r3

Kreska jako ślad gestu

1. Ponieważ forma kreski, pojętej jako wytwór kreślenia, ma znaczenie - odrębne od znaczenia linii - o tyle, o ile odbiega od formy tej linii, dla analizy danej kreski, pojętej jako składnik określonego układu linearnego, ważna jest nie tyle pełna charakterystyka jej wyglądu, co określenie tych cech, przez które od linii odbiega. Istotne jest, innymi słowy, w jaki sposób długość, kierunek, szybkość i inne cechy czynią kreskę czymś odrębnym od wyznaczanej przez nig linii i jak modyfikują sens tej linii.

10 Z tego punktu widzenia w kresce Bellmera znajdziemy tylko owe najprostsze, graniczne środki widzialności, o których pisał Yusho: kontrast ciemnej figury z jasnym tłem. Pozostałe właściwości kreski bowiem: długość, kierunek, kształt itd., pokrywają się z odpowiednimi cechami konturu.

12, 11 W rysunkach Poussina i Hubera natomiast, w których forma kreski zachowuje znaczną odrębność od formy linii, cechy kreski, pojętej jako wytwór kreślenia, w o wiele większym stopniu określają sens wyznaczanych konturów. W rysunku Hubera znajdujemy kreskę podobną do omawianej w poprzed-7 niej części szkicu kreski Durera. Elementem podstawowym jest - jak u Durera - nakreślony szybkim ruchem łuk. Niektóre kreski są po prostu łukami o mniejszej lub większej krzywiźnie - zależnie od funkcji kreski. W rysunku nieba na przykład znajdujemy obszary zbudowane z długich kresek zbliżonych kształtem do prostej, natomiast pnie drzew pokryte są krótkimi kreskami kolistymi i niemal zamkniętymi, kołki płotu zaś na drugim planie narysowane są łukami silnie zakrzywionymi o długich, wyprostowanych prawie ramionach. Inne kreski - na przykład zarysy gałęzi drzewa po lewej stronie, kontury nierówności terenu na drugim planie czy kontury pni - są połączeniami kilku łuków. Połączenia te, jakkolwiek różnych kształtów, zbudowane są analogicznie: łączone łuki zwrócone są zawsze w tę samą stronę; jeśli kreska jest składnikiem konturu, wypukłości łuków zwrócone są na zewnątrz. Znamienne jest, że tak zbudowanymi kreskami rysowane są nie tylko kontury z natury zaokrąglone - jak na przykład kontury liści albo gałęzi z liśćmi - lecz także kontury przedmiotów o liniach w przybliżeniu prostych: kołków w płocie, pni drzew, okrąglaków, z których zbudowana jest bariera most-