OPRACOWANIE: URSZULA MAA
EK
WIEDZA O SPOA
ECZEC
STWIE
Arkusz I
Czas pracy 120 minut
Instrukcja dla zdajÄ…cego
1. Proszę sprawdzić, czy arkusz zawiera 20 stron. Ewentualny brak należy zgłosić
przewodniczącemu zespołu nadzorującego.
2. Proszę uważnie czytać wszystkie polecenia.
3. Odpowiedzi trzeba zapisywać czytelnie w miejscu na to przeznaczonym przy każdym
zadaniu.
4. Należy pisać tylko długopisem (piórem) w kolorze czarnym. Nie można używać ołówka.
5. Nie wolno używać korektora.
6. Błędne zapisy należy wyraz
nie przekreślić. Nie wolno poprawiać na zapisanej już treści.
Wszelkie notatki należy sporządzać tylko w brudnopisie, który nie będzie oceniany.
7. Obok każdego zadania podana jest maksymalna liczba punktów, które można uzyskać za
jego poprawne rozwiÄ…zanie.
Życzymy powodzenia!!!!
Ogólna punktacja/ wpisuje egzaminator (nauczyciel sprawdzający pracę):
Nr zadania Suma
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Maksymalna
liczba 2 2 10 4 2 2 11 5 15 2 7 8 10 80
punktów
Uzyskana
liczba
punktów
Zadanie 1 (2 pkt)
Uzupełnij schemat wyjaśniając znaczenie poszczególnych rodzajów pluralizmu. Wpisz
odpowiedzi w miejsce kropek.
PLURALIZM
SPOA
ECZNY POLITYCZNY EKONOMICZNY IDEOLOGICZNY
.................................... .................................... .................................... ....................................
.................................... .................................... .................................... ....................................
.................................... .................................... .................................... ....................................
.................................... .................................... .................................... ....................................
.................................... .................................... .................................... ....................................
.................................... .................................... .................................... ....................................
.................................... .................................... .................................... ....................................
Zadanie 2 (2 pkt)
Połącz poszczególne funkcje konstytucji z ich opisami wstawiając literę obok odpowiedniej
cyfry.
Funkcje konstytucji:
1) prawna,
2) integracyjna,
3) organizatorska,
4) programowa,
5) wychowawcza
A) Konstytucja służy integracji całego społeczeństwa.
B) Konstytucja stanowi podstawę całego systemu prawa.
C) Konstytucja jest odzwierciedleniem pewnego systemu wartości i przekonań.
D) Konstytucja określa zasady organizacji i funkcjonowania państwa,
przedstawia strukturę wewnętrzną państwa.
E) Konstytucja określa kierunki rozwoju państwa.
1) .... 2) .... 3) .... 4) .... 5) ....
Zadanie 3 (10 pkt)
Część A
Do poszczególnych kryteriów podaj rodzaje konstytucji wpisują ich nazwy w miejsce kropek.
Na przykład:
1) forma konstytucji:
konstytucja pisana, konstytucja niepisana;
2) sposób uchwalenia konstytucji:
.......................................................................................................................
3) treść i zakres uregulowań zawartych w konstytucji:
.......................................................................................................................
4) sposób, tryb wprowadzania zmian w konstytucjach:
.......................................................................................................................
5) czas obowiÄ…zywanie:
.......................................................................................................................
2
Część B.
Wpisz w miejsca kropek daty roczne uchwalenia wymienionych polskich konstytucji:
1) Konstytucja 3 Maja ........
2) Konstytucja marcowa .......
3) Konstytucja PRL ........
Część C.
Przeczytaj poniższy fragment Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997r. i odpowiedz na pytania
zamieszczone w tabeli pod tekstem.
Rozdział XII
ZMIANA KONSTYTUCJI
Art. 235.
1. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby
posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej.
2. Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu
przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat.
3. Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż
trzydziestego dnia od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy.
4. Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w
obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością
głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.
5. Uchwalenie przez Sejm ustawy zmieniającej przepisy rozdziałów I, II lub XII Konstytucji
może odbyć się nie wcześniej niż sześćdziesiątego dnia po pierwszym czytaniu projektu tej
ustawy.
6. Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII, podmioty
określone w ust. 1 mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat,
przeprowadzenia referendum zatwierdzajÄ…cego. Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te
zwracają się do Marszałka Sejmu, który zarządza niezwłocznie przeprowadzenie referendum
w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku. Zmiana Konstytucji zostaje przyjęta, jeżeli za tą
zmianą opowiedziała się większość głosujących.
7. Po zakończeniu postępowania określonego w ust. 4 i 6 Marszałek Sejmu przedstawia
Prezydentowi Rzeczypospolitej uchwalonÄ… ustawÄ™ do podpisu. Prezydent Rzeczypospolitej
podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w
Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
Tabela nr 1
1) Kto ma inicjatywÄ™ ustawodawczÄ… w sprawie zmiany Konstytucji RP?
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
2) Jaką większością uchwala Sejm ustawę o zmianie Konstytucji RP?
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
3
3) Jaką większością uchwala Senat ustawę o zmianie Konstytucji RP?
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
4) W jakich przypadkach zmiany Konstytucji RP jest możliwość przeprowadzenia
referendum zatwierdzajÄ…cego?
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
5) Kto może wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie referendum zatwierdzającego zmiany
w Konstytucji RP?
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Zadanie 4 (4 pkt)
Część A
Wymień wpisując w miejsce kropek instytucje (trzy) demokracji bezpośredniej:
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
Część B
Wpisz w tabelę po dwa argumenty za i przeciw głosowaniu w wyborach parlamentarnych
za pomocÄ… Internetu.
GÅ‚osowanie w wyborach parlamentarnych za pomocÄ… Internetu.
Argumenty za Argumenty przeciw
1)....................................................................... 1).......................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
2)....................................................................... 2).......................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
Część C
Napisz jak rozumiesz zasadę: rządy większości przy poszanowaniu praw mniejszości.
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Zadanie 5 (2 pkt)
Zbadaj prawdziwość poszczególnych zdań wstawiając w miejsce kropek Prawda (oznaczenie
- P) lub Fałsz (oznaczenie - F).
a) Prawo pierwotne UE stanowiÄ… akty wykonawcze wydawane przez instytucje Unii
Europejskiej.
4
b) Prawo wtórne UE stanowią traktaty założycielskie oraz póz
niejsze ich nowelizacje..
c) Filary UE to płaszczyzny współpracy i integracji państw członkowskich.
d) Euroregion to obszar współpracy nadgranicznej, obejmujący gminy z co najmniej dwóch
sąsiadujących ze sobą krajów.
e) Euroland to obszar UE, na którym obowiązuje waluta euro.
a) .....; b) .....; c) .....; d) .....; e) .....
Zadanie 6 (2 pkt)
Uzupełnij schemat wpisując odpowiednie informacje w miejsce kropek.
Prawo wyborcze w Polsce:
1) czynne prawo wyborcze oznacza 1) bierne prawo wyborcze oznacza
.......................................................................... ..........................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
2) prawo to przysługuje wszystkim 2) prawo to jest zróżnicowane i przysługuje
obywatelom państwa od .......... roku życia. (wymień cztery kategorie) ...............................
..........................................................................
..........................................................................
..........................................................................
Zadanie 7 (11 pkt)
Część A
Scharakteryzuj wymienione poniżej funkcje ideologii wpisując odpowiedzi w miejsce kropek
(po jednym elemencie charakterystyki).
Funkcje ideologii w społeczeństwie:
1) uprawomocniajÄ…ca
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
2) programowo- polityczna
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
3) poznawcza
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
4) integrujÄ…ca
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
5
Część B
Połącz poszczególne zasady z doktryną polityczną wpisując odpowiednią literę w miejsce
kropek.
Konserwatyzm: .................................................
Liberalizm: .................................................
Socjaldemokracja: .................................................
Chrześcijańska demokracja: .................................................
ZASADY:
A) podstawą życia społecznego nie są jednostki, ale tradycyjne wspólnoty; B) najbardziej
podstawową wartością jest wolność jednostki; C) każdy człowiek ma prawo samodzielnie
kształtować własne życie i dążyć do szczęścia zdefiniowanego na własny sposób;
D) najważniejszą wspólnotą jest rodzina, E) ideałem państwa jest państwo minimalne  silne,
praworzÄ…dne ale ograniczone w swoich kompetencjach jedynie do pilnowania porzÄ…dku
i spokoju obywateli; F) nierówności mają charakter naturalny, a pozbawione hierarchii
społeczeństwo nie mogłoby dobrze funkcjonować; G) dążenie do realizacji koncepcji państwa
opiekuńczego; H) korzystanie z wolności musi łączyć się z poczuciem odpowiedzialności
za swój duchowy rozwój i wspólnoty, do których się należy; I) grupy społeczne
i poszczególne osoby powinny sobie nawzajem pomagać, jednocząc się w pracy na rzecz
dobra wspólnego; J) nierówności mogą być usuwane stopniowo, dzięki wprowadzeniu reform
społecznych; K) niesprawiedliwości gospodarki rynkowej powinny być niwelowane
przez redystrybucję dóbr i dochodów oraz różnego rodzaju programy socjalne; L) podstawą
programu jest idea zawarta w katolickiej nauce społecznej.
Część C
Wpisz w tabelę po trzy argumenty za i przeciw koncepcji państwa opiekuńczego.
Koncepcja państwa opiekuńczego
Argumenty za Argumenty przeciw
1)....................................................................... 1).......................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
2)....................................................................... 2).......................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
3)....................................................................... 3).......................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
.......................................................................... ..........................................................................
Część D
Połącz postaci z zamieszczonymi poniżej stwierdzeniami (cytatami) wpisując w miejsce
kropek odpowiedniÄ… cyfrÄ™.
6
Stwierdzenie autor
niewidzialna ręka rynku ...............
wojna wszystkich ze wszystkimi ...............
lud poddany prawom, winien być ich twórcą ...............
równość jest znamieniem upadku ...............
trójpodział władz ...............
1) Adam Smith, 2) Jan Jakub Rousseau, 3) Charles Louis Monteskiusz, 4) Fryderyk
Nietzsche, 5) Tomasz Hobbes
Zadanie 8 (5 pkt)
Część A
Przedstaw swój pogląd na temat: Czy członkostwo Polski w Unii Europejskiej jest
zagrożeniem dla jej suwerenności? Uzasadnij swoje stanowisko czterema argumentami.
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Część B
Zdefiniuj pojęcia wpisując odpowiedzi w miejsce kropek:
1) geopolityka
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
2) racja stanu
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Zadanie 9 (15 pkt)
Część A.
Obok poszczególnych lat związanych z powstaniem i rozszerzeniem NATO, wpisz nazwy
państw europejskich, a następnie zaznacz je przyporządkowaną wcześniej cyfrą arabską na
mapie.
7
Rok Nazwy państw tworzących NATO
1) ...................; 2) ...................; 3) ...................; 4) ...................; 5) ...................;
1949
6) ...................; 7) ...................; 8) ...................; 9) ...................; 10) ....................
11) ...................; 12) ....................
1952
13) ...................;
1955
14) ...................;
1982
15) ...................; 16) ...................; 17) ...................
1999
18 ) ...................; 19) ...................; 20) ...................; 21) ...................;
2004
22) ...................; 23) ...................; 24) ...................;
Współczesna mapa Europy
Część B
Posługując się oznaczeniami państw w Części A zadania dziewiątego wymień (wpisując
w miejsce kropek odpowiednią cyfrę przyporządkowaną do państw), te które:
1) należą do Unii Europejskiej .........................................................................................
2) nie należą do Unii Europejskiej ...................................................................................
8
Część C
Wymień i wpisz w miejsce kropek elementy (dwa) nowej polityki NATO po zakończeniu
zimnej wojny:
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Część D
Uporządkuj wskazane ograny NATO wpisując odpowiednią literę do naczelnych organów
politycznych lub wojskowych.
a) Rada Północnoatlantycka, b) Grupa Planowania Regionalnego Kanada - USA, c) Komitet
Wojskowy, d) Sekretariat na czele z Sekretarzem Generalnym, e) Komitet Planowania
Obrony.
NACZELNE ORGANY POLITYCZNE: ...................................................................................
NACZELNE ORGANY WOJSKOWE: ...................................................................................
Część E
Zajmij stanowisko w sprawie: Czy społeczność międzynarodowa ma prawo ingerencji
w konflikty zachodzące w granicach suwerennych państw? Odpowiedz
uzasadnij
w oparciu o dwa argumenty
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
Zadanie 10 (2 pkt)
Po przeczytaniu biogramów wpisz w miejsce kropek imiona i nazwiska znanych polityków.
1) Sekretarz Generalny KC PZPR, inicjator pierestrojki, pierwszy i ostatni prezydent
ZSRR, w 1990 roku otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla - .............................................
2) W latach 1981-1989 prezydent USA, poprzez konsekwentnÄ… politykÄ™ zagranicznÄ…
wymierzoną w  imperium zła (ZSRR) przyczynił się do jego upadku, jeden
z najpopularniejszych prezydentów USA - ......................................................................
3) W latach 1982  1998 kanclerz RFN, doprowadził do zjednoczenia Niemiec,
zwiÄ…zany z niemieckÄ… chadecjÄ… - ...........................................................................
Zadanie 11 (7 pkt)
Część A
Do podanych niżej opisów dopisz w miejsce kropek pełne nazwy organizacji, które im
odpowiadajÄ….
9
1) System współpracy państw członkowskich
mający zapewnić im pokojowe rozwiązywanie
...................................................
konfliktów, powstały w wyniku przekształcenia
w 1994 roku.
2) Największa międzyrządowa organizacja
współpracy politycznej w Europie, działająca
od 1949 roku, koncentrujÄ…ca siÄ™ na ochronie
...................................................
praw człowieka i propagowaniu standardów
demokracji liberalnej.
Część B
Odpowiedz na poniższe pytania dotyczące wymienionych w Części A zadania organizacji.
Odpowiedzi wpisz w miejsce kropek.
1) Jakie warunki należy spełnić aby zostać członkiem organizacji opisanej w punkcie 2
części A zadania 11? Wymień dwa warunki.
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
Od którego roku Polska jest członkiem tej organizacji?
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
2) Wymień i wpisz w miejsce kropek dwie misje organizacji opisanej w punkcie 1 części
A zadania 11.
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
Zadanie 12 (6 pkt)
Zapoznaj się z zamieszczonymi poniżej materiałami i wykonaj polecenia.
Część A
Badanie CBOS  Bezrobotni o swojej sytuacji życiowe Warszawa kwiecień 2005r.
10
Materiał 1
1) Jaki procent badanych deklaruje w 2005r, że jest bezrobotnymi dłużej niż rok?
......................................................................................................................................................
2) Jaki charakter ma polskie bezrobocie? Odpowiedz w oparciu o materiał nr 1.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Materiał 2
3) Wymień cztery najczęściej wymieniane z
ródła utrzymania osób bezrobotnych w 2005
roku.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
11
Materiał 3
4) Porównaj kwalifikacje bezrobotnych i osób zatrudnionych w oparciu o materiał nr 3.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Część B
Badanie CBOS  Polacy wobec bezrobocia w swoim miejscu zamieszkania
(zróżnicowania terytorialne) Warszawa styczeń 2005r.
Materiał nr 1
W jaki sposób Polacy oceniają sytuację na rynku pracy w swoim miejscu zamieszkania?
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
12
Zadanie 13 (10 pkt)
Przygotuj wystąpienie, które będzie Twoim głosem w dyskusji na temat: Sytuacji
młodych ludzi na rynku pracy. Przedstaw swoją propozycję rozwiązania problemu.
Przygotowane wystąpienie wygłosisz podczas spotkania, w którym będą uczestniczyć
przedstawiciele pracodawców, administracji samorządowej i rządowej (wojewoda). Pamiętaj
o odpowiednich zwrotach skierowanych do zebranych, a także uwzględnieniu aspektów
społecznych oraz ekonomicznych omawianego problemu. Na poparcie swoich racji
wykorzystaj między innymi materiały zawarte arkuszu egzaminacyjnym.
13
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
14
Brudnopis
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
15
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA
ARKUSZ I (80 pkt)
Schemat punktowania
Numer
Model odpowiedzi
Zasady przyznawania Punkty
zadania
punktów za zadanie
1 Pluralizm społeczny oznacza wielką liczbę Za wskazanie dwóch 2 pkt
konkurujących, zróżnicowanych grup; jednostki definicji 1 pkt; max 2
należące do poszczególnych grup zajmują różne pkt.
(nierówne) pozycje społeczne.
Pluralizm polityczny wiąże się z istnieniem
systemów wielopartyjnych; zróżnicowanie
polityczne to inaczej wolna gra sił politycznych,
prawo do wypowiadania siÄ™ i do prezentowania
własnych poglądów.
Pluralizm ekonomiczny oznacza, istnienie różnych
form własności, mechanizmów rynkowych i
konkurencji.
Pluralizm ideologiczny oznacza wielość
konkurujÄ…cych ze sobÄ… ideologii, nie ma jednej z
góry narzuconej wszystkim ideologii.
Należy uznać inne odpowiedzi świadczące o
zrozumieniu przez zadającego pojęć.
2 1) B, 2) A, 3) D, 4) E, 5) C. 1 pkt za 3 prawidłowe 2 pkt
przyporzÄ…dkowania,
za 5  2 pkt.
3 Część A Za 2 prawidłowe 2 pkt
Do poszczególnych kryteriów podaj rodzaje wskazania 1 pkt,
konstytucji wpisujÄ… ich nazwy w miejsce kropek. za 4- 2 pkt.
1) forma konstytucji:
konstytucja pisana, konstytucja niepisana;
2) sposób uchwalenia konstytucji:
konstytucja uchwalona (obywatelska), konstytucja
nadana (oktrojowana)
3) treść i zakres uregulowań zawartych w
konstytucji:
konstytucja niepełna (mała), konstytucja pełna
4) sposób, tryb wprowadzania zmian w
konstytucjach:
konstytucja sztywna; konstytucja elastyczna (giętka)
5) czas obowiÄ…zywanie:
konstytucja stała, konstytucja czasowa (okresowa).
3 Część B 0  1 pkt 1 pkt
1) Konstytucja 3 Maja 1791
2) Konstytucja marcowa 1921
3) Konstytucja PRL 1952
16
3 Część C 5 pkt
1) 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat, 0  1 pkt
Prezydent RP;
2) większością 2/3 w obecności co najmniej 0  1 pkt
połowy ustawowej liczby posłów;
3) bezwzględną większością głosów w 0  1 pkt
obecności co najmniej połowy ustawowej
liczby senatorów;
4) Jeżeli zmiany dotyczą przepisy rozdziałów I, 0  1 pkt
II, XII;
5) 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat, 0  1 pkt
Prezydent.
4 Część A 1 pkt
weto ludowe, inicjatywa ludowa (obywatelska, 0  1 pkt
ustawodawcza), referendum.
4 Część B 1 pkt za wskazanie 2 pkt
Przykładowe argumenty: jednego argumentu za
ZA: możliwość głosowania bez wychodzenia z i jednego argumentu
domu; łatwość w obliczaniu i przetwarzaniu danych; przeciw. Max 2 pkt.
mniejsze koszty, wówczas nie musiałoby być tak
wiele komisji wyborczych; zachęcenie do
głosowania ludzi młodych, którzy są w dużej mierze
użytkownikami Internetu, a z drugiej strony rzadko
angażują się w politykę.
PRZECIW: możliwość sfałszowania wyborów;
ograniczony mimo wszystko dostęp do Internetu;
bariera jakÄ… jest Internet dla ludzi starszych;
wprowadzenie takiego systemu głosowania w
pierwszym roku byłoby bardzo kosztowne i niosłoby
ze sobą wiele niepewności.
Należy uznać inne odpowiedzi zgodne z
rzeczywistością.
4 Część C
W odpowiedzi zdający powinien wskazać, że w 0  1 pkt 1 pkt
rządach większości może także kryć się zagrożenie 
tyrania większości. Dlatego ograniczona władza
większości pozwala uniknąć zarówno arbitralnej
władzy jednostki, jak i arbitralnej tyrani większości.
Należy uznać inne odpowiedzi świadczące o
zrozumieniu zasady przez zdajÄ…cego
5 a) F; b) F; c) P; d) P; e) P. 1pkt za 3 poprawne 2 pkt
wskazania;
za 5  2 pkt,
6 Czynne prawo wyborcze 0  1 pkt 2 pkt
1) czynne prawo wyborcze oznacza prawo
głosowania w wyborach (prawo do wybierania władz
państwowych);
2) prawo to przysługuje wszystkim obywatelom
państwa od 18 roku życia.
Bierne prawo wyborcze: 0  1 pkt
1) bierne prawo wyborcze oznacza prawo
17
kandydowania w wyborach (prawo do bycia
wybranym do władz państwowych);
2) prawo to jest zróżnicowane i przysługuje do Sejmu
od 21 r.ż., do Senatu od 30 r.ż.,, na Prezydenta od 35
r.ż., na radnego od 18 r.ż.
7. Część A 1pkt za 2 poprawne 2 pkt
Funkcje ideologii: charakterystyki;
1) uprawomocniająca  określenie racji w imię, za 4  2 pkt
których dane ugrupowanie (partia polityczna)
angażuje się w politykę; wartości wyznaczane w
ideologii nadajÄ… uprawomocnienie, legitymizacjÄ™
w walce politycznej.
2) programowo- polityczna  ideologie wpływają
na kształt programów politycznych, na
wybierane cele i wartości
3) poznawcza  ideologie tworzÄ… i upowszechniajÄ…
określony obraz świata, co daje jednostce sposób
na poznanie i zrozumienie otaczajÄ…cej jÄ…
rzeczywistości
4) integrująca  łączy ludzi i powoduje, że
identyfikują się z określonymi poglądami
Należy uznać inne odpowiedzi świadczące o
zrozumieniu funkcji przez dajÄ…cego.
7 Część B
Konserwatyzm: 1 pkt za 3 poprawne 4 pkt
1) podstawą życia społecznego nie są jednostki, wskazania; Max 4 pkt.
ale tradycyjne wspólnoty,
2) najważniejszą wspólnotą jest rodzina,
3) nierówności mają charakter naturalny, a
pozbawione hierarchii społeczeństwo nie
mogłoby dobrze funkcjonować
Liberalizm:
1) najbardziej podstawową wartością jest
wolność jednostki,
2) każdy człowiek ma prawo samodzielnie
kształtować własne życie i dążyć do
szczęścia zdefiniowanego na własny sposób,
3) ideałem państwa jest państwo minimalne 
silne, praworzÄ…dne ale ograniczone w swoich
kompetencjach jedynie do pilnowania
porzÄ…dku i spokoju obywateli
Socjaldemokracja:
1) dążenie do realizacji koncepcji państwa
opiekuńczego
2) nierówności mogą być usuwane stopniowo,
dzięki wprowadzeniu reform społecznych,
3) niesprawiedliwości gospodarki rynkowej
powinny być niwelowane przez
redystrybucję dóbr i dochodów oraz różnego
rodzaju programy socjalne
18
Chrześcijańska demokracja:
1) podstawÄ… programu jest idea zawarta w
katolickiej nauce społecznej,
2) korzystanie z wolności musi łączyć się z
poczuciem odpowiedzialności za swój
duchowy rozwój i wspólnoty, do których się
należy,
3) grupy społeczne i poszczególne osoby
powinny sobie nawzajem pomagać,
jednoczÄ…c siÄ™ w pracy na rzecz dobra
wspólnego
7 Część C 3 pkt
Przykładowe argumenty Za wskazanie dwóch
ZA: edukacja i opieka społeczna powinny być argumentów za i
dostępne dla wszystkich obywateli niezależnie od przeciw 1 pkt, Max 
statusu materialnego; państwo opiekuńcze 3 pkt.
gwarantuje spokój społeczny, co zapobiega
konfliktom i napięciom; państwo opiekuńcze daje
gwarancje dla urzeczywistnienia swobód
obywatelskich; tradycyjne wspólnoty nie mogą
zaspokoić potrzeb jednostki, dlatego też niezbędna
jest rola opiekuńcza państwa; państwo opiekuńcze
odwołuje się do humanistycznych tradycji myśli
europejskiej i dlatego powinno być wprowadzone w
życie;
PRZECIW: państwo bardzo często, zamiast
pomagać najbardziej potrzebującym marnotrawi
środki na rozwój administracji, dlatego idea państwa
opiekuńczego jest fikcją; zobowiązania państwa
opiekuńczego nieustannie rosną tak jak potrzeby
obywateli, stąd trudności w ich sfinansowaniu;
państwo opiekuńcze pociąga za sobą wysokie
podatki, co zmniejsza np.inwestycje; państwo
opiekuńcze ingeruje w życie prywatne obywateli;
państwo opiekuńcze powoduje, że obywatele nie
chcą ponosić odpowiedzialności za siebie i innych i
zrzucają ją na państwo  bark zaangażowania
obywateli.
Należy uznać inne odpowiedzi zgodne z
rzeczywistością.
7 Część D Za poprawne 2 pkt
niewidzialna ręka rynku Adam Smith wskazanie 3 postaci
Lud poddany prawom, winien być ich twórcą Jan 1 pkt; za 5  2 pkt.
Jakub Rousseau
trójpodział władz Charles Louis Monteskiusz
równość jest znamieniem upadku Fryderyk
Nietzsche
wojna wszystkich ze wszystkimi Tomasz Hobbes
8 Część A 3 pkt
Za zajęcie stanowiska 1 pkt, za każde przytoczenie 0  3 pkt
19
dwóch argumentów 1 pkt. Max za całe zadanie 3 pkt.
8 Część B Za podanie jednej 2 pkt
Geopolityka  teoria wyjaśniania zjawisk definicji 1 pkt. Max 2
politycznych czynnikami geograficznymi, wg której pkt.
rozwój państwa oraz jego bezpieczeństwo jest
bezpośrednio uzależniony od czynników
geograficznych  położenia geograficznego.
Racja stanu  interes państwa, którym kierują się
władze, określając długofalowe cele polityczne i
podejmując działania prowadzące do ich realizacji;
za rację stanu uznaje się najczęściej zachowanie
suwerenności i integralności terytorialnej,
zapewnienie bezpieczeństwa państwa i jego pozycji
międzynarodowej.
Należy uznać inne poprawne odpowiedzi świadczące
o rozumieniu pojęcia.
9 Część A 6 pkt
1949  Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, 1 pkt za 4 poprawnie
Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Wielka Brytania, wskazane państwa na
WÅ‚ochy mapie i wg daty
1952  Grecja, Turcja, przystÄ…pienia. Max 6
pkt.
1955  RFN,
1982  Hiszpania,
1999  Polska, Czechy, Węgry,
2004  Bułgaria, Estonia, Litwa, A
otwa,
Rumunia, SÅ‚owacja, SÅ‚owenia.
9 Część B 1 pkt za 8 poprawnie 3 pkt
1) Belgia, Dania, Francja, Holandia, Luksemburg, wskazanych państw.
Portugalia, Wielka Brytania, WÅ‚ochy, Grecja, Max 3 pkt.
RFN (Niemcy), Hiszpania, Polska, Czechy,
Węgry, Estonia, Litwa, A
otwa, SÅ‚owacja,
SÅ‚owenia.
2) Islandia, Norwegia, Turcja, Bułgaria, Rumunia,
9 Część C 2 pkt
1) Program Partnerstwo dla Pokoju umożliwiający 1pkt za wskazanie
współpracę między NATO a krajami OBWE, w jednego elementu z
misjach pokojowych, operacjach listy. Max 2 pkt.
poszukiwawczych i ratowniczych
2) wspomaganie od 1992 roku wysiłków ONZ
służących pokojowemu rozwiązywaniu
konfliktów oraz wspieraniu porozumień
pokojowych (Siły Stabilizacyjne)
3) decyzje o wzmocnieniu zgodnie z
postanowieniami Traktatu z Maastricht,
europejskiego filaru sojuszu zwiÄ…zanego z
bezpieczeństwem i obroną
4) podjęcie współpracy z Rosją  Stała Wspólna
Rada NATO  Rosja i Ukraina
5) przyjęcie do sojuszu państw Europy
Åšrodkowej i Wschodniej
20
9 Część D Za dwa prawidłowe 2 pkt
NACZELNE ORGANY POLITYCZNE: a, d przyporzÄ…dkowania
NACZELNE ORGANY WOJSKOWE: b, c, e. 1 pkt, za 5  2 pkt.
9 Część E 0  2 pkt 2 pkt
Za zajęcie stanowiska 1 pkt, za przytoczenie dwóch
argumentów 1 pkt.
10 1) Michaił Gorbaczow Za dwa poprawnie 2 pkt
2) Ronald Regan wskazane imiona I
3) Helmut Kohl nazwiska 1 pkt; za
trzy  2 pkt.
11 Część A 2 pkt
1) Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w 0  1 pkt
Europie
2) Rada Europy 0  1 pkt
11 Część B 5 pkt
Pytanie 1 Za wskazanie jednego
1) przestrzeganie praworządności przez państwa warunku z listy 1 pkt.
członkowskie Max 2 pkt
2) przestrzeganie podstawowych praw człowieka i
podstawowych wolności,
3) zobowiązać się do współpracy w dążeniu do
osiągania celów i założeń Rady Europy
Od 1991r. Polska jest członkiem RE. 0  1 pkt
Pytanie 2
MISJE
1) w Gruzji polegajÄ…ca na uregulowaniu konfliktu Za wskazanie jednej z
w południowej Osetii i Abchazji, misji 1 pkt. Max 2 pkt.
2) w Estonii ułatwiająca dialog między władzami
estońskimi a ludnością rosyjską,
3) w Kosowie polegajÄ…ca na nadzorowaniu rozejmu
4) w Chorwacji mającą na celu łagodzić stosunki
narodowościowe i wspomagać budowę instytucji
demokratycznych
5) w Tadżykistanie, mającej ułatwić kontakty
między rządem a islamska opozycją.
Należy uznać inne odpowiedzi zgodne z
rzeczywistością.
12 Część A 6 pkt
pytanie 1
68% 0  1 pkt
pytanie 2
Polskie bezrobocie ma coraz bardziej charakter 0  1 pkt
bezrobocia długofalowego, o czym świadczy
deklaracja 54% badanych, że pozostają bezrobotnym
dłużej niż dwa lata.
pytanie 3
1) pozostają na utrzymaniu członków rodziny, 1 pkt za wskazanie
2) z prac dorywczych dwóch z
ródeł. Max - 2
21
3) z pomocy opieki społecznej, instytucji pkt.
charytatywnych, Kościoła,
4) z oszczędności
pytanie 4
(1)Kwalifikacje bezrobotnych są znacznie niższe niż 1 pkt za argument
osób mających zatrudnienie. (2) 61% pracujących pierwszy, 1 pkt za
potrafi obsługiwać komputer, gdy bezrobotnych przytoczenie danych
43%, podobnie jest w przypadku posiadania prawa procentowych w
jazdy (65% - pracujących deklaruje, 42% poszczególnych
bezrobotnych) napisania podania o pracÄ™, listu kategoriach.
motywacyjnego w języku obcym (29%, 21%), czy
dokształcania się na własny koszt (28%, 12%).
12 Część B 2 pkt
(1)Od ponad trzech lat badani krytycznie oceniajÄ… Za wskazanie
sytuację na lokalnym rynku pracy. (2)W styczniu pierwszej zależności
2005r. prawie jedna trzecia (30%) respondentów 1 pkt, za jedno
uważała, że w ich miejscowości lub okolicy nie ma uzasadnienie 1 pkt.
żadnej pracy, a ponad dwie piąte (43% -od grudnia
2004 spadek o 3 punkty) ocenia, iż trudno tam
znalez
ć jakiekolwiek zatrudnienie. (3) Co czwarty
badany (24%, wzrost o 2 punkty) uważa, że na
lokalnym rynku pracy można się gdzieś zatrudnić,
choć niełatwo jest o pracę odpowiednią.
Sporadycznie wyrażana jest opinia, że odpowiednią
pracę można znalez
ć bez większych problemów.
13 Do oceny przygotowanego wystawienia należy 10 pkt
zastosować następujące kryteria:
1) Jasno sformułowane stanowisko 0  1 pkt
2) Przedstawienie propozycji rozwiÄ…zania
problemu. 0  2 pkt
3) Uzasadnienie stanowiska w postaci argumentów
przemawiajÄ…cych na jego rzecz z
uwzględnieniem wymienionych w poleceniu
aspektów problemu:
A) społecznych 0  2 pkt
B) ekonomicznych 0  2 pkt
4) Właściwie wykorzystanie materiałów z arkusza. 0  1 pkt
5) Stopień preswazyjności wypowiedzi (zwroty 0  1 pkt
retoryczne, siła przekonywania)
6) Zgodność formy wypowiedzi z sytuacją 0  1 pkt
komunikacyjnÄ….
OPRACOWANIE: URSZULA MAA
EK
© CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ
©
©
©
22