Czym iest pedagogika kiytyczna? Nazwa tej orientacji myślenia o edukacji odwołuje się do kategorii myślenia krytycznego, a szczególnie do tej jego postaci, która znana jest pod nazwą Teorii krytycznej i wiąże się przede wszystkim z dokonaniami
filozoficznej szkoły frankfurckiej.
Filozoficzna teoria krytyczna - w tej postaci, która wpłynęła na pojawienie się pedagogiki krytycznej- ma swoje źródła w Marksowskiej krytyce ideologii. Ideologia pojmowana jest przede wszystkim jako,, fałszywa świadomość” utrudniająca rozumienie społecznego zniewolenia i przez to przeszkadzająca w naprawianiu świata. Ze względu na to, że myślenie i sprawach publicznych uwarunkowane jest przez zajmowana przez jednostki pozycje społeczeństwie (jak mów popularne przysłowie („ punkt widzenia zależy od punktu siedzenia”) bardzo często posługujemy się ideami, które oddają tylko cząstkową perspektywę poznawczą, zawierają,, uprzedzoną” specyficzna dla danej sytuacji wersje prawdy. Patrząc z zajmowanej przez nas pozycji, spostrzegamy świat albo jak idący ku lepszemu, albo staczający się na dno; albo, jaki sprawiedliwy, alb oparty na wyzysku
(jedni pracują ciężko i nic z tego nie maja inni w chwili życzliwego startu maja więcej, niż ci pierwsi zdołają zarobić ciągu całego życia). Która z tych wizji rzeczywistości jest prawdziwa? Zasadzie żadna. Każda ujmuje, bowiem tylko czyjąś prawdę. Po to, aby dotrzeć do ważnych poznawczo sadów, musimy przebić się przez
ideologie przez owa
„ fałszywą świadomość” odzwierciedlająca określone punkty siedzenia)- i m.in. takiemu zobiektyzowanemu oglądowi służy teoria krytyczna.
Jej,, krytyczność” ma kilka poziomów. Po pierwsze, wyrasta z niezgody na niesprawiedliwość istniejącego świata ( świat jest,, taki, jaki, być powinien”). Po drugie, aby poznać uwarunkowania rozmaitych procesów społecznych, posługuje się interpretacją uwzględniająca kontekst badanych zjawisk. Po trzecie, w swych interpretacjach zmierza do przekroczenia mulenia uprawianego z jednej tylko pozycji i dąży do konstruowania wyjaśnień, które mogą być uznane za bardziej adekwatne od myślenia potocznego. Czy ideologizowanych programów politycznych?