3582316936

Magma i jej najważniejsze właściwości.

Magma - stopione skały dolnych partii skorupy ziemskiej albo górnego płaszcza. Stop ten składa się z trzech faz: faza ciekła której towarzyszy faza stała - kryształy oraz faza gazowa - może być rozproszona w stopie w formie banieczek. Po krystalizacji zostaje tylko ciało stałe. Magmy mogą być pierwotne (macierzyste) - w płaszczu ziemi, lub wtórne (pochodne)-o zmienionym składzie. Skład chemiczny znamy na podstawie składu chemicznego skał. Nie jest możliwa bezpośrednia analiza magmy w płaszczu. Dominującym składnikiem jest krzemionka Si02 (35%-76%) oraz tlenek glinu AI203 (9-20%) , MgO, CaO, FeO, Fe₂03, Na₂0 oraz składniki lotne: H₂0, N₂, 0₂, C0₂, NH₄. Magmy suche, zasadowe zawierają mało pary wodnej (H20)(wyższa temp. 1200C) , a mokre, kwaśne dużo( mniejsza temp.700C).

Właściwości:

•    temp. 700-1200C

•    gęstość: o 10-15% mniejsza od gęstości odpowiednich skał, nieduże różnice między magmą, a skałą ale

•    lepkość(miara tarcia wew„ decyduje o ruchach, przemieszczaniu) - decyduje o rozlewaniu się o tym jak szybko kryształy opadają na dno zbiornika. Mierzy się w paskalosekundach (Pa*s). Magma na głębokości ok. BOkm: 10²² Pa*s (woda 10'³).

Lepkość zależy głównie od ciśnienia, Lawy kwaśne mają większą gęstość, mokre i gorące mniejszą.

Rodzaje magm pierwotnych i warunki ich powstawania

Są 2 rodzaje obszarów w których magmy są generowane:

•    strefy akrecji - magmy bazaltowe

•    strefy subdukcji - poruszająca się płyta- magmy andezytowe.

1) Magmą macierzystą jest magma bazaltowa, Powstaje ona głównie pod strefami akreacji.. Mają skład podobny do skał (perydotyt + bazalt) taka skałę nazwano pirolitem. W pewnym momencie zaczyna się on (płaszcz) częściowo wytapiać -powstaje magma bazaltowa(odmiana magmy macierzystej).

2) lnnym miejscem gdzie powstaje magma pierwotna są strefy subdukcji. Pogrążająca się w płaszczu zimna płyta litosferyczna zaczyna się przetapiać. Długo zachowuje temp. Niższą od otoczenia. Przetapianie następuje na powierzchni płyty(głębokość ok. lOOkm). Powstaje magma andezytowa.

3)    Teoretycznie w warunkach naturalnych może powstawać 3 rodzaj magmy pierwotnej. Są to magmy kwaśne, granitoidowe. Dolne partie skorupy na skutek izostazji mogą się zagłębiać głęboko w płaszczu. Jeśli zacznie się przetapianie skorupy będą powstawać magmy kwaśne( dużo krzemionki)

Częściowe przetapianie skał (wyjaśnienie zjawiska)

Skała składa się z minerałów. Poszczególne minerały mają różną temp. topnienia. W skale minerały topią się w określonej kolejności. Najwyższe temp. Topnienia maja minerały typowe dla granitów: kwarc, muskowit, skalenie sodowe. Z tej samej skały mogą się wytworzyć różne magmy (można oddzielić to co się wytopi od tego co pozostało niewytopione). Rodzaj magmy zależy od tego w którym momencie składniki zostały oddzielone, co co się już zdążyło wytopić a co jeszcze nie. Temp. Topnienia każdej substancji zależy od ciśnienia. Pod strefami akreacji materiał jest transportowany ku górze, materia stygnie powoli, ciśnienie spada szybciej. Jeśli utrzyma się wysoka temp i niskie ciśnienie to nastąpi częściowe przetapianie. Wytapianiu będzie towarzyszyło obniżanie temp.. Gdy wytopionej magmy będzie dużo to się oddzieli od tego co nie wytopione i będzie się wydostawać ku powierzchni.

( z pirolitu wytapiają się niektóre składniki, po krystalizacji powstaje bazalt!!!)

Przyczyny wznoszenia się magm

Magmy próbują przedostać się ku niższemu ciśnieniu. Większe ciśnienie wypycha je ku górze. Jest kilka przyczyn wznoszenia się magm:

•    względna lepkość - temp. topienia poszczególnych min. Tak się układają, że z danej skały najpierw wytapiają się min lekkie, które potem idą do góry.

•    Gwałtowne odgazowanie- efekt jak przy otwarciu butelki z gazowanym napojem. Jeśli magma dostanie się do spękanego ośrodka to gazy wykazują tendencje do