mgr Jolanta Sadek
MIEDNICA KOSTNA PELVIS
MIEDNICA  jest to pierścień kostny utworzony przez 4 kości:
1. kość krzyżową,
2. guzicznÄ…
3. i dwie kości miedniczne
Pierścień ten jest włączony między kręgi ruchome kręgosłupa, które dz
wiga wraz z ciężarem
całego ciała, a kończyny dolne, na których spoczywa.
Miednica  inaczej obręcz kończyny dolnej albo obręcz miedniczna.
KOŚĆ MIEDNICZNA OS COXAE
Składa się z 3 części, które dopiero u dorosłego tworzą jedną całość, a do okresu pokwitania
sÄ… od siebie oddzielone warstwÄ… chrzÄ…stki.
1
2 3
SÄ… to:
1. KOŚĆ BIODROWA os ilium - skierowana ku górze i do tyłu
2. KOŚĆ KULSZOWA os ischii - skierowana ku dołowi i do tyłu
3. KOŚĆ A
ONOWA os pubis - skierowana ku dołowi i do przodu
Kości te swoimi trzonami łączą się mniej więcej w środku kości miednicznej tworząc
panewkÄ™ acetabulum stawu biodrowego.
W budowie panewki wyróżnia się: rąbek panewki limbus acetabuli, dół panewki fossa
acetabuli, wcięcie panewki incisura acetabuli, powierzchnia księżycowata facies lunata.
KOŚĆ BIODROWA OS ILIUM
Stanowi największy odcinek kości miednicznej.
Składa się z dwóch części:
qð trzonu corpus ossis ilii
qð talerza ala ossis ilii
Granica między nimi jest zaznaczona na stronie wewnętrznej kresą łukowatą linea arcuata.
Trzon kości biodrowej stanowi mniejszą, zgrubiałą, dolną część kości.
Wytwarza on górny odcinek panewki (ok. 2/5).
1
Do powierzchni wewnętrznej i zewnętrznej trzonu przyczepiają się mięśnie: wewnętrznej 
włókna mięśnia zasłaniacza wewnętrznego, zewnętrznej  część mięśnia prostego uda.
Talerz kości biodrowej  stanowi większą, spłaszczoną, górną część kości, która
ogranicza bocznie miednicę większą.
Odróżniamy na nim:
Øð powierzchniÄ™ poÅ›ladkowÄ… facies glutea  zewnÄ™trznÄ…
Øð powierzchniÄ™ krzyżowo-miednicznÄ… facies sacropelvina 
wewnętrzną
Øð grzebieÅ„  crista iliaca
Øð 2 brzegi  przedni, tylny margo anterior, posterior
Øð Powierzchnia poÅ›ladkowa (zewnÄ™trzna), jest falista, z przodu lekko wypukÅ‚a, z tyÅ‚u
wklęsła, gładka. Powierzchnia ta służy za miejsce przyczepu 3 mięśni pośladkowych,
miejsca ich przyczepu odgraniczają kresy pośladkowe lineae gluteae.
Øð Powierzchnia krzyżowo-miedniczna, (wewnÄ™trzna), jest u doÅ‚u odgraniczona kresÄ…
łukowatą. Powierzchnia ta jest gładka i wklęsła, tworzy dół biodrowy fossa iliaca,
który jest miejscem przyczepu mięśnia biodrowego.
Ku tyłowi od dołu znajdują się: powierzchnia uchowata facies auricularis, (która
łączy się stawowo z powierzchnią uchowatą kości krzyżowej wytwarzając staw
krzyżowo-biodrowy articulatio sacroiliaca  staw płaski, o bardzo niewielkiej
ruchomości), guzowatość biodrowa tuberositas iliaca, która służy do przyczepu
więzadeł i mięśni.
Øð GrzebieÅ„ biodrowy  stanowi górny, zgrubiaÅ‚y brzeg talerza. Jest on wypukÅ‚y ku
górze i wygięty w kształcie litery S.
Rozpoczyna się wystającym ku przodowi, tępym kolcem biodrowym przednim
górnym spina iliaca anterior superior, a kończy kolcem biodrowym tylnym górnym
spina iliaca posterior superior.
Na grzebieniu możemy rozróżnić trzy równoległe listewki: wargę zewnętrzną labium
externum, kresę pośrednią linea intermedia, wargę wewnętrzną labium internum 
miejsca przyczepu mięśni.
Øð Brzeg przedni talerza koÅ›ci biodrowej jest wklÄ™sÅ‚y.
Poniżej kolca biodrowego przedniego górnego znajduje się kolec biodrowy przedni
dolny spina iliaca anterior inferior.
Brzeg przedni przechodzi w trzon kości łonowej tworząc z nim wyniosłość
biodrowo-Å‚onowÄ… eminentia iliopubica.
Øð Brzeg tylny talerza, krótki, ma również dwie wyniosÅ‚oÅ›ci.
Poniżej kolca biodrowego tylnego górnego znajduje kolec biodrowy tylny dolny spina
iliaca posterior inferior.
Brzeg tylny ku dołowi przechodzi w głębokie wcięcie kulszowe większe incisura
ischiadica major.
2
3
KOŚĆ KULSZOWA OS ISCHII
Tworzy tylny i dolny odcinek kości miednicznej.
Składa się z:
qð trzonu
qð gaÅ‚Ä™zi
Trzon kości kulszowej corpus ossis ischii  tworzy ok. 2/5 panewki.
Z brzegu tylnego trzonu sterczy ku tyłowi kolec kulszowy spina ischiadica.
Powyżej kolca znajduje się wcięcie kulszowe większe incisura ischiadica major, poniżej
(między guzem kulszowym)  wcięcie kulszowe mniejsze incisura ischiadica minor.
4
Do kolca przyczepiają się mięśnie i więzadło krzyżowo-kolcowe.
Poniżej wcięcia kulszowego, gruby odcinek trzonu, kształtu trójściennego ostrosłupa, zbiega
prawie pionowo ku dołowi i do tyłu.
Powierzchnia tylna tego odcinka, chropowata, tworzy guz kulszowy tuber ischiadicum,
wysłany podskórną tkanką tłuszczową.
W pozycji siedzącej miednica opiera się na tych guzach o podłoże.
Do guza przyczepiają się mięśnie i więzadło krzyżowo-guzowe.
Gałąz
kości kulszowej ramus ossis ischii  stanowi spłaszczoną, cienką część kości
kulszowej. Odchodzi od dolnej części trzonu prawie pod kątem prostym, biegnie
przyśrodkowo oraz do przodu, łącząc się z gałęzią dolną kości łonowej. Do powierzchni
wewnętrznej gałęzi przyczepia się m.in. mięsień poprzeczny głęboki krocza.
KOŚĆ A
ONOWA OS PUBIS
W jej skład wchodzą:
qð trzon
qð gaÅ‚Ä…z
górna ramus superior ossis pubis
qð gaÅ‚Ä…z
dolna ramus inferior
Trzon - tworzy ok. 1/5 panewki stawu biodrowego.
Razem z kością biodrową wytwarza wyniosłość biodrowo-łonową
Gałąz
górna - odchodzi od trzonu i kieruje się do przodu, ku dołowi i przyśrodkowo,
gdzie w płaszczyz
nie pośrodkowej łączy się z drugą kością łonową.
Na tylnym brzegu gałęzi występuje ostry grzebień pecten ossis pubis, który ku tyłowi
przedłuża się w kresę łukowatą.
Þð GrzebieÅ„ koÅ›ci Å‚onowej, kresa Å‚ukowata i wzgórek koÅ›ci krzyżowej wytwarzajÄ… kresÄ™
graniczną linea terminalis, która oddziela miednicę większą od miednicy mniejszej.
Na końcu przyśrodkowym brzegu przedniego  guzek łonowy tuberculum pubicum, przyczep
więzadeł: pachwinowego i łonowego górnego.
Fð GaÅ‚Ä…z
górna kończy się przyśrodkowo owalną, chropowatą powierzchnią
spojeniowÄ… facies symphysialis.
Powierzchnie spojeniowe Å‚Ä…czÄ… siÄ™ przez chrzÄ…stkozrost tworzÄ…c spojenie Å‚onowe 
symphysis pubica.
Powierzchnie spojeniowe, pokryte cienką warstwą chrząstki szklistej, łączą się z krążkiem
chrzÄ…stki włóknistej ®ð krążkiem miÄ™dzyÅ‚onowym.
Spojenie łonowe wzmocnione jest przez więzadła: więzadło łonowe górne ligamentum
pubicum superius rozpięte między guzkami łonowymi, więzadło łonowe łukowate
ligamentum arcuatum pubis (między gałęziami dolnymi, a krążkiem międzyłonowym).
W czasie ciąży i porodu ulega relaksacji.
Gałąz
dolna - biegnie od przyśrodkowego końca gałęzi górnej ku dołowi oraz bocznie
i łączy się z kością kulszową, tworząc łuk łonowy arcus pubis.
5
KÄ…t zawarty miÄ™dzy gaÅ‚Ä™ziami ®ð kÄ…t podÅ‚onowy angulus subpubicus.
U kobiet kąt jest prosty lub rozwarty, zaokrąglony, spojenie niskie. U mężczyzn kąt ostry,
spojenie wysokie.
Do gałęzi dolnej przyczepia się m.in.mięsień kulszowo-jamisty, część m. poprzecznego
głębokiego krocza oraz do brzegu przyśrodkowego (kresy łonowej) - u kobiet odnoga
łechtaczki, a u mężczyzn odnoga prącia.
Kości: kulszowa i łonowa ograniczają otwór zasłoniony foramen obturatum, pokryty
błoną zasłonową, przez której kanał przechodzą naczynia i nerw o tej samej nazwie.
POA

CZENIA MIEDNICY: spojenie łonowe, 2 stawy krzyżowo-biodrowe, szereg
połączeń więzozrostowych - służących do wzmocnienia stawów, zamknięcia otworów i wcięć
kości miednicy.
Pomimo nieznacznej ruchomości spojenie łonowe i stawy krzyżowo-biodrowe stanowią
ochronę pierścienia miednicy  osłabiają każdy wstrząs w czasie chodzenia, biegu, skoków.
MIEDNICA WI
KSZA pelvis major  jest szeroko otwarta ku górze i do przodu,
jej ścianę tylną tworzy kręgosłup lędz
wiowy, ściany boczne  talerze kości biodrowej. Bierze
udział w wytwarzaniu ścian jamy brzusznej.
W czasie ciąży w niej i ponad nią, w jamie brzusznej, znajduje się trzon macicy.
MIEDNICA MNIEJSZA pelvis minor  ograniczona przez kość krzyżową
i guziczną, kości kulszowe i część biodrowych, spojenie i kości łonowe. Tylna ściana
miednicy jest najdłuższa, przednia najkrótsza. Miednica mniejsza stanowi kostny kanał
rodny.
KOŚĆ KRZYŻOWA OS SACRUM
Powstaje ze zrośnięcia się 5 kręgów krzyżowych (około 20-25 r.ż.).
Kość krzyżowa dz
wiga ciężar górnej części ciała i przenosi go na kończyny dolne
za pośrednictwem obręczy biodrowej.
Kształt zbliżony do klina (trójkąta) skierowanego wierzchołkiem ku dołowi. Część górna to
podstawa basis ossis sacri, część dolna  wierzchołek apex ossis sacri.
Jest uwypuklona ku tyłowi (kyphosis sacralis), od wnętrza miednicy wklęsła.
Fð Ponieważ krÄ™gosÅ‚up lÄ™dz
wiowy jest wypukły do przodu, a kość krzyżowa do tyłu, to
na granicy piątego kręgu lędz
wiowego i podstawy kości krzyżowej powstaje kąt skierowany
wierzchołkiem do przodu, zwany kątem lędz
wiowo- krzyżowym angulus lumbosacralis =
120  170o.
Wierzchołek tego kąta leży na wzgórku  promontorium, utworzonym przez wpuklającą się
do przodu krawędz
krążka międzykręgowego leżącego między piątym kręgiem lędz
wiowym
(L5), a pierwszym kręgiem krzyżowym (S1).
W budowie kości krzyżowej wyróżnia się:
Øð podstawÄ™
Øð wierzchoÅ‚ek
Øð powierzchniÄ™ przedniÄ…  miednicznÄ… facies pelvina
Øð powierzchniÄ™ tylnÄ…  grzbietowÄ… facies dorsalis
6
Øð część Å›rodkowÄ…
Øð części boczne partes laterales
Powierzchnia przednia (miedniczna) jest gładka i wklęsła.
W części środkowej utworzona przez zrośnięte trzony kręgów. Miejsca zrośnięcia zaznaczone
są kresami poprzecznymi lineae transversae, sięgającymi bocznie do otworów krzyżowych
miednicznych foramina sacralia pelvina. Cztery pary tych otworów odgraniczają część
środkową kości krzyżowej od części bocznych; prowadzą one do kanału krzyżowego.
Wielkość ich zmniejsza się ku dołowi. Przez otwory te wychodzą gałęzie przednie nerwów
krzyżowych, wchodzą gałązki rdzeniowe tętnicy krzyżowej bocznej. Bocznie od otworów-
przyczepy mięśnia gruszkowatego.
Powierzchnia tylna (grzbietowa) jest wypukła ku tyłowi i ma szereg nierówności.
W linii środkowej przebiega grzebień krzyżowy pośrodkowy crista sacralis mediana,
w postaci 4 podłużnych guzków; powstał ze zrośniętych wyrostków kolczystych.
A
uki ostatniego guzka rozwijają się szczątkowo, nie dochodząc do linii pośrodkowej,
wskutek tego kanaÅ‚ koÅ›ci krzyżowej jest w odcinku dolnym otwarty od tyÅ‚u ®ð rozwór
krzyżowy hiatus sacralis.
Wyrostki stawowe kręgów krzyżowych zrastają się, tworząc grzebień krzyżowowy
pośredni crista sacralis intermedia. Od góry grzebień ten jest zakończony wyrostkami
stawowymi górnymi pierwszego kręgu krzyżowego, a od dołu rożkami krzyżowymi cornua
sacralia, które łączą się z rożkami kości guzicznej. Bocznie od otworów krzyżowych
grzbietowych foramina sacralia dorsalia leży grzebień krzyżowy boczny crista sacralis
lateralis, utworzony przez szczÄ…tkowe wyrostki poprzeczne.
Przez otwory grzbietowe wychodzą gałęzie tylne nerwów krzyżowych.
Części boczne: powierzchnia uchowata facies auricularis, ku tyłowi od niej guzowatość
krzyżowa tuberositas sacralis  przyczep więzadeł.
8ð WiÄ™zadÅ‚a wzmacniajÄ…ce staw krzyżowo-biodrowy:
-ð wiÄ™zadÅ‚a krzyżowo-biodrowe brzuszne (przednie) ligamenta sacroiliaca
ventralia (anteriora)
-ð wiÄ™zadÅ‚a krzyżowo-biodrowe grzbietowe (tylne) ligamenta sacroiliaca
dorsalna (posteriora),
-ð wiÄ™zadÅ‚a krzyżowo-biodrowe miÄ™dzykostne ligamenta sacroiliaca interossea,
-ð wiÄ™zadÅ‚o biodrowo-lÄ™dz
wiowe ligamentum iliolumbale
8ð WiÄ™zadÅ‚a Å‚Ä…czÄ…ce kość krzyżowÄ… z koÅ›ciÄ… kulszowÄ…:
-ð wiÄ™zadÅ‚o krzyżowo-guzowe ligamentum sacrotuberale,
-ð wiÄ™zadÅ‚o krzyżowo-kolcowe ligamentum sacrospinale
7
8
Podstawa kości krzyżowej: trzon 1. kręgu krzyżowego, łuk kręgu, wyrostki stawowe
górne  połączenie z L5.
A
uk z trzonem zamykają trójkątny otwór prowadzący do kanału krzyżowego canalis sacralis.
9
Wierzchołek kości krzyżowej skierowany ku dołowi owalną powierzchnią łączy się
z kością guziczną.
KOŚĆ GUZICZNA OS COCCYGIS
Inaczej ogonowa, to 4-5 szczątkowych kręgów. Kształt zbliżony do trójkąta.
Powierzchnia podstawy (Co1) łączy się z wierzchołkiem kości krzyżowej. Rożki guziczne
(szczątkowe wyrostki poprzeczne i stawowe górne) - z rożkami kości krzyżowej.
Pomiędzy 1 i 2, 2 i 3- połączenia chrzęstne, dalsze połączenia skostniałe.
U osób starszych wszystkie połączenia, także z kością krzyżową kostnieją.
10
11
12
13
PiÅ›miennictwo:ð
1. Bochenek Adam, Reicher Michał - Anatomia człowieka, tom 1
2. Michał Troszyński - Położnictwo: ćwiczenia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2009,
3. Grzegorz Bręborowicz - Położnictwo i ginekologia tom 1, PZWL, Warszawa
2005,
4. Grzegorz Bręborowicz - Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek.
PZWL, Warszawa 2002,
5. Willibald Pschyrembel, Joachim Dudenhausen - Położnictwo praktyczne i
operacje położnicze, PZWL, Warszawa 2003
6. Sobotta J. - Atlas anatomii człowieka, Tom 2
14