która umożliwia mu
zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku
pg j j y
właściwym przez stworzenie mu możliwości działania
w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów,
kontrahentów oraz konsumentów; domniemywa się, że
przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział
w rynku właściwym przekracza 40%;
w rynku właściwym przekracza 40%;
(art. 4 pkt 10 ustawy antymonopolowej)
26
26
Rynek relewantny (właściwy)
Rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie,
cenę oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane
ę ,y j , ą
przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane
na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i
właściwości, istnienie barier dostępu do rynku,
preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty
transportu panują zbliżone warunki konkurencji
transportu, panują zbliżone warunki konkurencji
(art. 4 pkt 9 ustawy antymonopolowej)
27
27
Rynek relewantny (właściwy)
a) Ujęcie asortymentowe (p )
) ję y (produktowe)
(np. przewozy osób komunikacją autobusową)
b) Ujęcie terytorialne
b) Ujęcie terytorialne
(np. na terenie gminy)
c) Ujęcie czasowe
( li i )
(np. linie nocne)
+ Uwzględnienie szczebla obrotu
+ Uwzględnienie szczebla obrotu
28
28
Pozycja dominująca
" udział gminy w rynku właściwym często
przekracza 40 % (a nierzadko wynosi 100%)
(np. Gmina Bochnia, rynek usług wodociągowych)
" ale nie zawsze
" ale nie zawsze
(sprawa Miasta A
ańcut; rynek udostępniania przystanków komunikacji
autobusowej)
29
29
Zakaz nadużywania
y
pozycji dominującej na rynku
Zakazane jest nadużywanie pozycji
di j jk ł ś i
dominującej na rynku właściwym przez
jednego lub kilku przedsiębiorców
jg ę
(art. 9 ust. 1 ustawy antymonopolowej)
 Kilku przedsiębiorców - kolektywna (łączna)
pozycja dominująca
(zachowania paralelne)
30
30
Zakaz nadużywania
y
pozycji dominującej na rynku (typologia, art. 9 ust. 2)
1. Praktyki cenowe
2. Sztuczne ograniczanie podaży
3. Dyskryminacja
4. Stosowanie umów wiązanych
5 Dławienie rozwoju konkurencji
5.  Dławienie rozwoju konkurencji
6. Narzucanie uciążliwych warunków umów
7 P d i ł k
7. Podział rynku
31
31
Zakaz nadużywania
y
pozycji dominującej na rynku
1 PRAKTYKI CENOWE ( 9 2 1)
1. PRAKTYKI CENOWE (art. 9.2.1)
bezpośrednie lub pośrednie narzucanie nieuczciwych cen, w tym
cen nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich, odległych
yg y ą ,g y
terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży
towarów
- ceny energii cieplnej we Wschowie
- opłata za przyłączenie do sieci wodociągowej w gminie Jastków
- nieuczciwe ceny w przypadku łączenia dwóch rodzajów działalności 
 subsydiowanie skrośne  MPGM w Krośnie, rynek odpadów
- pobieranie opłat za zezwolenie na korzystanie z dróg wewnętrznych
w Przyjezierzu (gmina Jeziora Wielkie)
- stosowanie rażąco niskich cen za przewóz pasażerów w Tarnowie, Jaworznie i
stosowanie rażąco niskich cen za przewóz pasażerów w Tarnowie, Jaworznie i
Inowrocławiu; promocyjne ceny w Bydgoszczy
32
32
Zakaz nadużywania
y
pozycji dominującej na rynku
2. SZTUCZNE OGRANICZANIE PODAŻY ()
(art. 9.2.2)
ograniczenie produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze
szkodą dla kontrahentów lub konsumentów
- wstrzymanie dostaw energii cieplnej przez spółkę komunalną w Zielonej Górze
wstrzymanie dostaw energii cieplnej przez spółkę komunalną w Zielonej Górze
- ograniczanie dostępu do powierzchni na targowiskach handlowych w
Broniszach pod Warszawą
3. DYSKRYMINACJA (art. 9.2.3)
stosowanie w podobnych umowach z osobami trzecimi
uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających
uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających
tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji
- zapewnienie miejsca składowania odpadów własnemu zakładowi
komunalnemu, odmowa prywatnemu przedsiębiorcy, Nowe Skalmierzyce
- różne kryteria w gminnych przetargach na obsługę linii autobusowych w
Olkuszu
- ceny dzierżawy gruntów komunalnych w Malborku (nie stwierdzenie praktyki); opłaty
za korzystanie z targowiska w Kostrzynie nad Odrą (nie stwierdzenie praktyki)
za korzystanie z targowiska w Kostrzynie nad Odrą (nie stwierdzenie praktyki)
33
33
Zakaz nadużywania
y
pozycji dominującej na rynku
4 STOSOWANIE UMÓW WI
ZANYCH(art 924)
4. STOSOWANIE UMÓW WI
ZANYCH (art. 9.2.4)
uzależnianie zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez
drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani
zwyczajowego związku z przedmiotem umowy
ji kd i
- sprawa MPK w Poznaniu, sposób sprzedaży biletów okresowych
- uzależnianie dostaw wody od uiszczenia należności podmiotów trzecich
5. DA
AWIENIE ROZWOJU KONKURENCJI (art. 9.2.5)
przeciwdziałanie ukształtowaniu się warunków niezbędnych do
powstania bądz
rozwoju konkurencji
t i b dz
j k k ji
- Rynek transportowy: Gmina Lublin ogranicza dostęp do przystanków
autobusowych (kara 160 tys. zł); podobnie w gminie Jelenia Góra, Kielce
- nierówne limity nieczystości przyjmowanych do oczyszczalni w gminie Baranów
- nowe wymogi co do pojemników na odpady stałe w Olkuszu
- odmowa zapewnienia miejsca składowania nieczystości komunalnych; Nowe
Skalmierzyce; podobnie Miasto Olsztyn (określanie wymagań do wydania
zezwolenia)
- działania zarządcy cmentarza w Chojnowie; podobnie w Sobótce
- budowa przyłączy wodociągowych w Lesznie (kara: 8,5 tys. zł)
34
34
Zakaz nadużywania
y
pozycji dominującej na rynku
6 NARZUCANIE UCI
ŻLIWYCH WARUNKÓW UMÓW (art 9 2 6)
6. NARZUCANIE UCI
ŻLIWYCH WARUNKÓW UMÓW (art. 9.2.6)
narzucanie przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów,
przynoszących mu nieuzasadnione korzyści
- przykłady na rynku wodociągowym (2008); Sosnowiec 40 tys. zł; Jaworzno 50 tys. zł;
- nieuzasadnione ograniczenie odpowiedzialności za ograniczenie lub wstrzymanie
dostaw wody w Sulejówku i Kaliszu
- dowolność zmiany warunków umowy najmu lokali komunalnych w Zabrzu
dowolność zmiany warunków umowy najmu lokali komunalnych w Zabrzu
- odmowa zawarcia umowy dzierżawy gruntów rekreacyjnych w Witkowie
- narzucanie uciążliwych warunków gminie (inwestycje sieciowe w telekomunikacji,
energetyce, gazownictwie)
7. PODZIAA
RYNKU (art. 9.2.7)
podział rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub
podmiotowych
podmiotowych
- kremacja zwłok we Wrocławiu (opłaty zależne od miejsca dotychczasowego
zamieszkania)
- różnicowanie opłat TV kablowej w A
odzi
35
35
Pytania?
36
36
Część III
1. Zakaz zawierania porozumień (horyzontalnych i wertykalnych)
ograniczających konkurencję na rynku. Wyłączenia spod zakazu.
Program łagodzenia kar (leniency). Przykładowe orzecznictwo
Prezesa UOKiK ze szczególnym uwzględnieniem rynku lokalnego i
rynku usług komunalnych.
k ł kl h
2. Rodzaje decyzji Prezesa UOKiK w sprawach praktyk ograniczających
konkurencję. Rodzaje i wysokość sankcji.
3. Podstawowe informacje na temat postępowania przed Prezesem
UOKiK. Postępowanie wyjaśniające i postępowanie antymonopolowe.
Dowody w postępowaniu. Kontrola i przeszukanie. Sądowa kontrola
decyzji Prezesa UOKiK.
4. Krajowe a wspólnotowe prawo konkurencji: właściwość Prezesa
UOKiK a właściwość Komisji Europejskiej w sprawach praktyk
ograniczających konkurencję.
5. Pytania i dyskusja.
37
37
Porozumienia
ograniczające konkurencję
Zakazane są porozumienia których celem
Zakazane są porozumienia, których celem
lub skutkiem jest wyeliminowanie,
ograniczenie lub naruszenie w inny
ograniczenie lub naruszenie w inny
sposób konkurencji na rynku właściwym
(art. 6 ust. 1 ustawy antymonopolowej)
38
38
38
Formy porozumień
a) umowy zawierane między przedsiębiorcami, między
związkami przedsiębiorców oraz między
przedsiębiorcami i ich związkami albo niektóre
przedsiębiorcami i ich związkami albo niektóre
postanowienia tych umów
b) uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie
b) uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie
przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki
c) uchwały ub e a y ą ó p eds ębo có
c) uc a y lub inne akty związków przedsiębiorców
lub ich organów statutowych
(art 4 pkt 5 ustawy antymonopolowej)
(art. 4 pkt 5 ustawy antymonopolowej)
39
39
Rodzaje porozumień
" Pomiędzy konkurentami (poziome;
horyzontalne)
y )
(na tym samym szczeblu obrotu, np. pomiędzy taksówkarzami, pomiędzy
uczestnikami przetargu)
" Pomiędzy przedsiębiorcami, którzy nie są
konkurentami (pionowe; wertykalne)
konkurentami (pionowe; wertykalne)
(na różnych szczeblach obrotu np. pomiędzy producentem farb a
hurtowniami; ale także w różnych sferach działalności, np. pomiędzy
gminą a poszczególnymi przewoz
nikami; pomiędzy organizatorem
przetargu a jego uczestnikami)
40
40
Porozumienia
ograniczające konkurencję (typologia, art. 6 ust. 1)
1. Kartele cenowe
2 Porozumienia kontyngentowe
2. Porozumienia kontyngentowe
3. Dotyczące podziału rynku
4. Dyskryminujące
5. Dotyczące stosowania umów wiązanych
y ą ą y
6. Ograniczające dostęp do rynku
7 Zmowy przetargowe
7. Zmowy przetargowe
41
41
Porozumienia
ograniczające konkurencję
1. KARTELE CENOWE (art. 6.1.1)
ustalanie, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków
zakupu lub sprzedaży towarów
- porozumienia cenowe pomiędzy taksówkarzami na stadionie  Arkonia w Szczecinie
porozumienia cenowe pomiędzy taksówkarzami na stadionie  Arkonia w Szczecinie
- porozumienie przedsiębiorców prowadzących kursy prawa jazdy
w Bydgoszczy
- porozumienie korporacji taksówkowych w Poznaniu
- porozumienie korporacji taksówkowych w Katowicach
- PKS z Żarach i MZK w Żaganiu (bez umowy pisemnej)
2 POROZUMIENIA KONTYNGENTOWE (art 6 1 2)
2. POROZUMIENIA KONTYNGENTOWE (art. 6.1.2)
ograniczanie lub kontrolowanie produkcji lub zbytu oraz postępu
technicznego lub inwestycji
- zakończenie produkcji benzyny U-95: Grupa Lotos i PKN Orlen
- ustalenie przez huty zasad współpracy z dostawcami złomu
- kartele  kryzysowe
42
42
Porozumienia
ograniczające konkurencję
3 DOTYCZ
CE PODZIAA
URYNKU( 613)
3. DOTYCZ
CE PODZIAA
U RYNKU (art. 6.1.3)
podział rynków zbytu lub zakupu
- uchwała samorządu aptekarskiego o zasadach lokowania nowych aptek
- uchwała samorządu aptekarskiego o zasadach lokowania nowych aptek
4. DYSKRYMINUJ
CE (art. 6.1.4)
stosowanie w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych
lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom
zróżnicowane warunki konkurencji
zróżnicowane warunki konkurencji
- umowa gminy Gorlice z prywatnym zarządcą cmentarza
- nierówne zasady korzystania z przystanków autobusowych w gminie Rybnik i
Żory (porozumienie komunalne)
Żory (porozumienie komunalne)
43
43
Porozumienia
ograniczające konkurencję
5 DOTYCZ
CE STOSOWANIA UMÓW WI
ZANYCH (art 6 1 5)
5. DOTYCZ
CE STOSOWANIA UMÓW WI
ZANYCH (art. 6.1.5)
uzależnianie zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez
drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani
zwyczajowego związku z przedmiotem umowy
ji kd i
- umowa kredytu i ubezpieczenia kredytu
6. ZMOWY PRZETARGOWE (art. 6.1.7)
uzgadnianie przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu
uzgadnianie przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu
lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego
organizatorem przetargu warunków składanych ofert, w
s c ególności akres prac l b cen
szczególności zakresu prac lub ceny
- przetargi na oczyszczanie jezdni w Poznaniu
44
44
Porozumienia
ograniczające konkurencję
7. OGRANICZAJ
CE DOST
P DO RYNKU (art. 6.1.6)
ograniczanie dostępu do rynku lub eliminowanie z rynku
przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem
d i bi ó i bj t h i i
- porozumienie gminy Głubczyce z podległymi jej spółkami na rynku
odpadów komunalnych
- porozumienie komunalne gminy Rybnik i gminy Żory dotyczące rynku
usług przewozowych
- umowa g y p y y ą ą ;
gminy Gorlice z prywatnym zarządcą cmentarza; umowa Miasta
Poznania ze spółdzielnią pracy;
- umowa Miasta Warszawy z prywatnym wydawcą gazet na kolportowanie
w sieci transportu publicznego
- umowa gminy z zarządcą przygranicznego targowiska
45
45
Wyłączenia
y ą
spod zakazu zawierania porozumień
" Wyłączenia indywidualne porozumień o mniejszym znaczeniu
W ł i i d id l i ń i j i
( porozumienia bagatelne ) - art. 7 (ma ograniczone zastosowanie)
" Wyłączenia indywidualne porozumień spełniających przesłanki
określone w art. 8 ust. 1 ( porozumienia racjonalizatorskie )
" Wyłączenia grupowe  obecnie w ramach pięciu rozporządzeń
Rady Ministrów (charakter czasowy: do 2011, 2015; potem ew. ponowne wyłączenia)
y (y p y ą
p )
(wyłączenia te obejmują: niektóre porozumienia pomiędzy przedsiębiorcami
prowadzącymi działalność ubezpieczeniową, w sektorze pojazdów samochodowych,
dotyczące transferu technologii specjalizacyjne i badawczo-rozwojowe oraz niektóre
dotyczące transferu technologii, specjalizacyjne i badawczo-rozwojowe oraz niektóre
wertykalne)
46
46
Rodzaje decyzji Prezesa UOKiK
jy j
w sprawach praktyk ograniczających konkurencję
1. o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję
i nakazującą zaniechanie jej stosowania (art. 10)
ją ą j j ( )
2. o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję
i stwierdzającą zaniechanie jej stosowania (art 11)
i stwierdzającą zaniechanie jej stosowania (art. 11)
3. Tzw.  decyzja zobowiązująca (art. 12)
4. Umorzenie postępowania (art. 105 kpa)
47
47
Rodzaje sankcji
1. Sankcja administracyjna
(zakaz dalszego stosowania praktyk)
2. Sankcja karno-administracyjna
(kara pieniężna)
(kara pieniężna)
3. Sankcja cywilnoprawna
( i ż ść ś iil h)
(nieważność czynności cywilnoprawnych)
48
48
Rodzaje i wysokość kar pieniężnych
" Kara za naruszenie zakazu
określonego w art. 6 lub w art. 9 (stosowanie praktyk)
do 10% przychodu przedsiębiorcy
" Kara  porządkowa (nieudzielenie informacji, brak
współdziałania podczas kontroli)
do 50.000.000 euro
" Za niewykonanie decyzji (lub postanowienia)
PUOKiK l b k d
Prezesa UOKiK lub wyroku sądu
do 10.000 euro za każdy dzień zwłoki
" Dla świadka lub osoby pełniącej funkcję
" Dla świadka lub osoby pełniącej funkcję
kierowniczą, a także dla osoby reprezentującej kontrolowanego
do 50-krotności przeciętnego wynagrodzenia
49
49
Ustalanie wysokości kary pieniężnej dla gminy
" Kara za naruszenie zakazu określonego w art. 6
Kara za naruszenie zakazu określonego w art 6
lub w art. 9 (stosowanie praktyk) do 10% przychodów
Dochody  z działalności ,  dochody z majątku ,  pozostałe
y  ,  y ją ,  p
dochody (Gmina Lublin, 160 tys. zł)
" Kara  porządkowa
K dk 
(4.700 za nieudzielenie informacji przez gminę Czerwonak)
" Za niewykonanie decyzji (lub postanowienia)
Prezesa UOKiK lub wyroku sądu
(650 tys. zł dla gminy Gliwice; 1.000.000 zł dla MPWiK w Warszawie)
50
50
Miarkowanie kar pieniężnych
" Zasady określone w ustawie: w szczególności
okres, stopień oraz okoliczności naruszenia
kt i ń k li ś ii
przepisów ustawy, a także uprzednie naruszenie
przepisów ustawy
i ó t
" Wyjaśnienia Prezesa UOKiK ( kalkulator kar )
W j ś i i P UOKiK ( k lk l t k  )
naruszenia b. poważne: 1-3%
naruszenia poważne: 0,2-1% +/- [0-80%] + [0-200/0-100%] +/- [0-50%] = kara
i ż 0 2 1% / [0 80%] [0 200/0 100%] / [0 50%] k
pozostałe naruszenia: 0,01-0,2%
Maksymalnie: 10% przychodów przedsiębiorcy
w roku poprzedzającym wydanie decyzji
51
51
Program łagodzenia kar ( leniency )
"  Świadek koronny w postępowaniu przed Prezesem
Ś
UOKiK
" Możliwość uniknięcia lub obniżenia kary pieniężnej
M żli ść ik i i l b b iż i ki i ż j
" Możliwość uprzedniego sprawdzenia dostępności
 Statusu A
Statusu A
" Obowiązek współpracy z Prezesem UOKiK
" Właściwe przepisy:
" Właściwe przepisy:
 Art. 109 ustawy antymonopolowej
 Rozporządzenie Rady Ministrów z 26.01.2009 r.
R d i R d Mi i t ó 26 01 2009
 Wyjaśnienia Prezesa UOKiK
52
52
Postępowania
Postępowania
w sprawach praktyk ograniczających konkurencję
Takie same zasady dotyczą postępowań:
y y ą p ęp
a) w sprawach porozumień ograniczających
konkurencję
konkurencję (za wyjątkiem procedury  leniency )
b) w sprawach nadużywania pozycji dominującej
na rynku
k
53
Postępowanie wyjaśniające
" Cel: wstępne ustalenie, czy nastąpiło naruszenie
przepisów ustawy uzasadniające wszczęcie
postępowania antymonopolowego w tym czy sprawa
postępowania antymonopolowego, w tym, czy sprawa
ma charakter antymonopolowy
" Nie zawsze jest konieczne (można od razu wszcząć
Nie zawsze jest konieczne (można od razu wszcząć
postępowanie antymonopolowe)
" Niepo o ać d u ej 30 d , a sp a ac
e powinno trwać dłużej niż 30 dni, a w sprawach
szczególnie skomplikowanych - nie dłużej niż 60 dni od
dnia jego wszczęcia
54
54
Postępowanie antymonopolowe
" Zasadnicze postępowanie w sprawach praktyk
ograniczających konkurencję
" W sprawach praktyk wszczynane jedynie z urzędu
W h kt k j d i d
" Ale każdy może zgłosić Prezesowi UOKiK na piśmie
zawiadomienie dotyczące podejrzenia stosowania
zawiadomienie dotyczące podejrzenia stosowania
praktyk ograniczających konkurencję wraz z
uzasadnieniem (swoisty  donos )
u asad e e (s o s y  do os )
" Powinno być zakończone nie póz
niej niż w terminie
5 miesięcy od dnia jego wszczęcia (można je jednak
ę y j g ę ( j j
przedłużyć na zasadach określonych w kpa)
55
55
Dowody w postępowaniu
" oryginał dokumentu lub jego poświadczona kopia
" dokument sporządzony w języku obcym - poświadczone
przez tłumacza przysięgłego tłumaczenie na język polski
" zeznania świadków
i ś i dkó
" opinia biegłego
" opinia jednostki naukowej
i i j d ki k j
56
56
Kontrola przedsiębiorcy
p ę y
w szczególności tzw. Dawn raid
" W toku postępowania przed Prezesem Urzędu może być
przeprowadzona przez upoważnionego pracownika
Urzędu lub Inspekcji Handlowej kontrola u każdego
przedsiębiorcy w zakresie objętym tym postępowaniem
d i bi k i bj tt t i
" Zasady kontroli  określa ustawa o ochronie
konkurencji i konsumentów oraz przepisy ustawy o
konkurencji i konsumentów oraz przepisy ustawy o
swobodzie działalności gospodarczej
(A t 105 t t l j)
(Art. 105a ustawy antymonopolowej)
57
57
Przeszukanie w toku kontroli
Kontrolujący w toku kontroli może również dokonać przeszukania
ją y p
pomieszczeń lub rzeczy, za zgodą sądu ochrony konkurencji i
konsumentów, udzieloną na wniosek Prezesa Urzędu.
" Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie poważnego naruszenia
przepisów ustawy, w szczególności wtedy, gdy mogłoby dojść do
zatarcia dowodów, z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1, Prezes
Urzędu może wystąpić przed wszczęciem postępowania
antymonopolowego.
" Sąd ochrony konkurencji i konsumentów wydaje w ciągu 48 godzin
S d h k k ji i k tó d j i 48 d i
postanowienie w sprawie, o której mowa w ust. 1. Na postanowienie
sądu ochrony konkurencji i konsumentów nie przysługuje zażalenie.
(Art. 105c ustawy antymonopolowej)
58
58
Przeszukanie odrębne
Jeżeli istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że w
l k l i k l l b j ki k l i k i i i
lokalu mieszkalnym lub w jakimkolwiek innym pomieszczeniu,
nieruchomości lub środku transportu są przechowywane
przedmioty, akta, księgi, dokumenty i inne informatyczne nośniki
danych w rozumieniu przepisów o informatyzacji działalności
podmiotów realizujących zadania publiczne, mogące mieć wpływ
na ustalenie stanu faktycznego istotnego dla prowadzonego
postępowania, sąd ochrony konkurencji i konsumentów może, na
wniosek Prezesa Urzędu, udzielić zgody na przeprowadzenie
przeszukania, w tym na dokonanie zajęcia przedmiotów
mogących stanowić dowód w sprawie, przez funkcjonariuszy
Policji.
" Czynności dokonuje Policja na polecenie sądu ochrony
y jj p ą y
konkurencji i konsumentów
(Art. 91 ustawy antymonopolowej)
59
59
Odwołanie od decyzji Prezesa UOKiK
" Od decyzji Prezesa Urzędu przysługuje odwołanie do Sądu
Od d ji P U d ł j d ł i d S d
Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) w terminie
dwutygodniowym od dnia jej doręczenia (art. 81 ust. 1 ustawy
antymonopolowej)
" Jeżeli Prezes Urzędu uzna odwołanie za słuszne może nie
" Jeżeli Prezes Urzędu uzna odwołanie za słuszne, może - nie
przekazując akt sądowi - uchylić albo zmienić swoją decyzję
w całości lub w części, o czym bezzwłocznie powiadamia stronę,
przesyłając jej nową decyzję, od której stronie przysługuje
ł j j j dj dktó j t i ł j
odwołanie
(art. 81 ust. 3 ustawy antymonopolowej)
60
60
Odwołanie od wyroku SOKiK
" Od wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 
przysługuje apelacja do Sądu Apelacyjnego
przysługuje apelacja do Sądu Apelacyjnego
" Od wyroku Sądu Apelacyjnego przysługuje skarga
Od wyroku Sądu Apelacyjnego przysługuje skarga
kasacyjna do Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy
S dA l j
Sąd Apelacyjny
SOKiK
Prezes UOKiK
61
61
Krajowe a wspólnotowe
jp
prawo konkurencji
" Dwa systemy prawa: prawo krajowe i wspólnotowe
(obowiązują równolegle)
(obowiązują równolegle)
" Wspólnotowe reguły konkurencji:
art 81 i 82 (oraz art 86) TWE
art. 81 i 82 (oraz art. 86) TWE
" Kompetencje Komisji Europejskiej
" Możliwość stosowania ww. przepisów przez Prezesa
UOKiK
62
62
Reguły kolizyjne
g yyj
i współpraca organów
Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2003
p ą y ( )
z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie
wprowadzenia w życie reguł konkurencji
wprowadzenia w życie reguł konkurencji
ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu
63
63
Pytania?
y
64
64
DZI
KUJ

DZI
KUJ

ZA UWAG

65
65