Kraków, 12.03.2009
NIWELATOR
Piotr Barczyński
gr. 10 rok II
2008/09
Budowa niwelatora:
1. Libellowego.
Ustawiany podobnie jak teodolit na trójno\
nym statywie. Tak jak teodolit
podstawę stanowi spodarka (z trzema śrubami ustawczymi), na której jest
obrotowa alidada z lunetą, jednak ta nie ma ju\
mo\
liwości obrotu pionowego.
Czasem (w przypadku niwelatorów budowlanych) niwelator ma równie\
limbus
koła poziomego.
Poziomowanie niwelatora wykonuje się korzystając z libelli pudełkowej
znajdującej się na alidadzie przy pomocy śrub ustawczych. Dokładniejszy poziom
osi celowej mo\
na uzyskać korzystając z dokładniejszej libelli rurkowej przy
lunecie, przy u\
yciu śruby elewacyjnej.
Libella rurkowa (niwelacyjna) mo\
e być obserwowana przez specjalne
urządzenie pryzmatyczne lub bezpośrednio. Uzyskuje się poziom gdy obraz końców
pęcherzyka znajduje się w koincydencji.
2. Samopoziomującego.
Ró\
ni się od libellowego tym, \
e ma tylko libellę pudełkową, za pomocą
której poziomuje się ją wstępnie, natomiast tzw. kompensator pod wpływem siły
cię\
kości działającej na wahadło urządzenia, automatycznie ustawia układ
optyczny lunety w poziomie.
Odczyt polega na podaniu wartości jaką przecina na łacie pozioma kreska siatki
celowniczej (z dokładnością do 1mm stosując ogólnie przyjętą zasadę  na oko ).
Sprawdzanie warunków poziomości osi celowej
Na sprawdzenie składa się ciąg pewnych czynności. Najpierw ustawiamy na
pewnym obszarze, w pewnej odległości od siebie dwie łaty, potem ustawiamy niwelator w
połowie odległości. Poziomujemy i wykonujemy pomiar obu tyczek, przyjmując pierwszy
pomiar jako  wstecz , a drugi jako  wprzód . Poruszamy niwelatorem i ponownie
poziomujemy i wykonujemy pomiar. Następnie przestawiamy niwelator na 5m od łaty
oznaczonej przez nas jako  wstecz i ponownie poziomując wykonujemy dwa pomiary.
Obliczając wyniki, obliczamy ró\
nice między odczytem  wstecz i  wprzód poszczególnych
pomiarów, a następnie liczymy średnią z tych dwóch ró\
nic. Je\
eli średnie pomiarów w
połowie odległości i 5m od łaty  wstecz są takie same, znaczy to \
e oś celowa jest
wypoziomowana poprawnie.
Pomiary z ćwiczeń załączone oddzielnie
Wnioski:
Ró\
nice wysokości są prawdopodobnie spowodowane błędem osób trzymających łaty
(odchylenie łaty od pionu). Mo\
liwe jest równie\
i\
popełniliśmy błąd podczas odczytu
wartości z łat.
y
ródło:
 Zielina L., Jamka M.: Geodezja In\
ynieryjna. Podręcznik dla studentów wy\
szych szkół
technicznych, wydanie drugie, Kraków 2004