IMG87 (3)

przed, jsk i po uh opublikmniu. Wytyczanie ścisłej granicy pomiędzy etapu,,,. życia danych przed i po opublikowaniu jest nieco sztuczne, może jednak byt ufa, %| ucicgmic it względu ni (o, łc tradycyjne role i zadania bibliotek naukowych /„ %

0ją (i/miiii cyfrowymi danymi i publikacjami naukowymi wciął ^c0wpttMad/onydi dyskusjach iekspery-

:o»wPii«SliE#K A>y5wi^{Mmlem md} b^mvw ^,e * i

Imfycyjnt mit i sśiit biilM prflH    #f" Hi|Hl*'l»'mówglobilnych illN. Pnyaym mte IM

drnjf umieszczania się tv ?fc danych po opublikowaniu, a nowe role są _SlA'    V' 0 K₀nystywanajest ^naJ^c;P^acJ d<> iworzcillti skomplikowanych i wielkich

------_v .......... iąiuiiii iimunjm iwuwmi/ui /mu fJuuimwjnidjj. m|

ków, co pozwala bibliolebrzom na uczestnictwo w procesach ochrony danych, %. Role bibJiotetorzj i zarządzającego danymi, choć różne, majif wiele podobicij^ I imienia i opisania lycfi relacji przydamy może być model „prowincji wiedzy" .JJa

Miej ii' fanki! cyklu Miń naukowych rcalimmycliprz.ed publikowani^ Sc    V    działalności naukowej na dużą skalę. Nic wszystkie jednak badania

fdŁ JrL,. su w takiej skali, u nawet, gdy skala jest duża, występuje znaczne

stawiony przez Karen Baker i tace Millmnd (Baker, Millerami 2007). Mod^L prezentuje role i relacje pomiędzy zarządzaniem danymi, zarządzaniem lifniia^ ₍₍^,c'i informatyczną infrastrukturą nauki (nazywane prowincjami wiedzy), w zakresie naukowych realizowanych w rożnej skali, od małych do wielkich i od prostych d₀3 żonych, Prowincja zarządzania danymi skupia się na prostych danych i zautomaiy^^0, I nych, zróżnicowanych (od małych do dużych) strumieniach danych; obszar zarząd^ informacją zajmuje się wieloma odmiennymi rodzajami danych oraz tworzeniem rj|J* I między nimi; natomiast infrastruktura nauki rozciąga się pomiędzy archiwizacją j 3 I stępnianiem wielkich zasobów danych oraz złożonymi przepływami strumieni da_n J*

typowymi dla narodowych ośrodków informacji.    *•    |

Tworząc biblioteki cyfrowe, w których umieszczane są zdigitalizowane wersje t^. cyjnych publikacji posiadanych przez biblioteki, bibliotekarze stają się wydawcami py I blikacji cyfrowych. Publikacje oraz ich metadane są najczęściej dostępne dla nar;Jj    |

indeksujących wyszukiwarek. Ze względu na prawa autorskie w bibliotekach cyfro *J zazwyczaj publikowane są dzieła powstałe wystarczająco dawno. Bibliotekarze dok_0nił ją selekcji publikacji do zdigitalizowania, ich digitalizacji, przygotowują metadane (w publikują wersje cyfrowe poprzez ich umieszczenie w sieci, zazwyczaj udostępnij w trybie Opcn Access. W ramach tej działalności nie dokonują oni selekcji z punktu wj dzenia jakości publikacji; selekcja taka nic była także udziałem bibliotek tradycyjny gdyż dokonywał jej wydawca publikacji. Bibliotekarze, kiedyś i obecnie, dokonują ly^ selekcji z punktu widzenia potrzeb użytkowników; kiedyś kupowali, a teraz digitaijj 10, co uważają za warte udostępnienia użytkownikom w pierwszej kolejności. W ten sp j sób porządkują zasoby według kryterium udostępniania i dostępności (fizycznej i ,jg‘ leklualnej), na pierwszym mic sęu stawiając dokumenty, o które użytkownicy najczęściej pytają [Lancaster 2003, s. 138.    i

Inna forma działalności bibliotekarzy, związana z cyfrowym publikowaniem, ^ wiązać się z długotrwałą archiwizacją materiałów, powstających w wyniku działalno^ I naukowej. Materiały te w większości są obiektami tekstowymi, gromadzonymi w serw;, sach GBC, które funkcjonują niezależnie od klasycznego procesu publikowania,

\ co mogą zajmować różne miejsca w cyklu działalności naukowej, zarówno przed, jgL m i po publikacji, łącząc ze sobą obie części dokonanego tu rozdziału roli bibliotek nauW

■    wych. Istnieją na przykład plany tworzenia systemu repozytoriów lokalnych, gromadzą.

■    cych dane na wstępnych etapach ich istnienia, w^: połączeniu z repozytoriami centralnymi

■    przejmującymi te dane po przejściu do kolejnych etapów procesu publikowania, w c4

JJP 0°^iosowancj infrastruktury, sposobów działania oraz warunków wpól-l ^Jinanicj. Rola bibliotekarzy w przedsięwzięciach na wielki} skalę jest ró^fflll0P kreślona, na co składają się problemy z brakiem doświadczeń w obsłudze llvv danycb, stosowaniem wielkich mocy obliczeniowych i przetwarzania •^ijcli ^ ,_{hv v}v zakresie infrastruktury dla badań na średnią i małą skalę, często pro-_na podstawie miejscowych doświadczeń i zasad, stanowią odrębne za-

^jffiif ■ , jjuiyini, tworzonymi przez zespól badawczy i jednocześnie obsługa mfor-zespól wymaga większego rozproszenia pracowników, wykonujących te .yjpa ^ltf^°u_nie jak rozproszone są zasoby i użytkownicy globalnej biblioteki cyfrowej, jjjflifl' ^ ■ _s;jjej bibliotekarze. Stają się oni częścią zespołów badawczych, kołabora-pracownikami instytucji bibliotecznych, utrzymującymi tylko odległe relacje ofiP’^{11 n}‘kalli! nauki. Powoduje to wnikanie bibliotekarzy do środowisk naukowych,

/ P^raC°'^U1 noważny wpływ na działalność biblioteczną, powodując rozwój bibliotekarce    Taka tendencja zgodna jest z poglądami o potrzebie częstszego

J^ucze ^bliolek przez bibliotekarzy w poszukiwaniu relacji ze swoimi użytkowni-op^^cza _nj_c przychodzą już do bibliotek, bo nie mają takiej potrzeby. Relacje te są I®*. ₀₁₁₁ niezbędne dla rozumienia, a w rezultacie realizacji potrzeb użytkowników

^hiMrS2007,s.88].

P, ‘ wspomnieć o roli specyficznej grupy specjalistów - bibliotekoznawców. Tak, iadanie wiedzy z obsługiwanej dziedziny nauki może być istotne dla biblioteka-j* J gających danymi i publikacjami, również bibliotekoznawcy mogą przedstawiać ^e0łP P°M^{na rc,ac}i^c P^oni^^zy różnymi częściami zasobów publikacji nauko-i’|^l J _na wzorce postępowania podczas wyszukiwania i użytkowania informacji, a także możliwości długotrwałego i interdyscyplinarnego wykorzystania wyników badań. Za-pienia te mogą umknąć specjalistom z innych dziedzin wiedzy.

• Środowiskiem, w którym można spodziewać się znacznych zmian, a które przed tymi danami broni się najmocniej, jest środowisko wydawców komercyjnych. Część autorów piszących o przyszłości publikacji naukowych przewiduje całkowitą likwidację tej profesji, jako zbędnego pośrednika między autorem a użytkownikiem [Tenopir, King 2000]. Często łączy się te przepowiednie z przewidywaniami zaniku czasopism elektronicznych na rzecz repozytoriów lub innych sposobów publikowania elektronicznego.

Trudno jednak oczekiwać tak radykalnych zmian w przewidywalnym czasie. Wydawcy utrzymują swoją pozycję na rynku, z jednej strony dzięki opisanym już działaniom marketingowym, a z drugiej dzięki świadczeniu pewnej wartości dodanej, do której przyzwyczajeni są wszyscy korzystający i publikacji tradycyjnych, a która to wartość, według wymienionych autorów, nie jest niezbędna w środowisku cyfrowym. Oprócz samego publikowania, wydawcy świadczą usługi polegające na organizowaniu procesów prowadzących do selekcji tekstów odpowiadających ustalonym kryteriom poprawności (głównie poprzez recenzowanie) oraz redakcji technicznej i merytorycznej tekstu. Według Petera Subera, wydawcy oferują jednak wyraźnie mniejszą wartość dodaną niż autorzy i fundatorzy badań, jednocześnie żądając największych lub wyłącznych zysków, będąc powodem tworzenia sytuacji sztucznego niedoboru poprzez kontrolę dostępu [Suber M\ Być może wydawcy komercyjni w przyszłości zajmą się rozpowszechnianiem komercyjnych treści naukowych, przeznaczonych na sprzedaż, takich, jak specyfikacje

■    ich archiwizacji, Ponieważ główne cele tych przedsięwzięć - zapewnienie długotrw^;

■    obrony i archiwizacji materiałów naukowych są od dawna realizowane w bibliotekach

■    naukowych, mogą one uczestniczyć w tych przedsięwzięciach, wykonując prace pi.

■    gające na wyrażaniu semantyki heterogenicznych zasobów danych, dostarczaniu funkcji

■    obsługi użytkowników oraz stymulowaniu dystrybucji wyników badań naukowych,

1    naukowe mogą takie współpracować na podobnych zasadach z wydawcami

i    komercyjnymi, przejmując od nich dane przeznaczone do długotrwałej archiwizacji, Tego

i    ^działalność możebyć realizowana po formalnym opublikowaniu materiałów, a takie

¹    pewnego okresu, w którym zarządzanie nimi pozostawać będzie w mm

^dawcy (mowigwnlh,    ^k 116

L

217