3582279406

W rozumieniu tego, czym z istoty swej jest wychowanie, może dopomóc — oprócz uświadomienia sobie różnych jego definicji i przysługujących mu cech — także znajomość przynajmniej niektórych koncepcji psychologicznych i pedagogicznych. Pierwsze z nich zostały opracowane na gruncie psychologii, a drogie — pedagogiki, przy czym koncepcje psychologiczne koncentrują się głównie wokół mechanizmu regulacji zachowań ludzkich, w tym również zachowań w wyniku wychowania. Natomiast koncepcje pedagogiczne dotyczą przede w^rszyst-kim określonej strategii oddziaływań wychowuw'czyeh, w^r mniejszym stopniu zaś wyjaśniania ich psychospołecznych uwarunkowań.

Zarówno koncepcje psychologiczne, jak i pedagogiczne stanow^rią przew^rażnie systemy twierdzeń nie tyle prawdziwych, ile prawdopodobnych. Dlatego świadomie nazywam je właśnie koncepcjami, a nie teoriami w^r ścisłym znaczeniu tego słowu. Zdaję sobie bow'icm spraw^rę, że prezentowane koncepcje psychologiczne i pedagogiczne na ogół są po-zbaw'ione wysokiego poziomu rozw^rażań teoretycznych, właściwego naukom ścisłym (por. J. Koziełeeki, 1995, s. 16).

Niektóry — zamiast o koncepcjach psychologicznych — w-olą mówić o teoriach osobow^fości (C. S. Hali, G. Lindzey, 1994) lub głównych ideach w^rspółezesnej psychologii (T. Tomaszewski, 1998). Są również tacy, którzy nazwę „koncepcje pedagogiczne” używaj ą zamiennie z określeniem „teorie i nurty wyehowenia" (B. Śliwerski, 2000). Wydaje się, że w'spółcześnie każda z powyższych nazw' jest naukowe uprawniona. Niemniej, używejąc je, warto zdawać sobie spraw'ę z przysługującej im zasadności w' stopniu raczej prawdopodobnym niż nie budzącym żadnych w^rąipliwości.

W obecnym rozdziale — poświęconym głównie charakterystyce oddziaływań wychowawczych w^r świetle wybranych koncepcji psychologicznych i pedagogicznych — omaw'ia się najpierw' wychowanie zgodnie z założeniami koncepcji behaw'iorystyeznej w^r jej skrajnej i umiarkowanej wersji. Następnie charakteryzuje się wychowanie, o jakim mowa w^r koncepcji humanistycznej, ze szczególnym uwzględnieniem jego celów' i uw-arunkowuń. W rozdziale tym omów^riono również wychowanie " św'ietle koncepcji psychospołecznej. Każda z powyższych koncepcji

Wychowania W Swlpfl' knnronrii r»cV/-IV-JrW-H.-rl.»