page0221

211

■wiek, co do istoty swej, różni się od zwierząt, gdyż nietylko żyje i czuje, lecz jest w nim pierwiastek duchowy, który myśli, posiada wolną wolę, dar mowy, a nietylko jest uzdolniony do nabywania umiejętności, sztuki i religii, ale nadto nieprzepartą czuje tych rzeczy potrzebę.

Człowiek tworzy osobny, najznamienitszy i samodzielny rodzaj rdzennie i istotnie wyższy nad wszystkie rodzaje zwierzęcego świata.

* * * *

9 .fc *

II.

Streszczając powyższe uwagi, chcę zaznaczyć na zakończenie tego studyum, piękności i wielkości człowieka, których zwierzę z nim nie podziela.

Już w ciele swojem człowiek potrójną promienieje pięknością: architektoniczni}, fizyologi-■ezną i fizyonomiczną Pomijając dwie pierwsze, które są również, choć w niższej mierze, udziałem zwierzęcia, zaznaczę w kilku rysach wyłączną, fizyonomiczną, wyrazową, piękność człowieka.

Na obliczu zwierzęcia można wprawdzie dostrzedz wyraz jego namiętności i instynktów, lecz poza tern nie przejawia ono żadnego piękna życiowego,—podczas gdy ruchliwe rysy człowieka odbijają i zatrzymują znamię wielkich i szlachetnych nałogów ludzkich. Już sama prosta i wyniosła postawa człowieka, jakeśmy wyżej za-

14*

http://rcin.org.pl