skanuj0002 (89)

Wiele gałęzi przemysłu spożywczego, odzieżowego i innych wytwarza te produkty, które dawniej były wytwarzane w obrębie rodziny. Pewne zadania, wypełniane poprzednio przez rodzinę, są zatem odbierane czy ograniczane od zewnątrz, gdyż przejmują je wyspecjalizowane instytucje, których działalność ma charakter masowy.

Po drugie — rodzina w wyniku zaistniałych przemian społecznych (np. z powodu wzrostu zatrudnienia kobiet poza domem) nie jest w stanie wykonywać swych zadań w dotychczasowym zakresie i musi je ograniczać. Wzrasta więc potrzeba rozwoju pewnych instytucji służebnych niejako wobec rodziny, świadczących różnego rodzaju usługi na rzecz rodziny, jak pralnie, stołówki, bary szybkiej obsługi czy garmażerie, względnie domy opieki dla przewlekle chorych, niedołężnych, niedorozwiniętych umysłowo itp., którym rodzina współczesna nie jest w stanie zabezpieczyć opieki. W tych wypadkach ograniczanie następuje od wewnątrz, gdyż rodzina nie może sprostać tym zadaniom.'

Zastanówmy się obecnie, jakie główne tendencje zmian obserwujemy w funkcjach rodziny i w jaki sposób wpływają one na socjalizację dzieci?

Funkcja prokreacyjna

Rodzina jako jedyna grupa społeczna rozszerzająca się dzięki procesom biologicznym na zasadzie tej swojej funkcji prokreacyjnej przyczynia się do reprodukcji społeczeństwa. Małżeństwo jest tą instytucją, która ma akceptację społeczną dla współżycia płciowego, pełniącą zarówno funkcję prokreacyjną, jak i funkcję zaspokajania potrzeb seksualnych małżonków. Od połowy lat pięćdziesiątych coraz szersze zastosowanie znajduje regulacja urodzin, która umożliwia oddzielenie funkcji gratyfikowania indywidualnych potrzeb seksualnych od funkcji prokreacyjnej i nadanie tej pierwszej autonomicznego charakteru. Dokładniejsze poznanie fizjologii organizmu mężczyzny i kobiety i opracowania na tej podstawie odpowiednich metod postępowania pozwala w pewnej mierze na zaspokajanie przez nich potrzeb seksualnych bez naturalnego jego następstwa, o jakim decydują prawa rozrodczości. Staje się zatem możliwa realizacja idei świadomego macierzyństwa i ojcowstwa — pod warunkiem, że nowoczesne metody zapobiegania poczęciu nowego życia będą dostatecznie w społeczeństwie znane.

Zaistniałe po II wojnie światowej zmiany funkcji prokreacyjnej dotyczą przede wszystkim zmian modelu dzietności, gdyż z rodziny średniodzietnej rodzina polska przekształciła się w małodzietną w miastach i staje się taką powoli na wsiach.

Jeszcze przed pierwszą wojną światową rodziny były wielodzietne, a przeciętna mężatka rodziła wówczas około dziewięciorga dzieci, z których nie wszystkie jednak wyrastały, ponieważ śmiertelność niemowląt i starszych dzieci była bardzo wysoka. W okresie międzywojennym nastąpiło wyraźne przejście od wielodzietności do średniodzietności, a po zakończeniu II wojny

236