3582316295

Typy więzi społecznej.

W analizie więzi społecznej eksponuje się dwa zasadnicze procesy społeczne: procesy instytucjonalizacji związane z wykształcaniem się wzorów działania w danej zbiorowości oraz procesy internalizacji związany z przyswajaniem (uzewnętrznianiem) sobie wzoru przez jednostkę. Z tego też powodu bliskim pojęciem określającym więź społeczną jest pojęcie internalizacji.

Aby przedstawić najbardziej powszechne typologie więzi społecznej trzeba najpierw wyjść od wskazania podstawowych kryteriów różnicujących, choć charakterystyczną cechą tej typologii jest dychotomizacja. Wśród tych kryteriów wymienić trzeba przede wszystkim kryterium styczności społecznych, które decydują o tym, iż w jednych zbiorowościach mamy do czynienia z przewagą więzi typu osobistego, prywatnego, bezpośredniego i w miarę trwałego, w innych zaś z przewagą więzi o charakterze rzeczowym, publicznym, pośrednim i przelotnym Przykładem zbiorowości, w której dominuje pierwszy rodzaj więzi jest rodzina bądź grupa przyjacielska, drugi zaś rodzaj więzi dominuje w grupie roboczej.

Innym kryterium jest stopień wzajemnych związków i zależności między jednostką a zbiorowością. W sytuacji, gdy wszystkie związki i zależności, w jakie uwikłana jest jednostka, są. ze sobą powiązane w jednej zbiorowości, gdy jednostka tylko i wyłącznie identyfikuje się z tą zbiorowością "całą swoją osobowością", również poprzez pełnione role społeczne, mówimy o więzi całkowitej.

Więź częściowa to więź, która obejmuje tylko niektóre aspekty i rodzaje wzajemnych oddziaływań między zbiorowością a jednostką! w którą jednostka angażuje się "częściowo", poprzez pełnienie w tej zbiorowości tylko niektórych ról społecznych, co powoduje, iż może ona identyfikować się także z innymi zbiorowościami, w których pełni też określone role.

Innym kryterium różnicowania więzi społecznej jest stopień jej sformalizowania. Stąd też mówimy o więzi formalnej, utrwalonej przez przepisy i prawo, oraz o więzi nieformalnej, która pojawia się na gruncie związków emocjonalnych, zwyczajowych czy obyczajowych. Więź przyjacielska jest przykładem na więź nieformalną, więź małżeńska współwystępowania obu typów więzi zaś więź łącząca dwóch wsporników spółki z o. o. przykładem więzi formalnej.

Następne kryterium to trwałość więzi społecznej. W wielkiej różnorodności więzi społecznych, stanowiących z punktu widzenia ich trwałości określone kontinuum, wskazać możemy na więzi długotrwałe (rodzinne, zwłaszcza między matką a dzieckiem) jak i na więzi krótkotrwałe (więzi łączące kibiców na meczu sportowym), co oczywiście nie oznacza, iż więzi długotrwałe muszą tyć zawsze bardzo intensywnie przeżywane. W zbiorowościach wyróżnianych na podstawie podobieństwa zachowań więzi zazwyczaj mają charakter nieustrukturalizowany i bardzo krótkotrwały, jednak są zarazem bardzo intensywne (tłum, zbiegowisko itp.). Z kolei inne więzi są bardzo silnie wzorowane i z rytuał izowane a mimo to nietrwałe w czasie. Należą do nich więzi odnoszące się do wymiany dóbr i usług (zakupy w sklepie, wizyta u lekarza, w urzędzie itp.).

Znaną typologię więzi przedstawił francuski socjolog - Emil Durkheim (1858-1917). Dwa typy więzi, które wydzielił: solidarność^2,1 (wieź) mechaniczną i solidarność organiczną różnią się między sobą w sposób zdecydowany. Więź mechaniczna oparta jest na zwyczajach, tradycji, wspólnie wyznawanej religii a przede wszystkim na podobieństwie sytuacji. Więź organiczna wyprowadzona została ze społecznego podziału pracy i jest zdaniem Durkheima typowa dla społeczeństw przemysłowych, w których więź pomiędzy jednostkami i grupami podtrzymywana jest poprzez pełnione role społeczne (głównie zawodowe). Solidarność organiczna, oparta jest więc raczej na wymianie wzajemnych usług, zaś relacje między jednostkami mają inną treść niż wtedy, gdy były oparte tradycji, zwyczaju czy religii. Wyraźne zróżnicowanie "rozczłonkowanie" ról w których występują jednostki powoduje, iż