page0234

224

psychologicznych, skoro nie przypuszcza, że zjawisko duchowe z istoty swej różni się od zjawi-wiska fizycznego. Rozbieraliśmy wyżej wszystkie skutki tego błędu. Tu unikamy ich. Po drugie hy-poteza nasza objaśnia przynajmniej w pewnej mierze, i to lepiej niż zasada prostego paralelizmu zrozumieć pozwala, dlaczego pewne prądy nerwowe płyną w świetle świadomości, inne zaś pogrążają się w mrokach nieświadomości. To prawo świadomości, które Bain nazwał zasadą względności, jest w połączeniu z naszą teoryą stosunków między światem fizycznym i duchowym, objaśnieniem podziału świadomości w czynnościach mózgowych.

Zadaję sobie pytanie, czy pomyślane przezemnie objaśnienie winno być zachowane dosłownie. Być może, że nie. Starałem się nie tyle podać gotowe rozwiązanie, ile raczej wskazać, w jakim kierunku należy go szukać. Zasada świadomości, którą posługuję się dla objaśnienia przemiany prądu nerwowego na postrzegania i wyobrażenia, jest zasadą empiryczną, wytworzoną przez uogólnianie poszczególnych obserwacyi. Dotąd, o ile wiem, nie starano się dowiedzieć, czy ta zasada świadomości sama nie dałaby się wytłomaczyć przez bardziej ogólne fakty, i jako szczególny przypadek nie dałaby wtłoczyć się w więcej zrozumiałe ramy. Ostatecznie, jestto bardzo możliwe, Nie troszczyłem się o to i zrobiłem z tej zasady empirycznej użytek kategoryczny, gdyż przypuściłem, że jest to zasada pierwsza, zdolna zdać sprawę z rozwoju świadomości, ale która sama objaśniona być nie może.

http://rcin.org.pl